آثار تاریخی و باستانی ایران زمین همواره توجه بسیاری از باستان شناسان را به خود جلب کرده است، اما عتیقه فروش ها و قاچاقچیان نیز در این میانه خود را بی نصیب نگذاشته و طی سالها موفق شدند آثار باستانی و تاریخی زیادی را از کشور خارج کنند.
برای بازگرداندن این محموله های قاچاق سازمان میراث فرهنگی و در واقع بخش معاونت حقوقی این سازمان از چند طریق پرونده ها را پیگیری می کند. یک روش پیگیری پرونده ها از طریق قضایی ست که سال ها طول می کشد و روش دیگر دیپلماسی ست که آسان تر بوده و از طرف سفارت خانه ها دنبال می شود.
در طول سالها تلاش پیگیر برخی از این آثار باستانی شناسایی شده و به کشور بازگردانده شدند اما پرونده هایی هستند که هنوز حکمی برای آنها صادر نشده است.
ابراهیم شقاقی مدیر بخش حقوقی سازمان میراث فرهنگی این موضوع را تائید کرد اما به دلیل اینکه ممکن است روند پرونده مختل شود، از مصاحبه با اسپوتنیک امتناع نمود.
این حراج قرار بود ۲۷ اکتبر در یک گالری در نیویورک برگزار شود که خوشبختانه متوقف شد.
اما کمی بعد تر خبرهای حاکی از آن بود که آمریکا و کانادا قصد ندارند شی به سرقت رفته از پاسارگاد را برگردانند. مقامات قضایی این دو کشور اذعان داشتند که این اثر مالک قانونی داشته و نباید به ایران بازگردد. اثر دزدیده شده یک مجسمه سر سرباز به ارتفاع ۲۰ تا ۲۱ سانتی متر است. قیمت آن ۱.۲ میلیون دلار تخمین زده می شود.
این شاید تنها نمونه ی کوچکی از بی شمار اثر تاریخی باشد که به شکل قاچاق از کشور خارج شده اند و امکان بازگشت شان فراهم نبوده یا از محل اختفای آنها تا به امروز اطلاعاتی در دست نیست.
دکتر حکمت الله ملاصالحی استاد دانشگاه تهران و آتن در گفتگو با اسپوتنیک با اشاره به این موضوع که مبحث مذکور در حوزه ی تحقیقات و کارهای ایشان محسوب نمی شود بیان داشت:
« اعتقادم بر این است که داده های باستان شناختی باید در جایگاه خودشان باشند و این امر مهمی است. اگر از جایگاه خودشان کنده شده و منتقل می شوند از بافت خود بیرون می آیند و ارزش اطلاعاتی شان آسیب می بیند. این معضل بزرگیست که سرتاسر دنیا با آن مواجه است. شاید شنیده باشید که یک اثر هخامنشی در کریمه روسیه کشف شده است و درست این است که در همان بافت مطالعه و بررسی شود. اما متاسفانه بخش های مهمی از آثار تاریخی ایران از کشور خارج شده است و این امر تحقیق و مطالعه را دچار معضل می کند. و این درواقع محروم کردن مردم آن کشور از کشف تاریخ و هویت شان است. »
