اینستاگرام با ایده انتشار عکس و فیلم به عرصه ی رقابت با نرم افزارهای دیگر وارد شد و به راستی که توانست ایده خود را به خوبی در بین مردم گسترش دهد و محبوبیت زیادی بدست آورد، تا جایی که امروز تعداد کاربران آن تقریبا به ۸۰۰ میلیون نفر رسیده است.
در ایران نیز علاقه مندی به این شبکه اجتماعی به شدت رشد کرده و صفحات بسیاری با نام ایرانیان دیده می شود. آمارهای ماه ژانویه سال میلادی جدید نشان می دهد، ایران به جمع هفت کشوری پیوسته است که بیشترین کاربران اینستاگرام را دارند. طبق این آمار در ژانویه سال ۲۰۱۸ تعداد کاربران این شبکه اجتماعی به ۲۴ میلیون نفر رسیده است. شاید یکی از دلایلی که هجوم کاربران ایرانی به این شبکه را توضیح می دهد، فیلتر نبودن آن است. چرا که بر عکس شبکه های اجتماعی دیگر نظیر فیس بوک، توئیتر و یوتیوب کاربر ایرانی بدون مشکل فیلترینگ و با اینترنت معمولی می تواند از آن استفاده کند. اگرچه باید این نکته را هم مد نظر داشت که فیلترینگ هوشمند بر روی اینستاگرام در ایران اجرا می شود. در اینستاگرام علاوه بر به اشتراک گذاشتن عکس و فیلم های کوتاه می توان از خبرها و اطلاعات روز با خبر شد و چه بسا همین امر عرصه را برای تبلیغات مشاغل و برند ها در این شبکه ی اجتماعی با کاربران میلیونی مهیا کرده است.
علاوه بر سلبریتی های دنیای سینما، هنر و مد که بلافاصله بعد از باز کردن صفحاتشان ، دنبال کننده های میلیونی دارند، افرادی هم هستند که به طرق مختلف توانستند به ستاره های این دنیای مجازی تبدیل شوند. حال آنکه این شبکه به یک منبع درآمد هم تبدیل شده است. می توان از دو جنبه مثبت و منفی نحوه کار و تجمع افراد را در اینستاگرام بررسی نمود.
بر اساس تازه ترین پژوهش ها در بریتانیا ، اینستاگرام بیشترین تاثیر منفی را بر سلامت جوانان دارد. به طور مثال اینستاگرام امکان همرسانی عکس و ویدیو را می دهد و بر تصویری که کاربران از بدن خود دارند تاثیر منفی می گذارد. ۹۰ درصد از شرکت کنندگان زن در یک نظر سنجی گفته اند که از بدن خود راضی نیستند. اگر چه اینستاگرام ، فیلترینگ مخصوص به خود هم دارد اما از این شبکه خواسته شده که ایمنی کاربران خود را که اکثرا جوان هستند افزایش دهد.
فرشیده اسدی دانش آموخته رشته علوم اجتماعی در گفتگو با خبرنگار اسپوتنیک می گوید: «آنچه این روزها، بیش و پیش از گذشته می توان در زیست روزمره ی انسان ها تشخیص داد، میل عمیقی است که انسان به مصرف دارد. این مصرف گرایی دیگر صرفاً به کالاها محدود نمی شود بلکه انسان امروزی میل روز افزونی را به مصرف ژست ها، تصویرها و نمایش هایی نشان می دهد که خود و دیگری از عرصه ی زندگی خصوصی خود منتشر می کنند. آن وهمی که به زعم کارل مارکس، کالاهای مصرفی از پیشرفتهای مدرن می آفرینند، امروز بازنمایی نمادین مصرف و مصادیق آن در عرصه ی زیست جهان های خصوصی تجلی می یابد. آن بت وارگی که مارکس در کتاب سرمایه از آن سخن می گوید و والتر بنیامین در پاساژها به مثابه ی معابد و عبادت گاه های مدرن می جوید، امروز به مدد تلفن های همراه و شبکه های مجازی در هر جایی با بشر همراه شده است. پشت میز صبحانه، در حین کار، سفر، سرویس بهداشتی و حتی در بستر و پیش از خواب، می توان میل خود را به دیدن و دیده شدن و سرک کشیدن در زندگی های دیگری ارضا کرد. یادمان نرود که انسان ها میل به جاودانگی و هراس خود را از مرگ با ثبت خود در عکس ها و ویدئوها درمان می کنند و بی شک آن بخشی از خود را نگه می دارند که مایل است آنگونه دیده و شناخته شود؛ بنابراین به رغم اینکه این دقیقه ها از زیست جهان روزمره انسان ها ثبت می شوند همیشه حامل پیام ها و بازنمایی هایی کاذب و دستکاری شده از زندگی افرادند.»
با وجود جنبه های منفی برشمرده شده این شبکه ی اجتماعی از دیدگاه بسیاری از افراد جنبه های مثبت فراوانی دارد که یکی از آنها را می توان پیدا کردن دوست ، همسفر، همکار و… نامید. البته باید به این لیست کسب درآمد، آموزش مهارت ها، ترویج ایده های اجتماعی و هنری، کمک رسانی، بیان عقاید و غیره را اضافه کرد.
گاهی با ورق زدن صفحات اینستاگرام با صفحات جالبی روبرو می شوید که در عین شباهت با بقیه ، تمایزات قابل توجه خودشان را دارند. یکی از این صفحات متعلق به النا بیلان است. النا عکاس است و لحظات خود را ثبت می کند ، حس آرامش و اطمینان و مهربانی در عکس هایش موج می زند. مصاحبه ی کوتاهی با او داشتیم:
برای شروع گفتگو می خواستم بدونم اولین ایده شما برای ایجاد یک صفحه پابلیک در اینستگرام از کجا شروع شد؟
به اشتراک گذاشتن عکس و دیدن عکس‌های دیگران… یک نقل‌مکان ساده از فیسبوک
روند زیاد شدن دنبال کننده های صفحه تان از کی شروع شد و چه چیزی باعث جذب مخاطب گردید؟
زیاد شدن مخاطبان فرآیند تدریجی بود که به مرور زمان رخ داد و به بیان مخاطبین صفحه، سادگی فضای عکس‌ها بود که ایجاد جذابیت کرده بود.
آیا نظرات مخاطبین (گاها منفی) در روند کارتان تاثیر داشته و دارد؟ تاچه اندازه این نظرات برایتان مهم است و آنها را می خوانید؟
همه‌ی نظرات رو می‌خونم و برام اهمیت داره ولی اینکه تاثیری در روند کار من داشته باشه، خیر به‌هیچ وجه.
شما عکس هایی از زندگی خصوصی تان را به اشتراک می گذارید، آیا تاثیری در روابط شما با نزدیکانتان داشته است؟ (با توجه به فضای اجتماعی و فرهنگی ایران فکر نمی کنید که ریسک محسوب می شود؟)
خیر، تاثیری در روابط با نزدیکان و اطرافیان نداشته و تا کنون مشکلی در ابعاد بزرگ‌تر اجتماعی هم نبوده.
اکثر افرادی که صفحه اینستگرام با تعداد دنبال کننده های بیشتر از ۱۰ هزار نفر دارند هدف و ایده ای را دنبال می کنند، هدف شما چه بود؟
حرفه‌ی من عکاسی‌ست و هدفم به اشتراک گذاشتن عکس بوده و هست و تغییری در این هدف ایجاد نشده. به عبارت دیگر تعداد فالوئر، تاثیری در نوع فعالیتم نداشته و همانطور که عرض کردم افزایش فالوئر یک فرآیند تدریجی بوده و هست و عدد خاصی به‌عنوان تارگت در نظر گرفته نشده.
شما با تبلیغات در صفحات افرادی با بازدیدکننده بالا موافقید و چه سیاستی را برای این کار در صفحه خودتان مدنظر دارید؟
به‌طور کلی با تبلیغات موافقم، به شرطی که مانند هر صاحب رسانه‌ی مسئولی به شعور و حقوق مخاطب احترام گذاشته بشه. در صفحه‌ی خودم فقط در حوزه‌ی فعالیت‌های فرهنگی، هنری و اجتماعی تبلیغ قبول می‌کنم و خط قرمزم تبلیغ و تشویق مصرف‌گرایی‌ست.
به نظر شما شبکه های اجتماعی و به خصوص اینستگرام تاثیری در نوع دید و شیوه ی زندگی و حتی فرهنگ مردم ایران داشته است؟
اینستاگرام را نمی‌شود از سایر تجربه‌های مردم در زندگی قرن بیست‌و یکم منفک دانست.این شبکه هم مانند همه‌ی مظاهر انقلاب دیجیتال و رسانه‌های نوین، مسبب تغییر سبک زندگی شده است.
