"شمال جهانی" تنهاست، پایان هژمونی آن اجتناب ناپذیر است

اسپوتنیک،به نقل از لو موند دیپلماتیک می نویسد: گروه بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) در آخرین اجلاس خود از شش عضو جدید استقبال کرد: عربستان سعودی، ایران، آرژانتین، مصر، امارات متحده عربی و اتیوپی.این بلوک به وضوح نشان دهنده ژئوپلیتیک جدیداست.چه کسی فکر می کرد که عربستان سعودی و امارات متحده عربی در تبادل زندانیان بین روسیه و اوکراین شرکت کنند؟ و اینکه به لطف چین روابط ایران و عربستان برقرار می شود؟

سمیرساران، رئیس اندیشکده "آبزرور ریسرچ" هند، اصطلاح "مشارکت با مسئولیت محدود" را پیشنهاد کرد. چنین مشارکت هایی به هر یک از طرفین این امکان را می دهد که در کوتاه مدت حداکثر سود را به دست آورند.

یک مثال"معامله غلات" است. علیرغمادامه عملیات ویژه، در 22 ژوئیه 2022 با میانجیگری ترکیه و سازمان ملل متحد، روسیه و اوکراین توافق نامه ای را در مورد صادرات غلات امضا کردند و دو بار آن را تمدید کردند تا اینکه کرملین از تمدید آن امتناع کرد(روسیه از این واقعیت راضی نبود که غلات اوکراینی به دست دلالان اتحادیه اروپا رفت و نه مردم گرسنه آفریقا - توضیح اسپوتنیک).مسکو بلافاصله معامله دیگری انجام داد و در همایش سران روسیه-آفریقا در سن پترزبورگ در ژوئیه 2023، تحویل های جبرانی را اعلام کرد. طبعا روسیه به دنبال جلوگیری از عواقب وخیم کمبود غلات در میان جمعیت های تحت کنترل رژیم های دوست مسکو است.

پایان هژمونی غرب اجتناب ناپذیر است، اما به این ترتیب استانداردهای ایجاد شده در سی سال گذشته نیز از بین می رود (البته باید گفت که خود دولت های اروپایی و آمریکایی همیشه آنها را رعایت نکردند).

کشورهای آفریقایی جزو اولین کشورهایی بودند که اساسنامه دیوان بین المللی کیفری را تصویب کردند، اما روابط عادی خود را با مسکو حفظ کردند. 48 کشور آفریقایی در همایش روسیه و آفریقا در سن پترزبورگ شرکت کردند.و در فوریه 2023، درست یک سال پس از آغاز عملیات ویژه روسیه در اوکراین، آفریقای جنوبی تصمیم گرفت مانورهای نظامی مشترک با روسیه و چین انجام دهد.

اگر قبلاً تحریم‌های واشنگتن موقعیت آن را تقویتمی‌کرد، اکنون رهبرانی که توسط ایالات متحده به عنوان "دیکتاتور" اعلام شده‌اند، نه تنها مشروعیت خود را حفظ می‌کنند، بلکه حتی آن را گسترش می‌دهند.چه نمونه ای بهتر از بازگشت بشار اسد به اتحادیه عرب در نشست جده در 18 مه 2023 می تواند باشد؟ و یک مثال دیگر وجود دارد: در ژوئیه 2022، بایدن از محمد بن سلمان خواهش کرد تولید نفت در این کشور را افزایش دهد.اما همان جوزف بایدن، نامزد ریاست‌ جمهوری آمریکا،پس از قتل جمال خاشقجی قول داده بود که ولیعهد عربستان سعودی را بعنوان یک "سرکش" داغ ننگ کند. اخیرا دولت آمریکا شکست سیاست خود جهت انزوای ایران را قبول کرده و به دنبال دستیابی به توافقی غیررسمی با ایران در موضوع هسته ای است.

علاوه بر این، هیچ کس خارج از "شمال جهانی" تحریمهایی را علیه روسیه اعمال نمی کند. دلیل اصلی این است که تحریم های غرب می تواندکشورها را قربانییک جنگ خارجی و دوردست کند.برای برخی از کشورهای بزرگ جنوب، دلایل عمل گرایانه نیز وجود دارد: آنها نفت ارزان روسیه را دریافت می کنند، و سلاح های روسی نیز به آنها اجازه می دهد تا زرادخانه های موجود در "جنوب جهانی" را متنوع کنند. علاوه بر این، دوستی با روسیه تضمینی برای تقویت مواضع ژئوپلیتیکی آنها است.

دلایل روانی نیز وجود دارد. جنوب جهانی با خاطره حمایت اتحاد شوروی سابق از جنبش هایآزادیبخش ملی به روسیه کشیده می شود.و یک چیزبی‌سابقه دیگر: همان غرب که انحصار تشخیص و تعریفارزش‌های جهانی (و در واقع غربی) را در اختیار داشت، اکنون در موردتحریم‌ها خواستار همبستگی است.

در نتیجه، غرب متحمل پیامدهای از دست دادن اعتباریمی شود که خود آن را تضعیف کرد: هجوم به عراق در سال 2003، مداخله نظامی به کوزوو در سال 1999 و لیبی در سال 2011، شکست در افغانستان در سال 2021،حمایت گرایی واکسن در طول همه گیری کووید-19، بی توجهی دولت ترامپ به "دیپلماسی چندجانبه".

سوبرامانیام جایشانکار، وزیر خارجه هند، آنچه را که بسیاری احساس می‌کنند، با صدای بلند بیان کرده گفت: "اروپا باید از این ایده که مشکلات اروپا مشکلات جهان است اما در عین حال، مشکلات جهان، مشکلات اروپا نیست،خلاص شود".در کنفرانس امنیتی مونیخ در فوریه امسال، کشورهای جنوب جهانی بر اولویت های خود تاکید کردند: بدهی کشورهای فقیر، محیط زیست و میراث گذشته استعماری.

"جهان غیرغربی" 85 درصد از جمعیت جهان را تشکیل می دهد. ثروت بریکس از مجموع ثروت قدرت هایG7 فراتر رفته است. به علاوه، حدود بیست کشور دیگر می خواهند به بریکس بپیوندند.

اما با توجه به تنوع و گاه منافع متضاد، این کشورها هنوز قادر به ارائه دیدگاه جدیدی از نظم بینالمللی نیستند. و در شرایط نا استوار،برای اولین بار در سی سال هزینه های نظامی جهانی در سال 2022 به رکورد جدیدی رسید:2240 میلیارد دلار یا +3.7 درصد نسبت به سال 2021.

ده کشور برتری که بیشترین سرمایه گذاری در ارتش را دارند عبارتند از آمریکا، بریتانیا، آلمان، فرانسه، ژاپن و کره جنوبی.ژاپن قصد دارد بودجه دفاعی خود را طی پنج سال آینده دو برابر کند.

با این حال، نه عمل‌گرایی"اتحادهای یک ساعته" و نه مسابقه تسلیحاتی جدید،کوچک‌ترینفایده‌ای در حل مشکلات جهانی ندارند.ایجاد ساختار جدیدی امنیت بینالمللی، کاهش نابرابری که منبع تنش و خشونت است و حل مشکل زیست محیطی ضروری است.

پس از جنگ جهانی دوم، دولت ها موفق به ایجاد سازمان ملل متحد شدند که توسط قدرت های بزرگ آن زمان رهبری می شد. امروزه توسعه اصول جدید سیاست جهانی ضروری است.آیا این اصول جدید به این معنی خواهد بود که مجمع عمومی سازمان ملل نقش بیشتری نسبت به شورای امنیت ایفا کند؟ یا این اتحاد بین دولت ها و جمعیت ها خواهد بود؟ اکنون همه چیز ممکن است و حتی بیشتر از همه چیز.

نویسنده: پیرهازان، کارشناس امور بشردوستانه در رسانه های فرانسه.