ارزهای دیجیتال یکی از پدیده‌های مهم و جدید حوزه فناوری مالی به شمار می‌رود که با توجه به کارکردهای تسهیل کننده در زمینه پرداخت مورد توجه کشورها و بازارهای مالی قرار گرفته است؛ در همین راستا با توجه به اهمیت و رواج گسترده ارزهای دیجیتال و زمزمه معامله‌های محدود بدون نظارت ارزهای دیجیتال در داخل ایران و همچنین گمانه زنی‌هایی مبنی بر کمک ارز دیجیتال به اقتصاد کشور در زمان تحریم، دولت ایران در سال‌های اخیر تصمیم گرفته است تا تصمیماتی جدی در این حوزه اتخاذ کند و به همین منظور نیز نهادهای ناظر در این حوزه پژوهش‌هایی را انجام دادند و هم اکنون ایران در مرحله انجام سیاست‌های اولیه و نهایی برای تعیین تکلیف مشارکت کنندگان در حوزه ارزهای دیجیتال است. در این زمینه با آقای حمیدرضا شعبانی، موسس وب سایت ارزدیجیتال به گفتگو نشستیم.
آیا ایران پتانسیل میزبانی سرورها برای ماینینگ را با توجه به فشار آمریکا دارد؟
از آنجایی که این صنعت غیر متمرکز است احتمال دخالت سازمانهای بررسی و نظارت بر تحریم در کشورهایی مثل آمریکا بسیار ناچیز است و به صورت تئوری امکان پذیر نبوده و براحتی قابل انجام نیست.
احتمالاً تنها محدودیت پیش رو ممکن است در واردات تجهیزات ماینینگ باشد که عموماً از بازار چین انجام میشود.
و البته تراکنشهای مالی منعقد شده با یوان شانس فعالیتهای محدود کنندهی آمریکا را به سطح بسیار پایینی تنزل میدهد.
از نقطه نظر پتانسیل فنی پیش روی ایران میتوان به
واردات تجهیزات asic از چین
واردات تجهیزات gpu از دبی و چین، ترکیه، اربیل عراق
و تولید سخت افزارهای ماینینگ داخلی که مستلزم دانش و توان علمی بالاییست اشاره کرد.
با عنایت به سختی شبکه و قیمتهای فعلی، سود سالیانهی تخمینی برای ماینرها چیزی بالغ بر 7 میلیارد دلار است البته بدون احتساب هزینههای اولیه و برق که در چند ماه گذشته به دلیل بالاتر بودن قیمتها 3 الی 4 برابر قیمت فعلی بوده است.
از این رو فرصت درآمدزایی ارزی بسیار بکری برای کشور به همراه دارد که آمریکا به سختی توان اعمال کنترلی روی آن را دارد.
ایران خود را در این صنعت چگونه می بیند؟
درواقع عاملی که موجب سودآوری این صنعت در ایران عزیزمان میشود، پایین بودن هزینهی انرژی در مقابل قیمت بالای ارز است. به این صورت که میتوان در ایران با هزینهای کمتر از 3,000 دلار یک بیت کوین ماین کرد در حالیکه در سایر کشورها به دلیل بالا بودن هزینهی برق مصرفی این رقم بسیار بالاست و عملاً منطق اقتصادی برای ماینینگ وجود نخواهد داشت. همچنین آب و هوای بخشهای زیادی از ایران برای ماینینگ در نوع خود بینظیر است.
از نظر تکنولوژی همانطور که پیشتر عرض کردم به صورت کامل وارد میشوند و ما تاکنون امکان تولید دستگاهها و تراشههای استخراج را نداشتهایم.
و البته با بنیه علمی بالای متخصصین ایرانی دور از ذهن نیست که بتوانیم از فضای گستردهی پیش رو در این حوزه بهرهمند شویم
موضوع قابل تأمل این است که آیا طی 5 تا 10 سال آتی با افزایش رقابت و معرفی روشهای جدید اثبات سهام همچنان امکان رقابت پابرجاست یا خیر. در ارزهای دیجیتالی مثل بیت کوین بدیهی است که در حال حاضر فضا همچنان سودآوری قابلتوجهی دارد.
آیا دولت به استارتاپ های نوپا که می خواهند در این صنعت فعالیت کنند خدماتی یا امتیازاتی می دهد؟
در سال جاری شاهد تخصیص ارز دولتی برای واردات موبایل به شرکتها به جهت عدم افزایش قیمت گوشیهای موبایل در بازار بودیم. اما این مهم حاصل نشد و تلفن همراه پس از افزایش قیمت ارز به یکباره کمیاب و قیمت گوشیهای موجود با همان دلار آزاد محاسبه میگردید و در عمل یک رانت برای افراد مشخص ایجاد شد، اگر قرار باشد در فضای استخراج نیز چنین فضایی ایجاد شود، بی شک این استارت آپ ها نخواهند بود که نهایتاً منتفع میشوند، بلکه صرفاً بازاری برای یک عده مشخص فراهم خواهد شد تا سودهای بسیار کلان ببرند، به این معنی که با تخصیص ارز دولتی شاهد آن خواهیم بود افرادی تجهیزات ماینینگ را وارد نموده و صرفاً با فروش آن در داخل کشور با ارز آزاد به یک سود 300 درصدی در کمتر از یک ماه برسند. امیدواریم این اتفاقها را شاهد نباشیم.
آینده این صنعت در ایران چگونه خواهد بود؟ ایا استقبالی از این صنعت در ایران خواهد شد؟
در حال حاضر با توجه به اطلاعاتی که از منابع در دسترس است، ارز دیجیتال یکی از پر طرفدارترین حوزهها برای ورود و جذب سرمایه در ایران است که دلایل آن از جمله پایین بودن هزینهی انرژی و بالا بودن قیمت ارز پیشتر ذکر شد.
آیندهی این صنعت متکی به چند موضوع است:
اول وضعیت جهانی استخراج و بالاتر رفتن قیمت ارزهای دیجیتال
دوم سرعت توسعه روشهای جایگزین استخراج که هدر رفت انرژی به کمترین میزان میرساند که قطعاً قابلیت به حاشیه راندن ماینینگ را داراست.
و سوم مقولهی توان تأمین انرژی و تجهیزات خواهد بود که با رقابتیتر شدن فضا ممکن است کار را دشوار سازد و توان رقابت را از ایران صلب کند.
آیا رقیب های ایران مجالی برای فعالیت ایران در این عرصه می دهند؟
باید دید انگیزه ی دیگر کشورها برای ورود به این عرصه تا چه حد بالاست درصد زیادی از رقابت نهایتا بر سر هزینه ی تمام شده ی انرژی و دسترسی پذیری تجهیزات خواهد بود.
هم اینک چند کمپانی چینی وجود دارند که که با وارد کردن تجهیزات به ایران اقدام به راه اندازی ماینبنگ فارمها میکنند و انگیزه شان نیز قانونی بودن و هزینه ی پایین انرژیست.
آیا این صنعت در ایران درآمد زا خواهد بود؟
در حال حاضر بله اما سودآوری منوط بر میزان سرمایه ی اولیه ، استراتژی های انتخاب دستگاه و نوع ارز و نوع برق در دسترس خواهد بود.
پیشنهاد من برای کسانی که قصد ورود به بازار را دارند این است: تحقیق کنید و از تصمیم گیری های احساسی و اقدام بر اساس توصیه و پیشنهاد آشنایان بپرهیزید زیرا هرچه پیش تر میرویم فضا تخصصی تر و رقابتی تر شده و چند اشتباه کوچک منجر به از دست رفتن همه ی سرمایه تان میشود.
محدودیتهای این صنعت در ایران چه خواهد بود ؟
امسال شاهد قطعیهای مکرر برق در سراسر کشور بودیم که به دلیل فصل گرما و استفاده بیشتر مردم از سیستمهای سرمایشی رخ داد.
باید تاکید کنم که ورود جدی به این صنعت مستلزم بالاتر بردن توان تولید برق است. مزیت انرژی مصرفی در این صنعت پایداری آن است به این مفهوم که تقریباً در تمامی زمینهها زمانی پیک مصرف انرژی داریم که باعث میشود نیروگاه بخواهد توان تولید خود را با آن زمانی هماهنگ کند که بیشترین مصرف وجود دارد اما در مورد ماینیینگ به دلیل استفاده مداوم و 24 ساعته، با برنامه ریزی میتوان ظرفیت مورد نیاز را ایجاد کرد و این باعث سود آوری قابل اطمینان تر برای شرکت توانیر و نیروگاهها نیز خواهد شد.
چشم انداز این صنعت چیست ؟ آیا میتوان سرمایه گذاری بلند مدت در آن داشت ؟
همانطور که در بالا عرض کردم ، چند مولفه اساسی در آینده ماینینگ تاثیر خواهد گذاشت:
• سرعت توسعه الگوریتمهای جایگزین استخراج
• نرخ افزایش سختی شبکه
• قیمت ارزهای دیجیتال و مخصوصا بیت کوین که تاثیر مستقیمی در روند افزایش قیمت سایر ارزهای دیجییتال دارد و مبحث ماینینگ را سودآور می کند
اگر بخواهیم خیلی تخصصی موضوع را بررسی کنیم از حوصله این بحث خارج است اما اشاره به چند مورد میتواند دید مناسبی به ما جهت نگاه آینده نگرانه به این صنعت بدهد، مثلاً اخیر غول ماینینگ جهان بیت مین با جذب چند صد میلیون دلار توانست ارزش شرکت خود را به 12 میلیارد دلار برساند و یا شرکت تولید کننده تجهیزات ماینینگ Canaan نیز اخیراً یک میلیارد دلار سرمایه جذب کرد، این موارد نشان از جذابیت این فضا برای متخصصین و افراد فعال در این حوزه دارد که شاید از بین رفتن یا رکود آن را بسیار سخت و غیر محتمل میکند، از این رو میتوان به آینده این صنعت امیدوار بود.
آیا ماینینگ بهترین راه کسب سود از این بازار است ؟
معمولا افراد، علاقهمند به نتایج و دستاوردهای قابل مشاهده و ملموس هستند. مشخصاً سودآوری در این صنعت صرفاً به ماینینگ ختم نمیشود…دستهای از افراد هم هستند که با سرمایهی شخصی اقدام به معاملات ارز دیجیتال یا توسعهی نرم افزاری در این زمینه میکنند که محتمل است قدمهای آینده نگرانه تری بردارند و به سودهای قابل توجه تری برسند.
قطعا توسعه نرم افزاری و سیستماتیک در زمینه بلاک چین میتواند در آینده و به طور بالقوه چندین برابر ماینینگ برای ایران سودآوری داشته باشد.
اگر بخواهم مثالی روشن از آیندهی این تکنولوژی بزنم میتوانم نسبت بیت کوین را به بلاک چین را همچون نسبت لامپ رشتهای ادیسون به الکتریسیته تشبیه کنم.
هنوز در ابتدای این هزارتوی پیچیده هستیم و مسیر زیادی برای پیمودن داریم همچنان که دولت چین پس از مدتها بررسی اعلام کرد تأثیرات بلاک چین بر دنیا ده برابر تأثیرات اینترنت خواهد بود.
