دکتر شانه ساز رئیس هیات ایرانی مصاحبه ی اختصاصی با اسپوتنیک ایران داشت و در خصوص جزئیات برنامه های ایران برای مذاکرات و تولید واکسن اسپوتنیک وی، میزان و زمان واکسیناسیون در ایران توسط واکسن روسی اسپوتنیک وی شرح و توضیح داد.
محموله اولیه واکسن اسپوتنیک وی روز پنج شنبه وارد ایران شد،علت محدود بودن حجم این محموله چیست؟
بدلیل شرایط خاصی که برای حمل و نقل این واکسن وجود دارد، یعنی دمای منفی ۱۸، منفی ۲۰ درجه باید حتما یک مرحله تمام زنجیره تامین را یعنی از کارخانه تا فرودگاه مسکو و از آنجا تا فرودگاه امام در تهران و انبار را انجام می‌دادیم و لجستیک را چک می‌کردیم. و این یکی از دلایلی بود که حجم انبوه نگرفتیم تا اگر مشکلاتی در حمل و نقل باشد، آنها را شناسایی کنیم که خوشبختانه به خوبی انجام شد و مسئله‌ای نبود.
بحث دوم این است که بالاخره تقاضای زیادی وجود دارد و حجم و گنجایش تولید شرکت تولید کننده روسی محدود است. ولی در پارت‌های بعدی میزان افزایش پیدا خواهد کرد و ما می‌توانیم میزان بیشتری واکسن دریافت کنیم.
آیا تحویل واکسن اسپوتنیک وی از سبد کواکس تامین شد و یا از طریق مذاکرات مستقیم با طرف روس؟
این کاملا جدا از سبد کواکس است و برای تامین آن مذاکرات مستقیم صورت گرفت و همانطور هم که جناب آقای دکتر نمکی در مصاحبه‌هایشان اعلام کردند ما برای تامین واکسن ۳ مسیر جداگانه را در نظر داشتیم. مسیر اول تولید در داخل ایران است که چند کمپانی هم آمدند و در حال ثبت هستند، دیگری سبد کواکس بود که ثبت نام کردیم و هزینه‌های اولیه هم پرداخت شده و نهایتا خرید مستقل بود. در مذاکرات مستقل تامین واکسن از شرکتهای تامین کننده، خوشبختانه اولین مورد خرید واکسن اسپوتنیک وی (Sputnik V) بود که با موفقیت انجام و وارد ایران شد.
آیا یخچال‌های مورد نیاز برای حمل واکسن تامین شده و اینکه واکسن تهیه شده از چه نوعی است؟ واکسن فریز شده و یا واکسن اسپوتنیک لایت که در یک نوبت تزریق می‌شود؟
خیر، این همان بحث lyophilized (خشک کردن انجمادی) است که در در دوز بوده که دوز اول دریافت شده و دوز دوم هم به هر حال دریافت خواهد شد. شرایط ویژه و سختی در لجستیک دارو وجود نداشت، به هر حال شرایط -۱۸ و -۲۰ نسبت به شرایط -۶۰ درجه و -۷۰ درجه بالاخره خیلی متفاوت است. شرایط -۲۰ درجه در همه کشورها به راحتی قابل تهیه است، یخچال ها و فریزهای مورد نیاز به طور معمول در آزمایشگاه‌ها استفاده می‌شود و به همین دلیل دشواری خاصی در این زمینه برای تامین فریزرها و امکاناتی که لازم بود وجود نداشت و به راحتی این حمل و نقل انجام شد.
بر اساس اظهارات جناب آقای سفیر ایران در روسیه محموله های بعدی سی‌ام بهمن ماه و دهم اسفند ماه وارد ایران می شود. آیا این موضوع صحت دارد و این محموله ها حدودا با چه تعداد دوزی وارد ایران می شود؟
بله همینطور است. آنچیزی که در قرار اولیه است حدود ۲ میلیون دوز است که دریافت خواهد شد، محموله اول خوشبختانه وارد شد، ما امیدوار هستیم بنابر آنچه جناب سفیر، آقای جلالی اعلام کردند چیزی حدود ۵۰۰ هزار دوز تامین خواهد شد و مابقی آن با یک فاصله زمانی کوتاهتری امیدوار هستیم تا قبل از پایان مارس بتوانیم بین یک تا دو میلیون از این واکسن را دریافت بکینم و به هر حال واکسیناسیون را در ایران آغاز کینم و همینطور که می‌دانید گروه اولی که دریافت کننده هستند پرسنل آی سیو و همچنین پرسنلی که به طور مستقیم با بیماران مبتلا به کووید سر و کار دارند، خواهند بود که در همین هفته واکسیناسیون آنها شروع خواهد شد و بعد به ترتیب گروههای سالمندان و بیمارانی که به دلیل نیاز و ویژگی‌های بیماریشان باید حتما در پروتکشن اصلی قرار بگیرند و بعد از آن گروههای دیگر که واکسن را دریافت کنند.
برنامه برای ۲۰ هزار دوز واکسنی که روز پنج شنبه وارد شد چیست؟ واکسیناسیون چه زمانی آغاز می شود و چه کسانی در اولویت هستند؟
ما در وزارت بهداشت اولین گروهی را که در اولویت قرار دادیم که باید واکسن را دریافت بکنند، همکاران ما هستند که در آی سی یو و بخش‌های مراقبتهای ویژه بیمارن بستری مبتلا به کرونا فعالیت می‌کنند. به خصوص آن گروهی که تاکنون آلوده نشده و بیمار نشده‌اند، آنها گروه اولی هستند که دریافت کننده این واکسن خواهند بود و بعد بقیه کادر درمان، سالمندان و همین ترتیب که پیش برویم بیماران خاص و افرادی که بدلیل بیماری زمینه‌ای که دارند امکان ابتلایشان به کرونا بیشتر است و درنهایت همه جمعیت را بتوانیم واکسنیه کنیم.
اولین واکسیناسیون در ایران در چه زمانی آغاز خواهد شد و آیا اسپوتنیک وی در همان زمان مورد استفاده قرار خواهد گرفت؟
ما یک کشور با جمعیت ۸۵ میلیون نفر هستیم و برنامه ما این است که همه هموطنان این واکسن را دریافت کنند و این برنامه ریزی وجود دارد منتها خب برای ۸۵ میلیون نفر ما چیزی حدود ۱۷۰ میلیون دوز واکسن نیاز داریم، قطعا از یک منبع این قابل تامین نیست، ما فعلا اون گروههایی را که اولیت بندی شده را مدنظر قرار دادیم و تا آن موقع امیدوار هستیم با تولید مستقلی که در ایران با شرکتها و کمپانی های خودمان دارند انجام می‌دهند و زیرساختهایشان را توسعه می‌دهند و همچنین با کمک انتقال دانش فنی و کار مشترک با سایر کشورها و کمپانی‌ها بتوانیم در قالب یک همکاری مشترک تولیدی را انجام دهیم، هم برای جمهوری اسلامی ایران و هم احتمالا برای صادرات به سایر کشورهایی که نیاز دارند و با ادامه همکاریهای مشترک در آینده به کشورهای دیگر هم در این زمینه می‌توانیم کمک بکینم و در تامینشان همکاری داشته باشیم.
ببینید ما بر اساس برنامه تامینی که پیش بینی شده اولین محموله را دریافت کردیم، از فردا تزریق واکسن را آغاز خواهیم و این قول را قبلا هم وزیر محترم بهداشت و همچنین رئیس جمهور داده بودند که تا ۲۲ بهمن که سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی است ما تزریق اول را خواهیم داشت و بعد هم تعداد و هم سرعت افزایش پیدا خواهد کرد تا بتوانیم به واکسیناسیون عمومی برسیم. آن هدفی که از ابتدا تعیین شده، طبق برنامه پیش می‌رویم. خبری که وزیر محترم بهداشت اعلام کردند کاملا درست است.
چرا سازمان نظام پزشکی ایران تاکنون واکسن اسپوتنیک وی را تایید نکرده؟
مرجع رسمی و قانونی که می‌تواند اجازه مصرف هر دارو و هر واکسنی را در سطح جمهوری اسلامی ایران بدهد سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت ایران است و به هر حال این سازمان هم وظایف خودش را می‌داند و در منطقه ما حدود ۱۰ سال است که به عنوان یک سازمانی که سیستم نظارتی قوی در امر واکسن دارد توسط WEQ رجیستر شدیم و ما را به رسمیت شناختند، هم آزمایشگاه قوی در حوزه غذا، دارو و تجهیزات پزشکی داریم و هم پرسنل و نیروی انسانی توانمندی که امکان هرگونه نظارت و بازرسی کیفیت را به تنهایی می‌توانند انجام بدهند. سازمان نظام پزشکی به عنوان یک NGO قانونی که می توانند بحث های مشورتی را داشته باشند و تاکنون من نه دیدم و نه شنیدم که موضع سازمان نظام پزشکی این باشد. حالا جمعی از همکاران پزشکی ما حق دارند اظهار نظر بکنند، البته فکر می‌کنم الان با توجیهاتی که انجام شده حتی آنها هم در واقع قانع شدند و موضع سازمان نظام پزشکی را هم باید ریاست این سازمان اعلام بکند و من هیچ وقت نه دیدم و نه شنیدم که آقای دکتر ظفرقندی ، رئیس سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی در مورد پایین بودن کیفیت نه این واکسن و نه بقیه موارد اظهار نظری کرده باشند. یک اظهار نظر کارشناسی و دغدغه‌ای بوده توسط برخی همکاران پزشکمون که من امیدوار هستم که با این اطلاعات جدیدی که بدستشون رسیده به هرحال توجیه شده باشند. به هر حال بحث واکسن درهمه جای دنیا به همین صورت است، برخی از کادر درمانی می‌پذیرنذ و برخی دیگر نمی‌پذیرند و واقعا این یک بحث چالشی است. از طرفی نگرانی همکاران نیز پس از چاپ مقالات علمی در مجلات علمی معتبر در مورد ایمنی این واکسن، بر طرف شده است.
هیئت ایرانی دیشب به مسکو سفر کردند و اهداف این سفر چیست و قرار است برنامه تولید مشترک واکسن اسپوتنیک با کدام یک از بخش های ایران انجام شود، سازمان غذا و دارو انستیتو پاستور یا بخش دیگری؟
ایران و روسیه پتانسیلهای دیده نشده فراوانی برای گسترش همکاری در عرصه‌های مختلف و از جمله حوزه سلامت و به خصوص دارو و واکسن دارند، به هر حال دو کشوری هستند که به لحاظ نزدیکی جغرافیایی می‌توانند همکاری مشترک زیادی را شکل بدهند، نیازهای همدیگر را بخوبی می‌توانند تامین کنند، به طور مثال در جمهوری اسلامی ما برای بیشتر داروها و خطوط دارویی ظرفیتی بیش از ۴ برابر نیاز ۸۵ میلیون نفر جمعیت خودمان داریم. ما حدود ۹۸ درصد از داروهای مورد نیاز را در داخل کشور تولید می‌کنیم و در زمان تحریمها و با وجود آنکه تحریمها واقعا غیر انسانی بودند و پذیرفته شده نیست در هیچ مورد، خصوصا در بحث دارو و تجیزات پزشکی وکالاهای سلامت محور، ولی این تحریمها که متاسفانه تحمیل شد، انگیزه محققین صنعتگران ما، تولید کنندگان ما بسیار بیشتر شد. این دوره تحریم واقعا حتی برای واردات مواد اولیه در تولید دارو و تجهیزات پزشکی که فقط مصرف پزشکی داشت و دریافت کننده نهایی آن مشخص بود، مانع ایجاد کرد. ولی خب در کشور ما به هر طریقی بود این ظرفیت ایجاد شد، این دستگاهها و این مواد به طرق مختلف و با زحمت فراوان و با هزینه گران تر وارد و نصب شد و خوشبختانه ۹۸ درصد داروها را در کشور تولید می‌کنیم.
در کشور روسیه هم پتانسیلهای بسیار زیادی در حوزه دارو و تجهیزات پزشکی و واکسن وجود دارد که ما می‌توانیم در این حوزه همکاری بکنیم. آنچیزی که الان دیده می‌شود یک نقطه شروع و یک نقطه عطف است و در جلساتی که با مسئولین وزارت بهداشت و با دیگر مسئولین روسیه خواهیم داشت و با اهتمامی که هم وزیر بهداشت و هم سفیر ایران، آقای دکتر جلالی در روسیه دارند، من بسیار خوشبین هستم که این توانمندی‌ها پتانسیلهای دیده نشده بتواند هر چه زودتر بازیافت و دیده شود تا ما در این عرصه بتوانیم هم نیازهای همدیگر را برطرف کنیم و هم در بعد اقتصادی همکاریهای گسترده‌ای را با هم شروع بکنیم.
انتقال دانش تولید واکسن اسپوتنیک وی به ایران به چه شکل خواهد بود، آیا دانشمندانی از ایران برای آموزش به روسیه خواهند آمد یا دانشمندان یا دانش تولید واکسن به ایران وارد خواهد شد؟
الان پلتفرم های مختلفی داریم که دارند در ایران در بحث واکسن کار می‌کنند، منتها به هیچ عنوان به این معنی نیست که ما از دانش کشورهایی که به هر حال در این زمینه کار کردند و می‌توانند انتقال دانش فنی را به ما داشته باشند خودمان را محروم بکنیم. به خصوص کشوری مثل روسیه که پتانسیل های زیادی برای کار مشترک وجود دارد. همونطور که در سوالتون اشاره کردید، سازمان غذا و دارو سازمانی برای ثبت و تایید سلامت دارو هست و خودش چیزی را تولید نمی‌کند و یا انستیتوی پاستور یک کار تحقیقات و بیشتر در جنبه‌های رفع نیازهای فوری جمهوری اسلامی ایران کار می‌کند. ما امیدوار هستیم که در قالب همکاری بخش خصوصی با شرکتهای روسی بتوانیم تولید مشترک را به زودی در ایران آغاز بکنیم.
گام اصلی بر طرف کردن بخشی از نیازهای ایران است و گام بعدی صادرات است، بالاخره در بازدید و زیرساختهایی هم که دیده شده توسط متخصصین امر در شرکتهای روسی، خوشبختانه چند تا از شرکتهای ایرانی را تایید کردند که می‌توانند با توجه به نیاز بسیار گسترده‌ای که در دنیا وجود دارد از توان شرکتهای ایرانی هم برای بالا بردن این ظرفیت و تولید بیشتر واکسن می‌توانند استفاده کنند و همانطور که عرض شد در گام اول بخشی از نیاز کشور ایران و مردم باید تامین شود و در گام بعدی صادرات آغاز می شود که حتما می‌تواند باعث ارزش افزوده برای هر دو کشور و هم شرکتهای ایرانی و هم شرکتهای روسی شود.
یعنی ایران می تواند مانند پایگاهی برای تولید واکسن اسپوتنیک وی باشد و حتی به کشورهای دیگر آن را صادرات کند؟
دقیقا همینطور است. موقعیت جغرافیایی ایران در منطقه ی خلیج فارس و در کنار کشورهایی که دوست هستند و ارتباطات خوبی دارند و هم کشورهای شرقی و هم کشورهایی که در بعد جغرافیایی نسبت به ایران قرار گرفته اند، امکان تامین نیازهایشان با توجه به زیرساخت هایی که طی این سالها در ایران به وجود آمده است در صورت کار مشترک با شرکت های روسی فراهم خواهد بود. و این یک بازی برد برد است برای تمامی گروه ها و بخش هایی که در این معادله حضور و شرکت دارند.
واکسیناسیون عمومی شهروندان ایران با واکسن اسپوتنیک وی را در چه زمانی تخمین می‌زنید و قیمت آن چقدر خواهد بود؟
واکسن برای دریافت کننده نهایی، برای ایرانی‌ها رایگان خواهد بود. آن قیمتی هم که ما با همکارانمان در روسیه درموردش توافق شده در قالب یک تفاهم نامه امضا شده و در حال اجرا است ولی در نهایت برای مصرف کننده ایرانی رایگان است. هیچ کدام از هموطنان ما برای دریافت واکسن قرار نیست که پرداخت بکنند و به صورت رایگان سرویس داده می‌شود.
آیا کسی می‌تواند به طور خصوصی این واکسن را خریداری کند؟
فعلا آنچیزی که برنامه ریزی شده، آنچیزی که خواهد آمد در یک سامانه‌ای به نام تیتک که سامانه‌ای کاملا بر پایه آی تی و فن آورانه ثبت است و همه افراد در آنجا اطلاعاتشان ثبت می‌شود، فعلا گروههایی که دریافت می‌کنند، گروههای اولویت دار هستند که رایگان دریافت می‌کنند. اینکه در ماههای بعد که این گروههای اولویت دار دریافت کردند چه خواهد شد، برنامه آن هنوز اعلام نشده و آنطور که رئیس جمهور ایران اعلام کردند، فعلا واکسن به صورت رایگان ارائه خواهد شد.
