آیا گروه بیست در دنیایی که هرچه بیشتر چند قطبی می شود، کهنه و منسوخ شده است؟
شما می توانید تعداد دفعاتی را که دولت های غربی واقعاً به رفاه آفریقا علاقه مند بوده اند، بشمارید چون این علاقمندی بندرت وجود داشته است.. با این حال، کاهش شدید نفوذ غرب در این قاره، قدرت‌های استعماری سابق را مجبور می‌کند برای تغییر نام و آرم خود تلاش کنند.
Sputnikاولین گام در این تغییر نام و آرم را می توان در اجلاس آتی گروه بیست در دهلی نو مشاهده کرد، جایی که اتحادیه آفریقا به عنوان عضو دائمی این سازمان - در موقعیتی برابر با اتحادیه اروپا - پذیرفته خواهد شد.
آیا این برای التیام زخم های قدیمی کافی است؟ احتمالاً نه، به ویژه با توجه به این که نشست گروه 20 پس از اجلاس تاریخی بریکس ماه گذشته در آفریقای جنوبی برگزار خواهد شد. این رویداد کشورهایی را از سراسر جنوب جهانی گرد هم آورد و پذیرش شش عضو جدید به بریکس را اعلام کرد، از جمله دو کشور آفریقایی - مصر و اتیوپی. تصور اینکه گروه بیست از این موفقیت فراتر برود، دشوار است.
به نظر می رسد که گروه های غرب محور شروع به واگذاری رهبری جهانی به سازمان های جهانی چند قطبی به رهبری روسیه، چین و هند کرده اند. آیا این روند سیاست گروه بیست را نیز در بر خواهد گرفت؟ و چشم انداز گروه بیست در صحنه جهانی آینده چیست؟
نشست سران بدون پوتین و شی جین پینگ
نشست سران گروه 20 در دهلی نو بدون حضور رهبران روسیه و چین برگزار می شود. ریاست هیئت روسی را سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه و نخست وزیر لی کیانگ، ریاست هیئت چینی را بر عهده خواهند داشت.
از آنجایی که هر دو رهبر از قهرمانان اصلی اجلاس اخیر بریکس بودند، این چرخش وقایع را می توان به عنوان یک فال بد برای اجلاس آتی تلقی کرد. اگرچه دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین خاطرنشان کرد که پوتین و شی جین پینگ با امتناع از شرکت نشست دهلی نو موافقت نکردند، اما غیبت این دو رهبر بسیار مهم خواهد بود.
تونی کوین، سفیر سابق استرالیا در لهستان و کامبوج و نویسنده دو کتاب درباره روسیه: بازگشت به مسکو (2017) و روسیه و غرب (2019)، در گفتگو با اسپوتنیک تاکید کرد. رئیس جمهور روسیه پوتین و رئیس جمهور چین با عدم شرکت در این نشست پیام بسیار روشنی ارسال کردند.
دکتر ژانگ بائوهویی، مدیر مرکز مطالعات آسیا و اقیانوسیه در دانشگاه لینگنان در هنگ کنگ، به نوبه خود تاکید کرد که تصمیم رهبران روسیه و چین برای شرکت نکردن در اجلاس گروه بیست "واقعا اهمیت این همایش را کاهش خواهد داد.
دانشمند چینی به اسپوتنیک گفت:" گروه بیست به عنوان چنان سیستمی ایجاد شد تا قدرت های پیشرو جهان را گرد هم آورد تا بتوانند برای حل بزرگترین چالش های پیش روی جهان با یکدیگر همکاری کنند. غیبت رهبران چین و روسیه باعث ایجاد حفره ای در سازوکار گروه بیست شده است. جنگ در اوکراین و بسیاری از مسائل جهانی، از آب و هوا گرفته تا توسعه، نیازمند همکاری قدرت های پیشرو جهان است. بنابراین، غیبت شی و پوتین از اهمیت این اجلاس می کاهد، حتی اگر نمایندگان آنها در آنجا حضور داشته باشند."
چه کسی گروه بیست را ایجاد کرد؟
گروه 20 در اواخر دهه 1990 زمانی که کشورهای آسیایی در چنگال یک بحران مالی عظیم بودند، ظهور کرد. غرب نمی دانست چه واکنشی به این موضوع نشان دهد. سپس وزرای دارایی کشورهای G7 در کنفرانسی در برلین در سال 1999 رسماً ابتکار عمل را برای گسترش دایره کشورها برای بحث در مورد مسائل مربوط به سیاست مالی به عهده گرفتند و از تعدادی از کشورهای بزرگ دعوت کردند که بدون آنها حل مشکلات اقتصادی جهانی غیرممکن است.. با این حال، تصمیم گیری در مورد اینکه کدام کشورها به گروه بیست ملحق شوند، در درجه اول توسط وزرای خزانه داری ایالات متحده و کانادا گرفته شده است.
به عبارت دیگر غرب به رهبری آمریکا و کانادا گروهی از کشورها را ایجاد کرده است که با چالش های جهانی مواجه خواهند شد. و آنها مجبور بودند این کار را در راستای منافع غرب انجام دهند.
در ابتدا، گروه بیست برای بحث در مورد مشکلات اقتصادی جهانی فراخوانده شد - هند چندین بار این را به شرکای خود یادآور شد تا برای نشست آتی آماده شود. اما چند سالی است که غرب در تلاش است تا مسائل سیاسی را روی این سکو پیش ببرد. این امر به ویژه در اجلاس سال 2022 در جزیره بالی اندونزی قابل توجه بود.
شاید حساس ترین نکته تمایل غرب به بحث در مورد مسئله اوکراین در اجلاس سران بود. از جمله در سال 2022 ، عملیات نظامی ویژه روسیه در بیانیه نهایی گروه بیست ذکر شد. امسال، هند علیرغم درخواست کشورهای غربی، حق شرکت زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین را در این نشست رد کرد. سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه نیز تاکید کرد که در صورت نادیده گرفتن موضع روسیه در قبال بحران های جهانی، روسیه با صدور نشست آتی گروه 20 موافقت نخواهد کرد.
با این حال، این تنها مسئله اوکراین نیست که ممکن است امسال به محمل اختلاف تبدیل شود. نکات زیادی وجود دارد که کشورهای غربی و غیر غربی از دیدگاه‌های کاملاً متضاد به آنها نگاه می‌کنند. خطر زیادی وجود دارد که نشست دهلی نو تا حدی به برخورد تمدن های هانتینگتونی تبدیل شود.
تونی کوین ضمن تفسیر سوء تفاهم ها بین کشورهای غربی و غیر غربی گفت: این یک مجمع نسبتاً تحریف شده است که تصویر واقعی اقتصادهای صنعتی جهان را منعکس نمی کند، هنوز به شدت تحت تأثیر عادات و نگرش های هژمونیک غرب است که به خوبی در بیانیه جوزف بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا خلاصه شده است. از آنجایی که اتحادیه اروپا عضو گروه 7 است، این بدان معناست که اروپا خداست و بقیه جهان جنگل است. و آقای لاوروف در این باره سخنان نسبتاً کنایه آمیزی گفت و به درستی هم همینطور بود. اما این نشان دهنده نوعی نگرش مبتنی بر برتری اروپای انگلیسی-آمریکایی نسبت به سایر نقاط جهان است. بنابراین، آقای مودی، نخست‌وزیر هند، این آخر هفته با یک چالش بزرگ در تلاش برای ایجاد چیزی مفید و موفقیت‌آمیز از این نشست گروه بیست مواجه است.
وی همچنین خاطرنشان کرد: مشکل اصلی "استکبار غربی" است:
"غرب در تلاش است تا از گروه بیست برای اهداف دیگری استفاده کند. گروه بیست اساسا یک مجمع برای همکاری های اقتصادی جهانی است. این انجمن برای بیان دیدگاه‌های سیاسی یا محکوم کردن رفتار تک تک کشورها در زمینه‌های خاص نیست. این در مورد سیاست نیست، و این باید در اجلاس سران گروه 20 در سال گذشته در اندونزی به وضوح بیان می شد، زمانی که جنگ در اوکراین از قبل در اوج بود و آمریکایی ها سعی داشتند از این گروه برای صدور یک بیانیه ضد روسیه صحبت در مورد اقدامات غیرقانونی روسیه و پرخاشگری استفاده کنند. این منجر به نتیجه بسیار تحریک پذیر و نامطلوب جلسه شد. و فکر می‌کنم این اتفاق دوباره رخ خواهد داد، زیرا آمریکایی‌ها از تجربه درس نمی‌گیرند."
علاوه بر این، سفیر سابق استرالیا پیشنهاد کرد که "نگرانی های بسیار واقعی وجود دارد که قدرت های غربی به رهبری ایالات متحده سعی کنند در این نشست دستکاری کنند تا لحنی را به پیش ببرند که برای روسیه و چین ناخوشایند باشد."
وی افزود: "من فکر می کنم احتمال بسیار زیادی وجود دارد که یک بیانیه نهایی توافق شده وجود نداشته باشد، زیرا اطمینان دارم که نماینده دولت چین، نخست وزیر چین و آقای لاوروف، نماینده ارشد روسیه، بیانیه پایانی ضد روسی یا ضد چینی نخواهند پذیرفت. این امر دیپلماسی هند را برای انجام بهترین کار آزمایش خواهد کرد. اما با این حال شاید مانند اندونزی در سال گذشته بیانیه مشترک نهایی تصویب شود. با این حال حتی یک عکس مشترک سنتی نهایی در اندونزی وجود نداشت. در پایان جو بسیار بد شد. بنابراین انتظار زیادی از این نشست ندارم".
افول نظام قدیمی روابط بین الملل
به نظر می رسد مشکلات پیش روی گروه 20 نتیجه تغییرات در نظام روابط بین الملل باشد. بدیهی است که با آغاز عملیات نظامی ویژه روسیه و تغییرات بعدی در ژئوپلیتیک جهان، نظام روابط بین‌الملل یالتا-پوتسدام که در پایان جنگ جهانی دوم ایجاد شد، سرانجام به زباله‌دان تاریخ سپرده شد.
در نتیجه، نهادهای بین‌المللی قدیمی، عمدتاً به سمت غرب، باید به تدریج در پس‌زمینه محو شوند و نفوذ خود را از دست بدهند. همه رویدادهای اخیر نشان می دهد که گروه بیست یکی از آنها خواهد بود.
به نظر کوین، گروه بیست به عنوان یک مفهوم به سرعت توسط رویدادهای ماه های اخیر در ساخت چند قطبی واقعی جایگزین می شود.
دکتر بائوهوی خاطرنشان کرد که به نوبه خود، جایگاه و اهمیت گروه بیست در سال های اخیر کاهش یافته است.
دانشمند چینی گفت: "اهمیت گروه بیست از زمان موفقیت اولیه آن در طول بحران مالی جهانی 2008-2009 به طور پیوسته در حال کاهش بوده است. بازگشت ژئوپلیتیک و رقابت قدرت های بزرگ در دهه آینده، هسته گروه بیست را تضعیف کرد که به جای درگیری و رقابت، همکاری را تبلیغ می کند. در سال‌های اخیر، شکاف فزاینده بین ایالات متحده و غرب از یک سو و قدرت‌های غیرغربی در حال ظهور از سوی دیگر، عصر جدیدی از سیاست بین‌الملل با محوریت درگیری و رقابت را آغاز کرده است. گروه بیست که نماد حکومت جهانی بوده است، به طور فزاینده ای بی اهمیت می شود."
در نتیجه، نظم جهانی در حال تغییر است. نهادهای بین المللی قدیمی در حال محو شدن در پس زمینه هستند. و کدام یک از آنها در آینده نزدیک رهبری خواهند کرد؟
به نظر می رسد سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه قبلا به این سوال پاسخ داده است.
لاوروف گفت: "غرب هر سال به طور فزاینده ای نهادهای اداره جهان را تضعیف می کند. بنابراین، کسانی که مایل به پیوستن به بریکس، سازمان همکاری شانگهای (SCO) و سایر گروه‌هایی هستند که غرب در آنها نماینده ندارد، در حال رشد هستند."
به نظر می رسد که ما شاهد این روند در اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای و بریکس در سال جاری بوده ایم: هر دو سازمان به سرعت در حال گسترش هستند و وزن اقتصادی و ژئوپلیتیکی در صحنه جهانی به دست می آورند.
با این حال، کوین احتمال داد که گروه بیست هنوز فرصت برای جان گرفتن دوباره دارد.
وی گفت: "در واقع، توسعه این فرآیند به گروه بیست بستگی دارد. منظور بازتعریف و تغییر اصولی است که این انجمن را مفید می کنند. همکاری بین المللی فقط می تواند بر اساس پروتکل های توافق شده، قوانین یکپارچه کار کند، و اگر افراد عضو یک انجمن خاص همه آن قوانین را رعایت نکنند، زندگی برای همه سخت خواهد شد. نشست بریکس بسیار موفق بود. سازمان همکاری شانگهای بسیار موفق است. اجلاس سران آسیای شرقی بسیار موفق است. این به این دلیل است که این سازمان ها از پروتکل های خود پیروی می کنند، از قوانین پیروی می کنند و گروه بیست نیز باید همین کار را انجام دهد."
برای انجام این کار، گروه بیست باید از سیستم توسعه سازمان های جهانی چندقطبی پیروی کند. این را که آیا "استکبار معروف غرب" اجازه انجام این کار را خواهد داد یا نه - زمان نشان خواهد داد.