یکی از سوال هایی که امروزه در عرصه بین المللی بسیار است این می باشد که پس از شهادت آیت الله رئیسی و همراهانش مخصوصا دکتر حسین امیر عبد اللهیان وزیر امور خارجه، آیا ایران همان سیاست قبلی خود را ادامه خواهد داد یا ممکن است با به قدرت رسیدن یک دولت جدید این سیاست تغییر کند؟
هر کس که پیگیر مسایل ایران و مخصوصا در زمینه مسایل بین المللی است به خوبی می داند تصمیم درباره سیاست خارجی در مراکز تصمیم عالی نظام انجام می پذیرد و دولت و وزارت امور خارجه مجری تصمیمات عالی نظام هستند.
تنها تفاوت در این می باشد که دولتی ممکن است یک راه را برای رسیدن به آن تصمیمات انتخاب کند و دولت دیگر راه دیگری را انتخاب کند.
برخی تصمیمات می باشد که تصمیمات استراتژیک و ثابت هستند و برخی دیگر بر اساس شرایط زمانه میتوانند متغیر باشند.
مثلا بحث حمایت از جبهه مقاومت و حقانیت ملت فلسطین جزو اصول ثابت استراتژیک نظام جمهوری اسلامی ایران است اما ممکن است که مثلا بحث مذاکره با آمریکا بر اساس شرایط زمانه تغییر کند.
آنچه مسلم است این می باشد که یکی از محوریترین تصمیمات استراتژیک اخیر ایران در زمینه روابط خارجی این بوده که منافع ایران در بهبود روابط با کشورهای همجوار و منطقه ای و همسویی با کشورهای موسوم به شرق است.
برخی درون ایران باور داشتند که آمریکا کدخدا است و به هر قیمتی شده باید اختلافات با آمریکا را حل کرد و به توافق سیاسی با آمریکا رسید و در نهایت بقیه کشورهای منطقه ای همه تابع سیاست آمریکا هستند و آنها به دنبال آمریکا خواهند آمد.
البته درباره برخی کشورها احتمالا این دیدگاه صحیح باشد و اینگونه نیست که منطقی پشت ماجرا نباشد، کاملا هم مسلم است که تصمیم گیری درباره سیاست برخی کشورهای منطقه در واشنگتن گرفته می شود و نه در آن کشورها.
اما خوب شرایط طی چند سال اخیر تغییر کرد و دیدیم که برخی کشورهای منطقه تلاش کردند که از جرگه تصمیم گیری آمریکا در سیاست هایشان خارج شوند.
از سوی دیگر پس از اینکه ثابت شد آمریکایی ها با ملت ایران خصومت دارند و هیچ توافق سیاسی ای با هیچ دولتی در آمریکا ضمانت اجرایی حتی در همان دولت را نیز ندارد ایران استراتژی جدیدی را پیش گرفت، تحکیم روابط با شرق.
این سیاست که اجرای آن با شروع کار دولت آقای رئیسی انجام شد به سرعت نشان داد که استراتژی بسیار موفق برای ایران به حساب می آید.
بازار بالقوه اقتصادی ایران غرب نیست، کشورهای منطقه و شرق است.
اگر همین لحظه آمریکایی ها همه تحریم ها را از بالاسر ملت ایران بردارند، که البته امکان ندارد چنین کاری انجام دهند، کشورهای غربی وارد کننده فقط مواد خام از ایران هستند وهیچ کالای تولیدی ایرانی را خریداری نخواهند کرد.
تصور نکنید به بحث بنده فقط درباره مواد مثلا پتروشیمی و نفت پالایش شده است، آنها حتی مثلا زعفران بسته بندی شده و یا خاویار بسته بندی شده و یا پسته و... ایران را خریداری نخواهند کرد مگر اینکه فله ای بخرند و بسته بندی کنند و به نام خود به جای دیگری بخواهند صادر کنند.
این در حالی است که ایران امروزه بازارهای بسیار خوبی در منطقه در اختیار دارد و می بینیم که کالای ایرانی مورد استقبال کشورهای منطقه و شرق آسیا و آسیای میانه و آفریقا و آمریکای لاتین هستند.
پس منافع استراتژیک ایران اقتضا می کند که روابط خود با این کشورها را حل کند و شرایط تجارت و تعاملات خود با این کشورها را تسهیل بخشد.
دقیقا همان سیاستی که آقای رئیسی پیگیر آن بود.
همچنین با خصومتی که غربی ها در مقابل کشورهایی مانند روسیه و چین دارند و از سوی دیگر تلاش کشورهای عربی برای خروج از جرگه سلطه آمریکا و غرب منافع ایران به شدت اقتضا داشت که ایران اختلافات خود با کشورهای منطقه را کنار بگذارد و به سمت ایجاد همکاری استراتژیک منطقه ای در همه زمینه ها از سیاسی و امنیتی و نظامی گرفته تا اقتصادی برود.
این هم سیاستی بود که دولت آقای رئیسی پیگیر آن بود و به خوبی جواب داد و عملا دیدیم که همکاری های ایران با کشورهای منطقه علیرغم وجود تباین در برخی مسایل موجب آن شد که مثلا ایالات متحده و اسرائیل در ماجرای جنگ غزه در جهان منزوی شوند و کشورهای منطقه از همکاری با آنها بر علیه ایران خودداری کنند.
در واقع به همین دلیل هم می باشد که می بینیم آمریکایی ها تلاش مذبوحانه ای را راه انداخته اند تا از کانال مذاکرات با ایران به نتیجه ای برسند.
در حالی که مثلا برخی تصور می کردند فقط با دریافت اجازه از ایالات متحده امکان صادرات نفت و کالای ایرانی وجود دارد دولت آقای رئیسی ثابت کرد با تعامل با دیگر کشورها امکان باز کردن مسیر صادرات وجود دارد و می بینیم که صادرات نفت در این دولت به اوج خود رسیده.
البته نمی توان انکار کرد که شرایط بین المللی هم در این راستا بسیار کمک کرده ولی خوب هنر در این است که دولت بتواند از فرصت و شرایط بین المللی بهره ببرد وگرنه همیشه می توان فرصت و شرایط بین المللی برای شکستن تحریم ها را پیدا کرد.
برآورد همه تحلیلگران بین المللی و محافل سیاسی مبنی بر این می باشد که این استراتژی جدید که ایران پیش گرفت بسیار موفق بوده و ایرانی ها موفق شده اند امتیازهای بسیار زیادی را از این طریق به دست آورند.
آمریکا و اسرائیل و متحدان و عواملشان طی چند سال اخیر تلاش مذبوحانه ای انجام دادند تا با استفاده از جنگ رسانه ای بتوانند کاری کنند که درون ایران تفرقه ایجاد شود و مردم را از حکومت دور کنند و محور جنگ رسانه ای شان بر رهبری و شخص آقای رئیسی متمرکز بود اما رقابت بی نظیر اخیر مردم ایران برای حضور در مراسم بزرگداشت شهدای خود خط بطلانی بر همه تلاشهای آنها به حساب می آید وقطعا منجر خواهد شد دوست و دشمن روابط خود با ایران را بر اساس همین پشتیبانی مردمی از حکومت تعدیل کنند.
میتوان گفت این حضور مردمی فرصت بزرگتری برای حکومت در چانه زنی های بین المللی باز کرده که قطعا به نظر می رسد هر دولتی که در ایران سر کار خواهد آمد آن را مد نظر خواهد داشت وعلاوه بر اینکه سیاست خارجی موفق دولت رئیسی را ادامه خواهد داشت با چپ پر به سمت روابط با دیگر کشورها خواهد رفت و می داند در چانه زنی با دشمنان دست برتر را خواهد داشت.