تحریم های غرب منجر به شکوفایی روسیه در شرق شد + ویدئو

احمد وخشیته، استاد علوم سیاسی در دانشگاه دوستی ملل روسیه در گفتگوی اختصاصی با خبرگزاری اسپوتنیک به تحلیل مسائل اقتصادی و سیاسی روسیه، ایران و جهان پرداخت.

آقای وخشیته ضمن خوش آمد گویی به شما، در حال حاضر ما در شرایط جدید اقتصادی و سیاسی زندگی می کنیم و بیش از یک سال است که روسیه تحت تحریم‌های غرب قرار گرفته ، به نظر شما این فشار ها توانسته اقتصاد روسیه را با مشکل روبرو کند و این کشور را منزوی کند؟

با درود خدمت شما و همکارانتان در اسپوتنیک، امسال دومین بار هست که بعد از بحران اوکراین، نشست بین المللی اقتصادی سن پیترزبورگ در برگزار می شود و به تعبیری ما می‌توانیم این نشست را داووس روسیه هم نامگذاری کنیم. یک تفاوت خیلی جدی که من فکر می کنم امسال با سال گذشته دارد. سال پیش زمانی بود که موج خیلی جدی از تحریم‌ها علیه روسیه شکل گرفته بود و شاید یک شوکه وارد شده بود و هنوز چند ماه می از فوریه سال ۲۰۲۲ می گذشت، اما امسال ما شاهد این هستیم که روسیه شرکای خیلی جدی را در همین نشست اقتصادی دارد، مشخصا امارات که توجه داشته باشیم همین امروز که من و شما داریم صحبت میکنیم اماراتی‌ها و عربستانی ها خیلی زیاد و پررنگ اینجا حضور دارند. به ویژه امارات که مهمان ویژه این فروم هست فراموش نکنیم که امارات و عربستان شرکای سنتی ایالات متحده بودند، پس ما از یک نظم جدید و یک آرایش جدید بعد از بحران اوکراین صحبت میکنیم که مشخصا در این فروم هم ملاحظه می‌کنیم.

در واقع میخواهم نتیجه گیری کنم که شاید بحران اوکراین و تحریم‌ها سبب شد که روسیه در غرب منزوی بشود، اما احیای روسیه در شرق را رقم زد، یعنی موج جدی همکاری‌های روسیه با کشورهای آسیایی را ما شاهده هستیم و مشخصا در بحث انرژی با هند و با چین، بزرگترین کمپانی چینی در بخش انرژی امسال در این فروم حضور دارد، عربستان و امارات و مشخصا خود ایران، اگر روابط اقتصادی با ایران را نگاه بکنیم ، در بهترین زمان حدود دو میلیارد دلار بوده، اما الان به رقم دو برابر رسیده است، پس می‌توانیم نتیجه گیری کنیم که تحریم‌ها روسیه را در غرب به واسطه آن جنگ هیبریدی که ناتو و شرکای آن مشخصا آمریکا دنبال می‌ کنند، منزوی کرده، اما در شرق روسیه خیلی جدی می توان گفت که یک موازنه قدرت جدیدی را رقم زده است.

اینجا یک تفاوت جدی وجود دارد که اگر همین الان ما این فروم را نگاه کنیم، با دیگر شرکت‌ها مثل ترکیه مثل عربستان و یا امارات، ما همچنان یک عامل جدی در روابط ایران و روسیه میتوانیم بگوییم که یک ترمز هنوز وجود دارد و این بحث عملیات بانکی هست. ما مشخصا هنوز به اون نقطه نرسیدیم، مثلاً همانند سیستم میر که در ترکیه کار می کند این سیستم اگر در ایران هم فعال شود

به هر حال دسترسی ایران به سوئیفت سالهاست که قطع است و روسیه هم بعد از بحران اوکراین های یک اشتراکاتی هست که می شود از ظرفیتهای آن به نکاتی توجه داشت، خود این سبب می شود که خیلی نقش پررنگ را کمتر ببینیم اما در عین حال به نظر می‌رسد که توی حوزه پتروشیمی و توی حوزه شهرسازی و راه خیلی همکاریها پررنگ‌تر شده نسبت به سالهای گذشته، البته من مسئول دولتی نیستم و فقط به عنوان یک تحلیلگر آن چیزی را که ملاحظه کردم، در روابط با ایران اینگونه به نظرم می آید.

وقتی که ما نگاه می کنیم، بعد از جنگ سرد و فروپاشی شوروی، نظام بین الملل دچار یک تک قطبی شد، هژمونی ایالت متحده. اما در سال های اخیر ما شاهد این گزار بودیم که این مسیر به چند جانبه گرایی طی می شود و مشخصا پس از بحران اوکراین، همانطور که شما هم اشاره کردید، در حال حاضر 130 کشور در این همایش حضور دارند و این نشان می دهد آن فضای هژمونی تک قطبی وجود ندارد. بطور مثال ترکیه عضوی از ناتو است و از یک سمت همکاری های خود را با غرب دنبال می کند و از سمت دیگر همکاری های جدی را با روسیه دنبال می کند و یا عربستان سعودی، این درست است که شریک امنیتی آمریکا در خاورمیانه است اما در سمت دیگر در حوزه انرژی چقدر هم راستا با روسیه پیش می رود به این دلیل که متوجه شدند که اگر بیشتر بخواهند بیشترین قدرت چانه زنی را پیدا کنند، باید یک فضای چند جانبه گرایی را دنبال کنند و طبیعتا نقش روسیه را به عنوان یک اهرم امنیت نی دانند. به این موضوع توجه کنید که آمریکا به افغانستان حمله کرد، بعد از گذشت 20 سال چه اتفاقی رخ داد؟ آیا امیتی برای این کشور به ارمغان آورد؟ این واهمه ای است که سایر کشورها نیز به آن رسیده اند و به همین دلیل است که سعی می کنند با سایر بازیگران از جمله روسیه همکاری های خیلی جدی را دنبال کنند.

اگر اشتباه نکنم، وزارت امور خارجه روسیه اعلام کرده که 15 کشور برای عضویت در بریکس درخواست داده اند. یعنی همان نکته ای که اشاره کردم، می بینیم که اون چند جانبه گرایی مشخصا پر رنگ می شود. کشورهای روسیه، هند و چین، قدرت های بزرگ اقتصادی که در آسیا قرار دارند و همچنین در آمریکای جنوبی، کشورهای مثل برزیل را می بینیم. خود این ائتلافی که وجود دارد، نه تنها اینکه جنبه سیاسی دارد، بلکه جنبه مهم اقتصادی هم دارد و با توجه به اینکه ائتلاف های جدید که شکل گرفته، می تواند فرصت های جدید را به ارمغان بیاورد. طبیعتاً کشورهایی که در ائتلاف های مختلف نقش آفرینی می کنند، بیشترین آورده را می توانند داشته باشند. در عین حال به این نکته توجه داشته باشم که همه به دنبال کسب بیشترین سود هستند.

من حدود سه هفته پیش در منطقه زاپروژیا بودم، در موضوع امنیت غذایی و اونجا بسیار جالب است، این منطقه ۹۷۰ هزار هکتار گندم دارد و این سوال هست که این گندم ها کجا باید صادرات بشود؟ غرب می گوید که ما گندم روسیه را تحریم کرده ایم. ایران سومین کشور بزرگ ای هست که خریدار گندم از روسیه هست و یا ترکیه، امارات و یا چینی ها، خوب اینا همگی ظرفیتهای همکاری است یعنی ما فقط درباره همکاری در بحث پتروشیمی صحبت نمی‌کنیم. فقط همکاری در بحث انرژی بین عربستان و روسیه در تعیین قیمت نفت صحبت نمی‌کنیم، ما روی بحث یک کالای استراتژیک مثل گندم که اهمیت فوق العاده دارد که بحران غذایی شکل نگیرد صحبت میکنیم و به این نتیجه میرسیم که نقش آفرینی روسیه و پررنگ تر شده است.

در این دو سال گذشته و یا بطور کلی اگر بخواهم اشاره کنم، از سال ۲۰۱۴روسیه به این نتیجه رسید که باید وابستگی خودش به دلار رو کاهش بدهد و ملاحظه می‌کنیم که بانک مرکزی روسیه چگونه این اقدام را انجام داد و در نهایت رکورد ذخایر طلا را زد و در به این دو سال به نظر روسیه شوک شد، یعنی تمام پیش‌بینی‌ ها، اگر رسانه های غربی را نگاه کنیم، می گفتند که نرخ دلار تا ۱۶۰ روبل هم خواهد رفت. اما دیدیم زمانی که بحران اوکراین شروع شد، ۷۲ روبل بود و بعد برای مدت یکسال روی قیمت کمتر از ۶۰ روبل ایستاد و همین امروز نزدیک 80 روبل است . طی همه سال های گذشته این تغییر خیلی رقم عادی بوده و از همین جهت به نظر می‌رسد که روسیه موفق شد وابستگی خودش به دلار رو کاملاً کاهش دهد و اگر نگاه بکنیم در روابطی که بین روسیه و چین وجود دارد، ملاحظه می‌کنیم که نقش یوان و روبل را می بینیم و حالا سوال این است که اگر من مشخصا بخواهم درباره ایران صحبت بکنم، تو این بحث ایران هم مطرح می شود که روبل را انجام بدهند که باز اون ترمز بحث مالی است که مستقیم نمی تواند کار کند ، اگر ما درباره چین صحبت می کنیم، بانک ها مستیم می توانند با همدیگه کار بکنند و پول انتقال بدهند و یا توی بحث ترکیه یا کشورهای مستقل مشترک المنافع، مثلا بین روسیه و قزاقستان. اما اگر در ایران واقعاً بخواهیم که این موضوع بانکی حل بشود اگر قرار بر این باشد که همکاری ها گسترش پیدا کند و طبیعتاً امروز ما نمی توانیم بگویم که دلار پول اصلی جهانی نیست، نخیر همچنان پول اصلی جهان است و نفت همچنان با دلار خرید و فروش می شود، اما دیگر واحد ها مثل یوان مثل روبل به نظر می رسد که نقش خودشون رو افزایش دادند.