مجید تخت روانچی، نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد، در نشست شورای امنیت این سازمان با موضوع اوضاع در "ادلب سوریه"، گفت: ایران به عنوان یکی از کشورهای ضامن روند آستانه، آماده است از مساعی جمیله خود برای رفع اختلافات کنونی سوریه و ترکیه درباره وضع ادلب استفاده کند. وی افزود: وضع این منطقه، وخیم است و باید تلاش کرد بحران از کنترل خارج نشود. اجلاس سران روند آستانه که قرار است در آینده نزدیک در تهران برگزار شود، فرصت حیاتی و قابل توجهی برای بررسی جامع اوضاع سوریه فراهم می کند.
در عین حال کلی کرفت، نماینده دائمی ایالات متحده در سازمان ملل متحد، گفت: ایالات متحده کاملاً از ترکیه در پاسخ به اقدامات دمشق در ادلب حمایت می كند. این دیپلمات آمریکایی در نشست شورای امنیت سازمان ملل درباره سوریه گفت: "ایالات متحده کاملاً از ترکیه، متحد ناتو، در واکنش به عنوان دفاع از خود در برابر حملات غیرقانونی رژیم اسد به پست های بازرسی ترکیه که منجر به کشته شدن نظامیان ترکیه شد، پشتیبانی می کند."
ایالات متحده با چنین اظهاراتی بار دیگر تلاش می کند سازوکار اصلی برای حل و فصل سیاسی مناقشه سوریه -روند آستانه- را تضعیف کند.
درباره نقش ایران به عنوان میانجی بین ترکیه و سوریه و تحولات منطقه با فرزاد رمضانی بونش، کارشناس مستقل و تحلیلگر مسایل بین المللی و منطقه ای (خاورمیانه، آسیا) به گفتگو نشستیم.
با توجه به موقعیت پیچیده در منطقه، میانجیگری ایران چقدر می تواند به حل اوضاع در ادلب کمک کند؟
حضور ایران در نشست و روندهای حل چالش سوریه و همچنین روند آستانه با مشارکت ایران و روسیه، ترکیه با هدف برقراری صلح در سوریه آغاز شده است. ایران یکی از اعضای اصلی بررسی ها و گفتگوها و رایزنی های برای حل مشکلات امنیتی و سیاسی سوریه بشمار می رود. با توجه به طرفین اصلی بحران کنونی یعنی سوریه و ترکیه. ایران که در این روند حضور دارد می تواند بعنوان یکی از بازیگران اصلی نقش ایفا کند و در بعد دیگر روابط ایران با ترکیه و سوریه خوب و به نوعی پردامنه است. لذا ایران می تواند از یک سو نقش میانجیگری را در حل چالش کلی روابط و مشکلات امنیتی، نظامی دفاعی که بین ترکیه و سوریه در منطقه ادلب اتفاق افتاده ایفا کند و همچنین می تواند با مقامات سیاسی ترکیه و سوریه در جهت کاهش تنش و حل چالش های موجود صحبت و به حل اختلافات کمک کند. در این اختلاف اخیر برخی از کشورهای درگیر از طرف سوری حمایت می کنند و برخی دیگر از طرف ترکیه ای. واکنش ها نیز به حضور جریان های نظامی و دفاعی در ادلب هم متفاوت است و برخی دولت سوریه و متحدان آنها را تروریستی یا به نوعی تندرو می دانند ولی در مورد ترکیه و بازیگران آنها چنین نگاهی ندارند و برخی دیگر بلعکس. پیشروی دفاعی نیروهای سوریه در مناطق ادلب با مخالفت ترکیه مواجه شده است و ترکیه این را برخلاف منافع امنیتی و سیاسی خودش تلقی می کند و در این شرایط اگر دو طرف قائل به حل این مسئله باشند و بخواهند این تنش را کاهش دهند و آن را حل کنند ایران می تواند به عنوان یکی از بازیگران اصلی نقش مثبتی را در این زمینه ایفا کند علاوه بر آن در کنار ایران، روسیه نیز دارای چنین جایگاهی است و با توجه به گسترده دامنه روابط مناسب روسیه با کشورهای سوریه و ترکیه نیز می تواند نقش مهمی را ایفا نماید.
برای اینکه ایران بتواند نقش موثری داشته باشد چه شرایطی لازم است؟
مهمترین شرط این است که هم ترکیه و هم سوریه بپذیرند که برای حل اختلاف و کاهش تنش در مناطق شمال سوریه و ادلب، قائل به گفتگو باشند و بویژه دولت ترکیه این مسئله را بپذیرد که می توان چنین اختلافاتی را از راه گفتگو و راه حل های سیاسی حل کرد. اگر این چارچوب پذیرفته نشود هر گونه میانجیگری ایران و حتی روسیه در این زمینه نمی تواند منجر به نتیجه شود. اگر بازیگران اصلی یعنی ترکیه و سوریه قائل به حل اختلاف از این طریق نباشند عملا هر نوع گفتگو و رایزنی در این مورد بی نتیجه خواهد ماند.
ایران چه برنامه ای را برای حل این مشکل می تواند ارائه دهد که برای هر دو طرف مورد قبول باشد؟
در وضعیت کنونی ترکیه معتقد است که روند آستانه یعنی در واقع به نوعی نتایج و توافقات مورد بی توجهی قرار گرفته است و بازیگران، دیگر به این مسئله توجهی نمی کنند و منافع ترکیه در این زمینه پایمال شده است و مد نظر قرار نگرفته است. از سوی دیگر دولت سوریه نیز معتقد است که منافع ملی و امنیتی اش و مناطقی که نیروهای نظامی اش در آن حضور دارند جز خاک و تمامیت ارضی کشورش تلقی می شود و حضورش در این مناطق کاملا مشروع و تحت قوانین حقوق بین الملل و همچنین منافع امنیتی و ملی خودش است. اگر دو طرف قائل به میانجی باشند و بازیگران میانجی بتوانند در این زمینه کمک کنند و دو طرف بپذیرند که می توانند از این طریق اختلافات را حل کنند، میانجیگری ایران موثر واقع خواهد شد.
