به گزارش اسپوتنیک برایان هوک، نماینده ویژه ایالات متحده در امور ایران در جمع خبرنگاران گفت که ایالات متحده تقاضایی از سوی شرکتها برای استفاده از کانال مالی اینستکس (کانال مالی ویژه اتحادیه اروپا و ایران) نمیبینند.
هوک اظهار داشت: "من فکر می کنم که از مکانیزم مالی اینستکس برای دور زدن تحریمهای آمریکا استفاده نمیشود. ما تقاضای زیادی برای استفاده از این مکانیزم ویژه نمیبینیم، زیرا اگر شما بمانند یک شرکت اروپایی باید میان کار با بازار بزرگ آمریکایی و بازار کوچک ایران، یکی را انتخاب کنید، این تصمیمگیری کار دشوار برای شما نیست".
این در حالی است که پیش از این، وزرای خارجه فرانسه، آلمان و انگلیس از ثبت مکانیسم مالی اینستکس با ایران خبر داده بودند و اعلام شده بود که در مرحله اول، عرضه دارو، تجهیزات پزشکی و محصولات کشاورزی توسط این مکانیسم صورت خواهد پذیرفت.
اما آیا واقعا تقاضا برای تجارت با ایران از طریق مکانیسم اینستکس وجود ندارد؟ چه دلایلی ممکن است باعث تقاضای محدود برای استفاده از این مکانیسم شده باشد؟ چه زمانی برای راهاندازی این مکانیزم لازم است؟ در این راستا تصمیم گرفتیم تا با دکتر جمشید پژویان اقتصاددان ایرانی، رئیس سابق شورای رقابت و استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی و دانشگاه آزاد اسلامی همکلام شویم. پاسخ ایشان به سوالات اسپوتنیک در ذیل تقدیمتان میشود:
"مسئله اینست که ایالات متحده دارای بزرگترین اقتصاد دنیا است و هرچند که کشور چین هم یک تولیدکننده و صادرکننده بسیار بزرگ و همچنین یک قدرت اقتصادی بزرگی پس از آمریکا محسوب میشود اما تفاوت فاحشی مابین صادرات و واردات آمریکا در مقایسه با چین و یا کشورهای دیگر وجود دارد. در نتیجه کمپانیهای بزرگ و حتی متوسط دنیا بیشترین روابط تجاری را با آمریکا دارند و همین دلیل است که به کشور آمریکا قدرت داده است تا بتواند تحریم سختی را به ایران تحمیل کند. درست است که کشورهای اروپایی با حسن نیت تلاش کردند تا به طریقی ایران را در برجام نگه دارند و قولهایی را برای پیدا کردن راهکارهایی دادند و احتمالا هم این راهکارها تا حدودی میتواند عملی بشود ولی اینکه بتواند تمامی تحریمهای آمریکا را به واسطه این سازوکار دور زد بسیار بعید است زیرا که در هر صورت ایران نیازمند طرفهای تجاری است که بتواند از این ساختار مالی اروپایی برای نقل و انتقال ارز استفاده کند."
این کارشناس ایرانی میگوید کهاز سوی دیگر اکثر این شرکتهای اروپایی تحت نفوذ آمریکا هستند و اگر آنها بخواهند از این طریق به راهشان ادامه بدهند مورد تهدید و تحریم آمریکا قرار میگیرند. به همین دلیل بعید است که این راهکار اروپا بتواند برای دور زدن تحریمها موثر واقع شود.
دکتر جمشید پژویان همچنین گفت:
"در خصوص راهاندازی اینستکس، اروپاییها پیشتر نیز گفته بودند که تقریبا کار از طرف آنها تمام شده است و تنها طرف ایران است که باید به اصطلاح جاده را برای نقل و انتقالات و استفاده از این سازکار تازه صاف کند ولی مسئله اساسی اینست که راهاندازی این سازوکار نیازمند زمان زیادی نیست و نیازمند یک کشور داوطلب به عنوان محلی برای راهاندازی اینستکس و یک کشور برای نظارت بر روی سازوکار بود که هردو کشور پیدا شدند و در نتیجه از این نظر اروپا تقریبا آمادگی را دارد که در مدت کوتاهی اینستکس را راهاندازی کند. ایران هم قاعدتا مشغول فراهم آوردن مقدمات راهاندازی این سازوکار در کشور است. ولی مهم اینست که یک سری شرکتهایی که بعنوان مثال آماده خرید نفت یا پتروشیمی از ایران هستند، باید مراجه کنند و تقاضا بدهند و گره اصلی هم همین جا هست. تقاضایی که باید به صورت بالفعل وجود داشته باشد که منجر به استفاده از این سازوکار شود به اندازه کافی نیست."
وی خاطرنشان ساخت:
"به صورت کلی من آنچنان به این مکانیسم مالی برای خنثی کردن تمامی تحریمهای آمریکا خوشبین نیستم. البته در مورد برخی از کشورها که زیاد تحریمهای آمریکا را قبول ندارند و یا شرکتهایی که ارتباط چندانی با ایالات متحده ندارند این سازوکار به جای سوئیفت میتواند بکار گرفته شود."