اسپوتنیک مطلبی از ولادیمیر ساژین خاور شناس مطرح روس به شما ارائه می دهد.
30 اردیبهشت ماه بالگرد حامل ابراهیم رئیسی رئیس جمهوری اسلامی ایران و حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه، مالک رحمتی استاندار آذربایجان شرقی و امام جمعه تبیز آیت الله سید محمدعلی آل هاشم سقوط کرد. این حادثه در شمال غربی ایران زمانی رخ داد که مقامات در حال بازگشت از مرز جمهوری آذربایجان بودند، جایی که سید ابراهیم رئیسی به همراه الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان در مراسم افتتاح سد بر روی رود ارس شرکت کرده بودند.
در ابتدا گزارش شد که این فاجعه در نزدیکی شهر جلفا رخ داده است. اما بعداً روشن شد: هلیکوپتر در جنگل های ارسباران بین کلیبر و ورزقان سقوط کرد. این منطقه بسیار صعب العبور است. علاوه بر این، مه شدید، باران، دمای پایین و رگبار باران که در برخی مواقع به بارش برف تبدیل می شد، جستجو را بسیار دشوار می کرد.
جزئیات سقوط همچنان متناقض و مبهم است. اما هم اینک معلوم است که هلیکوپتر سقوط کرده "بل212" آمریکایی بوده است.
اگرچه برخی از رسانه ها در مورد غیرتصادفی بودن این حادثه صحبت می کنند، اما اکثر آنها اطمینان دارند که این فاجعه در نتیجه همزمانی چندین عامل رخ داده است: مناطق کوهستانی و جنگلی، مه و باران و مشکلات فنی در هلیکوپتر. این رسانه ها می گویند که همه می دانند هوانوردی ایران به دلیل تحریم ها و انزوای بین المللی در چه وضعیت اسفناکی قرار دارد.
سیاستمداران و دانشمندان علوم سیاسی در سراسر جهان درباره پیامدهای احتمالی این فاجعه بحث می کنند و در همین راستا بحث نظام قدرت در ایران مطرح است. گفتنی است که جمهوری اسلامی ایران تشکیلات دولتی منحصر به فرد زمان ماست. نظام حکومتی در ایران از دو ساختار تشکیل شده است - تئوکراتیک، منحصر به فرد ایران و جمهوریخواه.
قانون اساسی جمهوری ایران همانند هر نظام دولتی جمهوری خواه، تفکیک قوای مقننه (مجلس)، مجریه (دولت) و قضائیه را اعلام کرده است. با این حال، بالاتر از آنها رهبر معظم کشور قرار دارد که توسط حلقه محدودی از کارشناسان از میان عالی ترین روحانیون شیعه انتخاب شده است. او صاحب تمام قدرت کشور - معنوی، دولتی، سیاسی و نظامی است.
او فقیه است، یعنی رئیس جامعه شیعه؛ رهبر سیاسی ملی، یعنی رئیس کشور و به عنوان یک رهبر نظامی - فرمانده کل نیروهای مسلح ایران است.
زیر نظر رهبر، شوراهای اسلامی فعالیت می کنند. اینها نهادهای کاملاً مذهبی هستند که بر انطباق فعالیت نهادهای جمهوری با قوانین و موازین شیعه نظارت می کنند و کار آنها را هدایت می کنند.
بنابراین نفوذ مستقیم رهبر در تمام شئون زندگی ایرانیان گسترش می یابد. او به همراه تیمش استراتژی سیاست داخلی و خارجی کشور را تدوین می کند. رئیس جمهور ریاست قوه مجریه را بر عهده دارد و در انتخاب راه‌های حل وظایف تعیین‌شده از سوی رهبر، نسبتاً مستقل است.
در چنین نظامی، ناتوانی رئیس جمهور در انجام وظایف خود شرایط بحرانی در کشور ایجاد نمی کند. طبق اصل 131 قانون اساسی ایران، معاون اول رئیس جمهور باید با تأیید مقام معظم رهبری به جای رئیس جمهور قرار گیرد. پس از آن، شورا متشکل از معاون اول رئیس جمهور، رئیس مجلس و رئیس قوه قضائیه حداکثر ظرف مدت 50 روز باید نسبت به انتخاب رئیس جمهور جدید اقدام کند.
معاون اول کنونی رئیس جمهور ایران محمد مخبر است. وی متولد سال 1334در دیزفول و دارای مدرک دکترا و فوق لیسانس حقوق و مدیریت بین الملل است. وی در زمان جنگ ایران و عراق به عنوان افسر در واحد بهداری سپاه پاسداران انقلاب اسلامی خدمت کرد.
در سال 1400 محمد مخبر به عنوان معاون اول رئیس جمهور آغاز بکار کرد. او همچنین عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام است. مخبر رئیس بانک سینا و معاون استاندار خوزستان بود. و از همه مهمتر: محمد مخبر رئیس ستاد اجرای فرمان امام (یا به اختصار"ستاد") بود. این امر نشان دهنده اعتماد کامل آیت الله خامنه ای به مخبر است، که سیاستمداری سرسخت است و به شدت به خط رهبر پایبند است.
آقای مخبر در اکتبر 2022 به همراه مقامات ارشد و اعضای شورای عالی امنیت ملی ایران برای امضای توافقنامه همکاری نظامی-فنی بین روسیه و ایران از مسکو بازدید کرد.
می توان گفت که با درگذشت رئیس جمهور، خط کلی رهبری حضرت آیت الله خامنه ای و کل سیاست ایران تغییر نخواهد کرد. برخی تغییرات در ترکیب کابینه وزیران محتمل است. این احتمال هم وجود دارد که مبارزه برای تصدی مقام رهبری تشدید شود (آخر خامنه ای در فروردین 85 ساله شد).
بدون شک خیلی چیزها به موضع و عملکرد مقام معظم رهبری و مقامات زیردست اش بستگی خواهد داشت.