سردار سرتیپ پاسدار اسماعیل کوثری جانشین فرمانده قرارگاه ثارالله سپاه ایران اعلام نمود که تهدید رئیس جمهور آمریکا در چند روز گذشته مبنی بر جلوگیری از صادرات حتی یک قطره از نفت ایران به سایر کشورها، نیازمند موضع سریع و هوشمندانه‌ای از جانب ایران بود که خوشبختانه رئیس جمهور ایران در این زمینه بسیار بیان موضع خوبی داشتند.
کوثری تاکید کرد: اگر قرار بر منع صادرات نفت ایران باشد، اجازه خروج نفت به دیگر نقاط دنیا از طریق تنگه خلیج فارس را نمی‌دهیم. 20 درصد نفت جهان از تنگه خلیج فارس عبور می‌کند و دنیا به این نفت نیاز دارد و هر اقدام خصمانه‌ای از طرف آمریکا هزینه‌های گزافی برای آنها به دنبال دارد.
ایران این تصمیم را گرفت چرا که یک مقام ارشد وزارت امور خارجه آمریکا در هفته گذشته اعلام نمود که واشنگتن سعی خواهد نمود متحدانش را متقاعد سازد تا در اوایل ماه نوامبر، این کشورها به طور کامل از خرید نفت ایران امتناع ورزند. به گفته وی، آنها سعی دارند تا چین را برای عدم خرید نفت از ایران متقاعد سازند. وزارت امور خارجه ایالات متحده از سوی دیگر اعلام نمود که تحریم ها علیه خریداران نفت ایران پس از اکتبر 2018 اعمال خواهد شد.
در این راستا خبرگزاری اسپوتنیک با آقای امید شکری کله سر، تحلیل گر ارشد امنیت انرژی از واشنگتن در مورد این مسایل حساس برای بازار جهانی نفت به بحث و گفت و گو نشسته است.
اسپوتنیک: احتمال بستن تنگه هرمز از سوی ایران را چطور ارزیابی می کنید؟
موقعیت استراژیک تنگه هرمز در ایران باعث می شود که ایران هر از گاهی از این موقعیت خود استفاده کند و برای رسیدن به اهداف خاصی چون اقتصادی و سیاسی تهدید به بستن تنگه هرمز نماید. برای نخستین بار آقای هاشمی رفسنجانی در سخنرانی خود در دهه شصت میلادی این موضوع را مطرح نمود که اگر ایران بخواهد می تواند تنگه هرمز را ببندد. حتی در زمان آقای احمدی نژاد نیز مانور نظامی انجام شد، حتی ماکت ناو هواپیما بر ساخته شد که طی مانور نظامی آن را رونمایی کردند، تا کشورهای فرا منطقه ای که در تنگه هرمز حضور دارند بدانند که امنیت این تنگه توسط کشورهای منطقه کنترل می شود و نیروهای خارجی نمی توانند آزادانه در این منطقه حرکت کنند. با توجه به طول 50 کیلومتری این منطقه و حضور و امکانات نظامی ایران، تهران این پتانسیل را دارد که این تنگه را ببندد. حال این مسئله پیش می آید که ایران چند روز می تواند این تنگه را ببندد و در برابر هزینه احتمالی این کار ایران چه طرحی را آماده نموده است. چرا که با بستن این تنگه جریان انتقال نفت دچار توقف و شوکه می شود و این امر برای کشورهایی که نفت را از این منطقه آماده می کنند بسیار سخت خواهد بود و برای اقتصاد آنها بسیار گران تمام می شود. مسئله این است که ایران چند روز می تواند این تنگه را ببندد و به دنبال عکس العمل کشورهای آمریکا و اروپا، ایران چه طرحی دارد. البته جنگ به هیچ وقت خوب نیست، و با توجه به اینکه آمریکا از توافق نامه برجام خارج شده است، احتمال تشکیل اجماع جهانی علیه ایران دور از ذهن نیست.
اسپوتنیک: این اقدام از سوی ایران چه اهمیتی برای بازار انرژی جهانی خواهد داشت؟
در حال حاضر تنگه هرمز یکی از سه گذرگاه مهمی است که یکی از شاهرگ های مهم نفت جهان است، که میزان بالایی از نفت از این منطقه از کشورهای تولید کننده به کشورهای مصرف کننده ارسال می شود. طبق آخرین آمار در سال 2017 روزانه حدود 18 میلیون و 500 هزار بشکه نفت خام و میعات نفتی توسط کشورهای غول پیکر از این تنگه ترانزیت شده است. در واقع 30 درصد از نفت منتقل شده در کشورهای دنیا از طریق تنگه هرمز ترانزیت شده و به دست کشورهای مصرف کننده برسد. در واقع هر گونه اقدامی که باعث بسته شدن این تنگه شود و امنیت منطقه را از بین ببرد، مسلما حجمی از این 18 میلیون بشکه نمی تواند انتقال یابد و این امر شوک بزرگی به کشورهای وارد کننده نفت وارد می کند و تامین انرژی این کشورها را با توجه به گرما و فصل تابستان نیز با مشکل مواجه می نماید که این نه به نفع کشورهای صادر کننده و نه به نفع کشورهای وارد کننده نفت است. چنین اقدامی شوک بزرگی به بازار انرژی وارد می نماید.
در صورتی که ایران، این تهدید خود را عملی نماید، در آن صورت کشورهایی که نفت خود را از طریق این تنگه دریافت می کنند با مشکل در رشد اقتصادی خود مواجه می شوند، و خواه ناخواه این وقفه در اقتصاد آنها می تواند بر روابط و سیاست خارجی شان بر ایران تاثیر بگذارد. این اقدام باعث می شود که روابط ایران با کشورهایی که تولید و یا مصرف نفت آنها به این تنگه بستگی دارد دچار تنش شود. این امر بر اثر گذاری ایران بر منطقه خوب نیست و باعث ایجاد تنش بیشتر با کشورهای همسایه من جمله عربستان شود. این اقدام موجب این می گردد که تنش بین ایران و کشورهای منطقه ای و فرا منطقه ای بسیار گردد. این اصلا به نفع ایران و کشورهای متفق یا مشکل دار با ایران نیست.
اسپوتنیک: آیا این اقدام بر روابط تجاری نفتی ایران و دیگر کشورها می تواند تاثیر بگذارد یا خیر؟
به نظرم بهترین عملی که ایران می تواند برای تغییر گسترش تنش میان این کشور با کشورهای دیگر انجام دهد، تغییر در سیاست خارجی خودش هست که با تغییر سیاست از انزوای جهانی علیه خود جلوگیری کند و هم تنش ها را کاهش دهد تا سهم خود را در بازار از دست ندهد. تغییر در سیاست خارجی بهترین و موثرترین روش برای ایران است تا این کشور به سلامتی از این چالش بیرون بیاورد.
اسپوتنیک: در کل به نظر شما دلیل تلاش های آمریکا برای حذف نفت ایران از بازار چیست؟
پس از خروج آمریکا از برجام، این امر با این هدف انجام شد که صادرات نفت ایران را به حداقل میزان ممکن یا به صفر برسانند. در عین حال این امکان وجود دارد، زیرا کشورهایی هستند که با تولید بیشتر می توانند سهم ایران را بگیرند. البته این مسئله نیز وجود دارد که اگر این اتفاق بیفتد، ایران نیز می تواند مشکلاتی را در صنعت انرژی بوجود بیاورد و این اقدامات ایران برای اقتصاد کشورهایی که به انرژی وارداتی وابسته هستند اصلا خوب نخواهد بود.
یعنی امکان اینکه صادرات نفت ایران به صفر برسد، وجود دارد زیرا تولید کنندگان بسیاری هستند که می توانند با افزایش تولید جای نفت ایران را بگیرند. همانطور که در تحریم دوره اوباما که نفت خام ایران مورد تحریم قرار گرفته بود، نفت خام اورال روسیه و نفت خام کرکوک عراق که خواص شیمیایی شبیه نفت خام ایران را دارند، توانستند جای نفت خام ایران را بگیرند. هم اکنون عربستان نیز قول داده است که حداق 1 تا 2 میلیون بشکه نفت را بر تولید نفت خود بیفزاید. روسیه و عراق نیز در این میان می توانند افزایش تولید نفت داشته باشند. کشورهای دیگر نیز می توانند تا حدی این کمبود را جبران نمایند. البته اگر این طرح عملی شود بیشترین صدمه به ایران وارد می شود، هر چند ایران نیز می تواند به کشورهایی که خواهان خرید نفت هستند، با قیمت ارزانتر نفت بفروشد و یا از طریق کشورهای ثالث نفت خود را به فروش برساند.
