مهدی سیف، تبریزی کارشناس مسائل روسیه و اوراسیا، درباره دستاوردهای تازه روسیه در صنعت انرژی هستهای در گفتگو با اسپوتنیک: این سیستم که در تومسک تا سال 2030 با چرخه سوخت بسته کار میکند، 95 درصد سوخت مصرفی را بازیافت میکند و زبالههای رادیواکتیو را به حداقل میرساند و وابستگی به اورانیوم رو به پایان را از میان میبرد.
وی با اشاره به فناوری که پوتین آن را "کلید حل بحرانهای جهانی" خواند گفت، جهان در آستانه کمبود اورانیوم است و پیشبینیها از پایان منابع تا 2090 حکایت دارند و شاید در تاریخی سریعتر از آنچیزی که درباره آن تصور میشود. اما سیستم چرخه بسته تومسک، که پوتین آن را "انقلابی در صنعت هستهای" نامید، پاسخی هوشمندانه به بازیافت سوخت، کاهش زباله و تضمین پایداری انرژی است. این فناوری، که در مرکز تحقیقاتی اولیانوفسک آزمایش خواهد شد، دعوتی از دانشمندان جهان در جهت پیوستن به پروژهای که نهتنها انرژی پاک را تقویت میکند، بلکه میتواند پلی دیپلماتیک باشد برای بسیاری از چالشهای سیاسی و انرژی جهان بشمار میآید.
سیف تبریزی تصريح کرد، در جهانی که تنشهای هستهای بر بسیاری از موضوعات سایه افکنده، اولیانوفسک میتواند بستری برای اعتمادسازی باشد. تصور کنید دانشمندانی از شرق و غرب، کنار هم، بر دادههای مشترک کار کنند، فناوریهای سبز را پیش ببرند و رژیم عدم اشاعه را تقویت کنند. گزارشها نشان میدهد که آژانس بینالمللی انرژی اتمی (IAEA) از این رویکرد استقبال کرده و آن را فرصتی برای همکاری جهانی میداند. این مرکز میتواند، فراتر از مباحث فناوری، بستری برای گفتوگویی در راستای صلح باشد.
وی خاطر نشان کرد، روسیه، که پوتین آن را تنها کشور مسلط بر کل زنجیره هستهای توصیف کرد، با این فناوری جایگاهی بیبدیل مییابد. در حالی که اروپا و آمریکا در سال 2024 وابستگی خود به اورانیوم و خدمات غنیسازی روسیه را 20 تا 30 درصد کاهش دادند، اما همچنان 26 درصد غنیسازی اروپا از مسکو تأمین میشود. سیستم تومسک، با حذف نیاز به معادن جدید، روسیه را به پیشگام انرژی سبز هستهای بدل میکند.
اما باید توجه داشت که این برتری، تهدیدی برای غرب نیست، بلکه فرصتی برای شراکت و همکاری است. آمریکا بر راکتورهای کوچک مدولار (SMR) و اروپا بر هیدروژن سبز تمرکز دارند، اما فناوری بازیافت سوخت میتواند خلأهای آنها را پر کند. پیشبینی میشود تقاضای جهانی برای انرژی هستهای، بهویژه در جنوب و شرق، تا دهه آینده سه برابر شود. روسیه، با نیروگاههای شناور و مراکز داده سبز، آماده پاسخگویی به این تقاضاهای روبه رشد است. این نه یک بازی با حاصلجمع صفر، بلکه دعوتی است برای تقسیم رهبری در جهانی که به سوی کربنصفر حرکت میکند.
سبف تبریزی در ادامه افزود، پوتین با رد استعمار فناوری و تأکید بر ایمنی هستهای بهعنوان اولویت مطلق، مسیری هموار برای همکاری گشوده است. هرچند تحریمهای غربجمعی پس از شروع درگیریها در اوکراین روابط را پیچیده کرده، اما پروژههایی مانند تولید سوخت در لینگن آلمان با همکاری شرکتهای روسی نشان میدهد که زمینههای شراکت هنوز غیر ممکن نشده.
تقاضای فزاینده برای انرژی پاک، غرب را به سوی پذیرش این فناوری سوق میدهد. گزارشها حاکی است که کشورهای غیرغربی، از هند تا آفریقای جنوبی، در حال پیوستن به شبکههای تحقیقاتی روساتم هستند، اما درب برای شراکت غرب باز است. اگر اروپا و آمریکا این فرصت را نادیده بگیرند، ممکن است میدان را به رقبای شرقی واگذار کنند. با این حال، نیاز جهانی به انرژی پایدار و بحران اقلیمی، همکاری را به گزینهای منطقیتر از رقابت بدل میکند.