دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در هفتاد و سومین جلسه از مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک گفت: در ماه گذشته ما شروع به بازگرداندن تحریم هایی علیه ایران کردیم که قبلا با توجه به قرارداد با ایران برداشته شده بود. اولین بلوک اقدامات محدود کننده علیه ایران در بخش خودروسازی ایران و همچنین تجارت طلا و دیگر فلزات در اوایل ماه اوت بازگردانده شد. بلوک دوم تحریم های علیه ایران مربوط به بخش انرژی ایران، معاملات مربوط به مواد خام هیدروکربنی و معاملات مربوط به بانک مرکزی ایران خواهد بود. ترامپ، تحریم های بیشتر را در 5 نوامبر علیه ایران اعمال خواهد نمود.
در این راستا خبرگزاری اسپوتنیک با آقای دکتر سید سعید میرترابی، عضو هیأت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه خوارزمی، به گفتگو نشسته است تا تاثیر تحریم ها بر اقتصاد ایران از جهات مختلف بررسی نماید.
- پس از اعمال تحریم های آمریکا علیه ایران در تاریخ 5 نوامبر، این تحریم ها چه تاثیری بر اقتصاد ایران، نفت، زندگی مردم خواهد داشت؟ ایران چه تمهیداتی در نظر گرفته است؟
به طور کلی تحریم های 5 نوامبر در حوزه نفت، کشتی رانی و… است. در زمینه نفت می توان گفت که آمریکا اقدامات اولیه برای اجرای تحریم علیه نفت ایران را انجام داده است و با برخی از خریداران نفت ایران مذاکره نموده است و تلاش کرده تا این کشورها خرید نفت خود را از ایران کاهش یا متوقف نماید. منتها به هر حال واقعیت است که موفقیت آمریکا با هدف صفر کردن فروش نفت ایران قطعا محقق نمی شود. زیرا چین و هند و حتی ژاپن و برخی کشورهای اروپایی علائمی نشان نمی دهند که قصد متوقف کردن یا توقف خرید نفت ایران را داشته باشند. چین که خرید نفت خود از ایران را کاهش نداده است. تنها ژاپن خرید نفت را کم کرده است و ژاپن نیز در حال فکر کردن بر روی این موضوع است. بنابراین امریکا نمی تواند به هدف خود تا تاریخ 5 نوامبر برسد.
به نظر می آید حداقل 1 میلیون تا 1.5 میلیون بشکه در روز از خرید نفت ایران کم شود. این کاهش می تواند تاثیر خود را بر اقتصاد بگذارد، هم این امر آثار عملی و هم فشار روانی بر ایران وارد خواهد کرد. اما این نکته را باید در نظر بگیریم که دولت ایران اعلام کرده است که به روش های مختلفی قصد دارد تا نفت خود را به فروش برساند، مسلما ضرورتی نیست که ایران تمام راه حل های مورد نظر خود را برای دیگران مطرح نماید. ایران از سوی دیگر در این خصوص تجربه دارد و حتی ایران می تواند میزان قابل توجهی از نفت خود را به طور غیر رسمی بفروش برساند.
حال اگر فرض کنیم کاهش صادرات ایران 1 میلیون بشکه در سال باشد، این کاهش با فروش غیر رسمی نفت از سوی ایران جبران می شود.
از سوی دیگر، با توجه به افزایش قیمت جهانی نفت، میزان بالایی از درآمد دولت باعث می شود این کاهش فروش نفت جبران شود.
اما موضوع تحریم های بانکی و مشکلات در انتقال پول برای ایران بوجود بیاید، می توان تصور کرد که این دور جدید تحریم های آمریکا بر اقتصاد ایران تاثیر خواهد گذاشت، اما این تاثیر قابل محسوس آنچنان نخواهد بود.
پیمان مولوی، دبیر کل انجمن اقتصاددانان ایران در گفتگو با اسپوتنیک تاثیر تحریم های آمریکا بر اقتصاد ایران را به دلیل تلاش های پیش از این آمریکا، از جنبه های کاهش سرمایه گذاری در ایران و فشار بر تبادلات مالی بررسی نموده است.
- دور جدید تحریم های آمریکا و تاثیرات آن بر بخش های مختلف اقتصاد ایران چگونه است؟
یک سری از تحریم ها تقریبا از 6 ماه پیش در برخی زمینهه من جمله طلا و… انجام شده است. برخی دیگر من جمله فروش نفت، بخش پتروشیمی و دسترسی به سامانه های بانکی در ماه نوامبر انجام خواهد شد.
به نظر می رسد که آمریکا بخش عمده تحریم های خود را اجرایی کرده است و ممکن است به صورت نمادین تحریم های دیگری را به اجرا بگذارد.
در تحریم ها هدف افزایش هزینه های کشور تحریم شونده من جمله نقل و انتقالات تولیدی، حوزه سرمایه گذاری، دسترسی به منابع مالی، دسترسی گران تر برای کشور تحریم شونده من جمله مواد اولیه و اساسی می باشد. این تحریم ها از هر نوعی بر همه کشورها من جمله ایران تاثیر گذار است.
به عنوان مثال وقتی ما سخن از تحریم های بانکی می آوریم، هزینه های نقل و انتقالات پول بالا می رود. ارتباط با بانک ها کاهش می یابد. بالا رفتن هزینه های انتقال باعث ایجاد مشکل برای شرکت های ایرانی می شود.
چاره اینکار به طور کوتاه مدت، روش های پرداخت جایگزین است تا کشورهای ایران در دریافت و انتقال پول کمتر دچار مشکل می شود.
این تحریم ها، ریسک سرمایه گذاری در ایران را بالا می برد، در نتیجه رتبه اعتباری بین المللی ایران کاهش می رود، در نتیجه هزینه تامین مالی بین المللی برای پروژه های ایران کاهش خواهد یافت. باعث کاهش قدرت انتخاب بنگاه های ایرانی در عرضه مواد صنعتی و کالاها و خدمات خواهد بود. حوزه دیگر، حوزه تشکیل سرمایه ثابت است. با توجه به این تحریم ها در حوزه سرمایه خارجی تاثیر منفی خواهد گذاشت. افرادی هم که در ایران می خواهند سرمایه گذاری کنند منتظرند که تحریم ها اقتصاد ایران را به کجا می برد. در نهایت به نظر نمی رسد که اقتصاد 425 میلیون دلاری ایران با وجود تحریم ها رشد داشته باشد، بلکه ممکن است به خاطر وسعت تحریم ها ما کاهش رشد اقتصادی را ببینیم، البته عدد کاهش رشد اقتصادی به اندازه و اجرایی شدن این تحریم ها می باشد.
حوزه تحریم ها نیز مهم است، به عنوان مثال هند معافیت خود را برای خرید نفت ایران از آمریکا گرفته است. در واقع اگر ایران بتواند 1 میلیون بشکه نفت خود را در روز را بفروشد در آن صورت ضربه ایران از تحریم ها کمتر خواهد بود. اگر واقعا فروش نفت ایران به زیر 1 میلیون بشکه باشد، برای ایران مشکل ایجاد خواهد شد. به خاطر اهمیت آمریکا در عرصه بین المللی مالی و در سازکارهای مالی، کشورهای هدف دچار یک سری مشکلات از جمله افزایش هزینه، نقل و انتقالات، تبادلات و سرمایه گذاری خواهد نمود.
- تاثیر تحریم های آمریکا بر زندگی مردم عادی چگونه خواهد بود؟
در واقع هر بار سخن از تحریم بگوییم، وقتی تحریم ها علیه روسیه یا هر کشور دیگری باشد، ناخودآگاه هر وقت اقتصاد مورد هدف قرار بگیرد، مردم نیز تحت تاثیر قرار می گیرند.
وقتی در کشوری سرمایه گذاری کمتر شود و یا نرخ برابری ارز آن کشور سقوط یا تغییر پیدا کند، مردم زودتر از هر چیز این را احساس می کند. تنها سیاست ها درست دولت می تواند هدف ضربه و فشار بر مردم را کم کند و فشار کمتری بر اقشار مختلف باشد.
درکل هدف اجرایی تحریم ها ایجاد فشار بر اقتصاد و مردم است و به غیر از این هدفی ندارد.
