چند روز بیشتر به موعد اجرای تهدید ایران برای کاهش تعهدات برجامی خود باقی نمانده و گمانه زنی ها در این زمینه به شدت این روزها افزایش یافته است.
هم گمانه زنی در مورد اینکه آیا ایران این گام را بر خواهد داشت و یا اینکه در لحظه آخر مردد خواهد شد.
هم گمانه زنی در مورد اینکه اصلا اگر بنا باشد ایران این گام را بردارد در چه سطح و حدی بر می دارد.
مثلا آیا گام سوم را مانند گام دوم بگونه ای بر می دارد که فردا روزی یک مسئول اروپایی بیاید و بگوید برجام با این گام ایران آسیب جدی ندیده و یا اینکه بگونه ای این گام را بر می دارد که واقعا برجام آسیب ببیند.
به عنوان مثال ایران می تواند مثلا غنی سازی خود را از 4.5 درصد به 5 درصد یا 5.5 درصد برساند و یا اینکه به یکباره 20% غنی سازی انجام دهد.
هر کدام اینها می تواند یک گام به حساب آید اما این کجا و آن کجا.
یا اینکه مثلا ایران می تواند اعلام کند شروع به تجدید ساخت نیروگاه آب سنگین اراک نموده که به هر حال پروسه چند ماهه ای است که علیرغم بزرگ بودن اش اما آسیب چندانی به برجام ممکن است نزند.
اما مثلا ایران می تواند اعلام کند که تعداد سانترفیوژ های فعال اش را افزایش خواهد داد امری که می تواند آسیب جدی به برجام به حساب آید.
کلا پایه و اساس برجام مبنی بر این است که ایران یک سال از تولید مواد مورد نیاز برای ساخت بمب هسته ای فاصه داشته باشد تا اگر به آن سمت و سو برود کشورهای مقابل بتوانند اقدامی بر علیه ایران انجام دهند.
حال هر اقدامی که بتواند این فاصله یک ساله با بشکند خود می تواند آسیب جدی به برجام به حساب آید.
قبل از توافق هسته ای ایران چیزی حدود بیست تن اورانیوم غنی شده که بخشی از آن حدود 20% بود در اختیار داشت، یعنی طبق اظهار نظر کارشناسان می توانست چیزی حدود 20 بمب اتمی تولید کند اما این کار را انجام نداد وبه این دلیل همه کشورهای جهان امروزه اذعان دارد که هدف ایران اصلا تولید بمب هسته ای نبوده.
آنها همچنین بخوبی می دانند با توجه به اینکه ایران چرخه هسته ای و تکنولوژی آن را در اختیار دارد می تواند هر وقت اراده کند می تواند بمب هسته ای تولید کند.
پس تنها راه مهار ایران برایشان این است که فاصله مقدار اورانیوم غنی شده ایران با بمب هسته ای زیاد باشد.
به هر حال جناب آقای روحانی هم امروز در مجلس اظهار داشتند که اگر اروپا به بخشی از تعهدات خودعمل کند ممکن است ایران نیز نسبت به انجام گام سوم خود و یا اجرای تعهدات خود در برجام تجدید نظر کند.
البته آقای روحانی مشخص نکرد "بخشی از تعهدات اروپا که می تواند ایران را راضی کند" چیست.
طبق گفته آقای ظریف اروپا 11 تعهد به ایران دارد که باید انجام دهد و هنوز حتی یک تعهد خود را انجام نداده و پیش زمینه شروع انجام تعهدات اروپا، خودداری اروپا از همکاری با آمریکا در اجرای تحریم ها وهمچنین باز کردن کانال های بانکی تبادلات مالی و خرید نفت از ایران است.
حال اینکه همین پیش زمینه برای ایران بدون انجام حتی یکی از 11 تعهد کافی باشد یا نه خود یک سوال می باشد.
زمانی که برجام امضا شد هم بنا بود که کانال های بانکی باز شود و اروپا اقدام به خرید نفت از ایران نماید اما در آن زمان اروپایی ها بهانه کردند که خودشان تحریم ها را برداشته اند اما کارگزاران بانکی از ترس آمریکا ( توجه داشته باشید آن زمان اوباما رییس جمهوری بود نه ترامپ) حاضر نیستند با ایران تعامل کنند و خوب چون آنها بخش خصوصی هستند وبه زور نمی توان آنها را وادار کرد کانال های بانکی شان با ایران را باز کنند.
و در باره خرید نفت و اجرای پروژه های اقتصادی هم اروپایی ها از همین بهانه ها را آوردند و علیرغم اینکه ایران همه تعهدات خود در برجام را انجام داد ولی آنها حتی یک تعهد خود را انجام ندادند.
برجام یک توافق یک طرفه نیست بلکه دو طرفه است و همانگونه ای که ایران باید به تعهدات خود پایبند باشد طرف مقابل نیز باید پایبند تعهدات خود باشد.
از زمانی که ایران برجام را امضا کرد اروپایی ها توقع داشتند ایران به همه تعهدات خود پایبند باشد اما آنها هیچ کاری انجام ندهند و از اول هم مشخص بود این رفتار غیر منطقی برجام را به بن بست می کشاند.
در صورتی که اروپایی ها همان زمانی که ایران شروع به اجرای تعهدات اش کرد به تعهدات خود نیز عمل می کردند قطعا شرایط به جایی نمی رسید که آقای ترامپ با یک امضا از برجام خارج شود و شرکت های اروپایی با یک چشم بزن ایران را ترک کنند و تعهدات خود را زیر پا بگذارند.
البته همین ماجرا شرایطی را ایجاد می کند که بر اساس آن ایرانی ها باید چند بار قبل از اینکه بخواهند باز هم با اروپایی ها همکاری کنند تجدید نظر کنند.
طی حدود شانزده ماه اخیر هم مشاهده کردیم که اروپایی ها نه فقط هیچ کاری برای حفظ برجام انجام ندادند بلکه حتی جلوتر از آمریکایی ها در اجرای تحریم ها عمل می کردند.
حال برخی سوال می کنند چه شده که اروپایی ها به تکاپو افتاده اند برجام را حفظ کنند.
در واقع تغییر استراتژی ایران طی چهارماه اخیر منجر شده که به یکباره غربی ها به خود بیایند و متوجه شوند که آنها همه برگه های فشارشان بر علیه ایران را از دست داده اند و ایران در حال جمع کردن برگه های فشار بر علیه آنها است.
به همین دلیل هم آنها در واقع در تکاپو هستند تا از سرعت استراتژی جدید ایران بکاهند و اجازه ندهند ایران بتواند برگه های قوی ای جمع کند.
با توجه به عملکرد سابق اروپایی ها بسیار بعید است تصور کنیم که آنها از روی دلسوزی کاری را برای ایرانی ها انجام خواهند داد چون هدف آنها، طبق گفته خودشان، با آمریکا یکی است فقط روش شان فرق می کند.
به این ترتیب می توان گفت به نفع ایران است که گام بعدی را هر چه سریعتر بردارد و در این گام اقداماتی انجام دهد که واقعا برجام وبالطبع اروپایی ها را به لرزه در آورد.
پس از آن هم اگر اروپایی ها کاری انجام دادند به همان نسبت ایران به اجرای تعهدات خود در برجام بیافزاید.
هم اروپا و هم آمریکا باید متوجه باشند دفعه اول که سال 2005 با ایران وارد مذاکره شدند ایران فقط 190 سانترفیوژ داشت و فقط خواهان آن بود که غنی سازی در سطح 3.67 درصد اش به رسمیت شناخته شود.
بار دوم که با ایران وارد مذاکره شدند با ایرانی وارد مذاکره شدند که حدود بیست هزار سانترفیوژ فعال داشت و در سطحی بالاتر از 20% غنی سازی انجام می داد.
