مصلحت اینگونه است / سیاستهای نظام در چینش کاندیدهای صلاحیت یافته

به گزارش اسپوتنیک، عارف دهقاندار پژوهشگر مسائل بین­ الملل در ارزیابی کاندیدهایی که از فیلتر شورای نگهبان رد شدند در گفتگو با خبرگزاری اسپوتنیک گفت:

نکته قابل توجه، عدم حضور علی لاریجانی، رئیس سابق مجلس شورای سلامی در میان تایید صلاحیت شدگان است. او دوره گذشته نیز توسط شورای نگهبان رد صلاحیت شده بود، اما به نظر می رسید که در این دوره، وی با چراغ سبزهایی که از مقامات بالاتر گرفته است، بتواند از سد شورای نگهبان عبور کند.

همچنین پیش بینی می شد که با حضور چهره هایی همچون علی لاریجانی و سعید جلیلی در صحنه، مسئله سیاست خارجی و بحث مذاکرات هسته ای به یک چالش جدی در مناظرات تبدیل شده و شاهد شکل­گیری دو قطبی لاریجانی-جلیلی در این موضوع باشیم. اما اکنون با عدم حضور لاریجانی، احتمالا مسئله سیاست خارجی به حاشیه رفته و بحث ها بیشتر حول مباحث اقتصادی و اجتماعی متمرکز خواهد شد.

نکته قابل توجه دیگر در لیست تایید صلاحیت شدگان، تعدد کاندیداهای جریان موسوم به اصولگرایان است که می تواند به پاشنه آشیل این جریان در انتخابات تبدیل شود. مشکل اساسی اصولگرایان در این انتخابات، عدم وجود چهره ای غیر جناحی و اجماع ساز همچون مرحوم ابراهیم رئیسی است که بتواند تکثر موجود در این جریان را ذیل گفتمان خود تعریف کند.

سعید جلیلی و محمد باقر قالیباف دو کاندیدای اصلی جریان اصولگرا در این انتخابات هستند که پیشتر نیز در سال 92 با یکدیگر رقابت کرده اند. هردوی این افراد، طرفداران زیادی در میان حامیان ایدئولوژیک جمهوری اسلامی داشته و در عین حال اختلافات جدی در نگاه به مسائل کلان کشور و نحوه حکمرانی دارند. با توجه به تجربه انتخابات سال 92، بعید به نظر می رسد که یکی از این دو به نفع دیگری کنار برود. زیرا کنار رفتن شخصیتی عملگرا همچون قالیباف به نفع جلیلی، بخشی از سبد رای او را به سمت کاندیدای رقیب سوق خواهد داد و کنار رفتن شخصیت محافظه کار و ایدئولوژیکی همچون جلیلی به نفع قالیباف، به معنای مرگ گفتمان وی برای همیشه خواهد بود.

علیرضا زاکانی، شهردار فعلی تهران و امیرحسین قاضی زاده هاشمی، رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران، از دیگر اصولگرایان حاضر در این انتخابات هستند که با توجه به عدم داشتن بدنه رای ساز، احتمالا تا پیش از روز رای گیری، به نفع سایر کاندیداهای جریان اصولگرا کنار خواهند رفت یا به فرض ماندن نیز، رای زیادی نخواهند داشت.

مصطفی پورمحمدی، دبیرکل فعلی جامعه روحانیت مبارز، تنها روحانی حاضر در صحنه ی این انتخابات است. وی وزیر کشور دولت اول محمود احمدی نژاد، و وزیر دادگستری دولت اول حسن روحانی بوده و سال ها مسئولیت قضایی و امنیتی در بالاترین سطوح نظام داشته است و با توجه به قدرت بیان خوبی که دارد، ممکن است بتواند تا حدودی معادلات انتخابات را تغییر دهد.

تایید صلاحیت مسعود پزشکیان، نماینده فعلی مجلس و وزیر بهداشت دوران اصلاحات، با موجی از حمایت ها از وی در فضای مجازی همراه بود و جبهه اصلاحات و بسیاری از چهره های سرشناس همچون محمدجواد ظریف، حمایت خود را از ایشان اعلام کردند. او مطلبوب ترین چهره ی اصلاح طلب بود که می توانست توسط شورای نگهبان تایید گردد. چرا که وی رای بالایی در میان آذری زبان ها و مناطق کردنشین و اهل سنت دارد و می تواند کردها را که خاصه پس از حوادث سال ١۴۰١ از نظام فاصله گرفته اند را مجدد به صحنه بیاورد و رای ایشان را از آن خود کند. وی بر خلاف بسیاری دیگر از سیاسیون، در ایام ناآرامی های سال 1401، تلاش کرد که از طریق تریبون مجلس و صدا و سیما، صدای اعتراض بخش قابل توجهی از مردم در آن روزها باشد. وی شخصیت ساده زیستی داشته و خانواده ای کم حاشیه دارد و بر خلاف سایر رد صلاحیت شدها همچون اسحاق جهانگیری، عباس آخوندی، محمد شریعتمداری و عبدالناصر همتی که در انتخابات ثبت نام کرده اند، در دولت حسن روحانی مسئولیت نداشته و برچسب " بانیان وضع موجود" به او نمی چسبد. لذا این پتانسیل را دارد که رای بخش زیادی از مردم را کسب کند.

با این آرایش سیاسی، فضا تا حدودی برای اصلاح طلبان فراهم است که انتخابات را از آن خود کنند، اما مهمترین مشکل آنان مشارکت مردم در انتخابات است. مردمی که در سه انتخابات اخیر، با صندوق رای قهر کرده و بخشی از آنها حاضر نیستند با حضور در پای صندوق های رای، به نظام مشروعیت ببخشند. حال سوال اینجاست که آیا اصلاح طلبان می توانند در این مدت کوتاه، در بدنه ی سکولار جامعه برانگیختگی ایجاد کرده و آنان را به حضور در پای صندوق رای ترغیب کنند؟ آیا مسعود پزشکیان این توانایی را دارد که با عملکرد خود در دوران تبلیغات، فضای سرد حاکم بر جامعه را تغییر داده و تنور انتخابات را گرم کند؟

هر چند که برای پیش بینی خیلی زود است، اما با توجه به این آرایش انتخاباتی، به نظر می رسد که شاهد شکل گیری سه قطبی جلیلی-پزشکیان –قالیباف باشیم و با فرض مشارکت 55 درصد، به احتمال زیاد، مسعود پزشکیان و محمدباقر قالیباف به دور دوم خواهند رفت. این که در دور دوم چه نتیجه ای رقم بخورد، تا حد زیادی به میزان مشارکت بستگی خواهد داشت. هر چه میزان مشارکت بالاتر برود، رشد رای پزشکیان بالاتر خواهد بود و شانس پیروزی او بیشتر خواهد شد. برای پیش بینی دقیق تر از شرایط، می بایست تا برگزاری اولین مناظره انتخاباتی صبر کرد.