ایران، پل ترانزیتی نفت عراق

اسپوتنیک - شامگاه سه‌شنبه رسانه‌های عراقی گزارش دادند که طبق توافقنامه صورت گرفته میان عراق و جمهوری اسلامی ایران برای مبادله گاز برای نیروگاه‌های برق عراق با نفت خام و نفت سیاه عراق به ایران در بغداد امضا شد.

طبق بیانیه دفتر نخست وزیری عراق، این توافق از سوی احسان العوادی، مدیر دفتر نخست وزیر عراق و محمد کاظم آل صادق، سفیر ایران در بغداد امضا شد. امضای این توافق پس از مذاکرات چند روزه با مشارکت هیئت‌ها و کمیته‌های فنی از دو طرف صورت گرفت.

منابع دولتی عراق گزارش دادند که این توافقنامه در چارچوب تلاش دولت عراق برای حل مشکل واردات گاز از ایران و جلوگیری از مشکلات مالی و پیچیدگی‌های تحریم‌های آمریکا که مانع تداوم پرداخت بدهی به ایران می‌شد، انجام گردید و به تأمین ساده‌تر گاز و فعالیت نیروگاه‌ها و ثبات تولید برق کمک خواهد کرد.

محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق در مورد مشکل بوجود آمده صادرات گاز ایران به عراق گفت: ما با ایران برای مبادله نفت سیاه با گاز به توافق رسیدیم و یادداشت تفاهم این موضوع در بغداد به امضا رسید و برای حل مشکل پرداخت‌های مالی، از این پس تا رفع مشکل، نفت خام عراق را در مقابل گاز ایران مبادله خواهیم کرد.

السودانی در نطقی تلویزیونی خود اظهار داشت: عراق تعهدات مالی خود را به ایران بطور کامل پرداخت و آن‌ها را به حساب شرکت‌های ایرانی واریز کرده است، اما اصل مشکل از خزانه داری امریکا است که مانع از رسیدن پول‌های گاز خریداری شده به ایران است.

السودانی همچنین تصریح کرد: صادرات گاز ایران به عراق به علت تحریم‌های آمریکا متوقف شده است.

اما چنین روش مبادله‌ای چقدر موثر خواهد بود و آیا به کشورها کمک می‌کند تا از فشار آمریکا رها شوند؟ ایران چگونه می‌تواند از نفت عراق در حالی که ذخایر خود را دارد، استفاده کند؟ ایران تا چه میزان می‌تواند پذیرای نفت عراق باشد؟

اسپوتنیک در این راستا با سعید میرترابی حسینی، استاد دانشگاه و عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه خوارزمی همکلام شده است.

غیر از موضوع تهاتر نفت و گاز که مطرح شده است، پیشتر نیز ایران و عراق در حال بررسی طرحی درباره ارسال بخشی از نفت عراق به ایران بودند، به این دلیل که عراق در قسمت شمالی خلیج فارس واقع است و به لحاظ مبادی صادراتی در دورترین نقطه برای سامانه‌های صادراتی خلیج فارس محسوب می‌شود. ایران نیز طرحی داشت برای کشیدن خط لوله برای انتقال حدود یک میلیون بشکه نفت به سواحل دریای عمان داشت که قابلیت ترانزیت نفت عراق را داشته باشد.

در حال حاضر موضوع مطرح شده جدید است و به علت فروش گاز ایران به عراق مطرح شده است زیرا که بغداد دومین مقصد گاز صادراتی از ایران است و گاها حتی بالاتر از ترکیه و در رتبه نخست می‌ایستد. اما مشکل موجود، پرداخت بهای صادراتی گاز ایران است که فشارهای ایالات متحده مانع تسویه بدهی‌های بغداد شده است. موضوع مطرح شده نتیجه مذاکرات وطرح‌های مشترک پیشین است؛ ایران این امکان را داشت که نفت عراق را دریافت و در مناطق نزدیک مصرف کند و بخشی را صادر کند و درآمدی در این مسیر داشته باشد. طرح مطرح شده در قالب قبلی است که می‌تواند گشایشی را برای عراق در مسائل مالی و خزانه‌داری که باید با آمریکا هماهنگ باشند، ایجاد کند. عراقی در تسویه با ایران مدت‌ها مشکل داشتند، بغداد اعلام می‌کرد که اراده برای تسویه با تهران دارد اما محدودیت‌های اعمال شده توسط آمریکا مانع این کار است. توافق حاصل شده می‌تواند مشکل تسویه دلاری در موضوع گاز صادراتی ایران را حل کند و به نوعی تواتر صورت بپذیرد. البته من از ریز توافق اطلاع ندارم اما اگر درست و دقیق طراحی شده باشد، می‌تواند به نفع دو کشور باشد.
فرمول‌هایی برای مقایسه قیمت نفت و گاز وجود دارد، کشور عراق کشور بزرگی در تولید و صادرات نفت است و حجم گازی که از ایران خریداری می‌کند آنقدر نیست که نتواند با نفت خود پرداخت کند. معادل نفتی گازی که به صورت روزانه توسط ایران به عراق صادر می‌شود عدد بزرگی نیست و با امکاناتی که در اختیار دو دولت هست امکان مبادله برقرار است.