اسپوتنیک – رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در 9 اکتبر از آغاز عملیات نظامی ترکیه "چشمه صلح" در سوریه خبر داد. به گفته وی، هدف از این عملیات مبارزه با شبه نظامیان کرد و تروریست های گروه دولت اسلامی (ممنوع در فدراسیون روسیه) در مناطق مرزی در شمال شرقی سوریه است.
آغاز عملیات نظامی ترکیه در سوریه همراه با واکنش‌های جهانی بوده است و برخی از تحلیلگران معتقدند که ادامه یافتن این عملیات منجر به تغییرات در صحنه سیاسی ترکیه خواهد شد، در این راستا اسپوتنیک با بهرام امیراحمدیان، کارشناس در مسایل بین‌المللی و ژئوپولیتیک همکلام شده است که مشروح این گفتگو در ذیل تقدیمتان می‌شود.
ترکیه بر خلاف آنکه مانند ایران و روسیه از کشورهای تضمین کننده آتش بس در سوریه است، اکنون حاکمیت سوریه را با حمله به خاک این کشور به بهانه مبارزه با تروریسم نقض کرده است .
ترکیه ادعا می کند که با ورود به قلمرو سوریه و نقض حاکمیت آن می خواهد با جریان تروریستی نیروهای دمکراتیک کردهای شمال سوریه که متهم به همکاری و همدستی با پ.ک.ک. هستند، با تروریستها بجنگد ولی ترکیه هیچ سندی که بتواند اثبات کند که جنبش کردهای سوریه تروریست بوده و با حزب کارگران کرد ترکیه موسوم به پ.ک.ک. همکاری دارند ارائه نمی دهد. از این جهت اول از همه دولت سوریه، سپس ایران، اتحادیه عرب، اتحادیه اروپا و تعدادی تشکلهای سیاسی و احزاب و جمعیتها در کشورهای مختلف عملیات ترکیه را محکوم و خواستار توقف عملیات شده اند. اتحادیه اروپا و ایالات متحده تصمیم به برقراری تحریم علیه ترکیه شده اند. کردهای سوریه در قلمرو کنونی در دوره مبارزه با داعش بیش از 10 هزار نفر تلفات داده اند و از قلمرو قومی خودشان دفاع کرده اند. در دوره ای که کنترل دولت مرکزی سوریه در این منطقه مرزی کاهش یافته بود، کردها اقدام به برقراری ثبات و آرامش در منطقه کرده اند. پس از خروج نیروهای آمریکائی از این منطقه، ترکیه خواستار برقراری یک منطقه حایل در داخل خاک سوریه شده بود که بتواند پناهندگان سوری مستقر در ترکیه را در این منطقه حایل اسکان دهد. این موضوع با ایالات متحده هماهنگ شده بود ولی رئیس جمهور آمریکا با آن مخالفت کرد. کردهای سوریه در داخل خاک سوریه در محل اصلی زندگی خود حضور دارند و از جای دیگری نیامده اند.
از دیدگاه ترکیه دستیابی کردهای سوری به خودمختاری در سوریه، می تواند بر منطقه کرد نشین ترکیه در همسایگی شمال سوریه، در جهت ادعای خودمختاری آنها تاثیر داشته باشد. از این جهت ترکیه با خودمختاری کردهای سوریه مخالفت می کند چون در این صورت کردهای ترکیه همچنین به دنبال استقلال و خودمختاری خواهند بود - چیزی که ترکیه از آن وحشت دارد.
در این شرایط احتمال مصالحه دولت مرکزی سوریه با کردهای سوریه خیلی زیاد است، زیرا دولت مرکزی سوریه برای پاسخگویی به تجاوز ترکیه نیازمند همکاری با کردهای سوری است و کردهای سوری نیز برای دفاع از خود در برابر حمله های ترکیه به قلمرو خود به حمایت دولت مرکزی سوریه نیاز دارند تا ضمن دفع حمله ترکیه از آنان در برابر این حمله هادفاع کند. اکنون کردهای سوریه در دو راهی همکاری با دولت مرکزی سوریه و ایستادگی در برابر حملات ترکیه قرار گرفته اند. از آنجا که آمریکا پشتیبانی خود را از کردهای سوریه قطع کرده است و کشتار و آوارگی ملت کرد در میان است، می توان به سناریوهای احتمال مصالحه کردهای سوریه با دولت مرکزی، کسب میانجیگری دولتهای منطقه و حتی ایالات متحده فکر کرد. این سناریو ها در پیش روی آنها قرار گرفته است. مذاکره بین کردهای سوری با ترکیه از نظر دولت مرکزی سوریه به مفهوم شناسائی خودمختاری آنها خواهد بود و این خارج از قوانین بین الملل است که دولت سوریه به آن اعتراض خواهد کرد. دولت سوریه در نهایت با بی میلی فقط با دولت ترکیه حاضر به مذاکره خواهد شد، هر چند روابط دو کشور چندان مناسب گفت و گو نیست.
ممکن است در آینده دولت مرکزی سوریه برای تضعیف دولت اردوغان و موقعیت سیاسی ترکیه، با اعطای نوعی خودمختاری به کردهای سوریه، از یک سو در داخل کشور ثبات ایجاد کند و از طرف دیگر به تقویت موضع خودمختاری کردهای ترکیه کمک کند. این سناریوی محتملی است که موجب تغییراتی در صحنه سیاسی ترکیه و منطقه خواهد شد.
پاشنه آشیل ترکیه و شخص اردوغان قدرت گیری موضع کردهای ترکیه است زیرا در انتخابات شهرداری های ترکیه شهرهای مهمی که در اختیار حزب حاکم بود، به دست حزب مخالف و با حمایت احزاب طرفدار کردها به پیروزی رسیده است. اگر چه موضوع کردستان عراق نیز می تواند به نا آرامی های سیاسی بیشتر منطقه منجر شود.
کاری که اردوغان آغاز کرده بیشترشبیه به انگشت کردن به لانه زنبور است. جامعه جهانی بویژه کردها از ایران و روسیه به عنوان دو بازیگر مهم در صحنه سوریه انتظار دارند که از راههای دیپلماتیک ترکیه را وادار به توقف عملیات و برقراری گفت و گو به دولت مرکزی سوریه برای حل بحران کنند. بهره گیری از سلاح و اعمال جنگ نه تنها مساله را حل نمی کند بلکه به گسترش بحران در خاورمیانه دامن خواهد زد. ترکیه وضعیت سیاسی شکننده ای دارد که نیازمند حفظ آرامش در بیرون و در داخل است. باید به ترکیه یاد آور شد که بر اساس اعلامیه آستانه و آدنا وظیفه دارد که درباره صلح اقدام کند و نه جنگ.
