نگاه ویژه اسپوتنیک

جنجال پهپادی غرب؛ آیا روابط نظامی ایران و روسیه ادامه می یابد؟

ارسال پهپادهای ایرانی به روسیه، به یک موضوع جنجال برانگیز در جنگ اوکراین تبدیل شده است و کشورهای غربی، تلاش های گسترده ای برای اعمال فشار به طرفین جهت قطع همکاری های نظامی آغاز کرده اند.
Sputnik
نوع رفتار کشورهای غربی در قبال این مسئله از جهات مختلف حائز اهمیت است. زیرا در مقاطع مختلف، نوع جهت گیری این کشورها بعضا متضاد بوده است. در برهه ای، پهپادهای ایرانی را ناکارآمد توصیف و در برهه ای دیگر، این پهپادها را عامل تغییر شرایط میدانی نبرد عنوان کردند. برخی از این کشورها، مسئله ارسال پهپاد از ایران به روسیه را نشانه ضعف قوای نظامی مسکو عنوان کردند و برخی دیگر از قدرت نظامی ایران سخن گفتند. عده ای از تاکتیکی بودن مناسبات نظامی میان تهران و مسکو سخن گفتند و عده دیگری درباره راهبردی شدن این روابط هشدار دادند.
کاملا مشخص است که هدف همه این جنجال آفرینی ها ایجاد یک رویه مشخص برای اعمال فشارهای بیشتر به تهران و مسکو جهت کاهش یا قطع همکاری های نظامی و دفاعی است. به نحوی که کشورهای غربی تلاش گسترده ای برای اعمال فشارهای روانی و تحریم های اقتصادی علیه تهران انجام داده اند. در آخرین مورد، دولت آمریکا اعلام کرده که برنامه جدید و گسترده‌ای با هدف کاهش توانایی ساخت پهپاد توسط ایران در دست دارد. به طوری که امکان استفاده روس‌ها از این پهپادها در جنگ اوکراین را مشکل خواهد کرد.
البته آمریکایی ها تاکید کرده اند که در صورت ناکامی این برنامه جدید، سامانه دفاع هوایی لازم جهت سرنگونی این پهپادها را به اوکراین تحویل خواهند داد. این سیاست نشان می دهد که اساسا مسئله آمریکا، ارسال پهپاد از ایران به روسیه نیست، بلکه آنها با برجسته سازی این موضوع در تلاش برای تجهیز و تسلیح بیشتر اوکراین و نظامی سازی شرق اروپا هستند.
گفتگوی تلفنی روسای جمهور ایران و روسیه
در واقع یکی از اهداف آمریکا از برجسته سازی ارسال پهپادهای ایرانی به روسیه، ایجاد دستاویز لازم برای اعطای کمک های نظامی بیشتر به اوکراین است که به نوبه خود می تواند در طولانی شدن جنگ موثر باشد. بر این اساس ایالات متحده تلاش می کند با برجسته سازی مسئله پهپادهای ایرانی، تسلیحات و جنگ افزارهای بیشتری را به اوکراین ارسال کند و از این طریق به تداوم جنگ یاری رساند.
افزون بر اهدافی که آمریکا و برخی از کشورهای اروپایی در مورد ارسال پهپادهای ایرانی به روسیه دنبال می کنند، توجه به چند نکته در این خصوص حائز اهمیت است:
نخست آنکه، همکاری های دفاعی و نظامی میان ایران و روسیه، ریشه دار است و صرفا به بازه زمانی جنگ اوکراین محدود نمی شود. دو کشور در دهه های گذشته، شرکای قابل توجهی در حوزه های نظامی و دفاعی بوده اند و بارها انواع معاملات تسلیحاتی را تجربه کرده اند. به نحوی که روسیه همواره یکی از مهمترین تامین کنندگان تسلیحات ایران در سال های پس از پایان جنگ تحمیلی عراق بوده است. در سال های اخیر، همکاری نظامی دو کشور در سوریه و مبارزه با تروریسم، به یک نقطه عطف در تعاملات دفاعی تهران و مسکو تبدیل شد. در حال حاضر با توجه به پیشرفت های ایران در صنایع هوافضا، طبیعی است که روسیه به مشتری پهپادهای ایرانی تبدیل شود. به خصوص که کشورهای غربی به شدت از انتقال دانش و فن آوری پهپادی به روسیه ممانعت به عمل می آورند.
دوم آنکه، فروش پهپاد بخشی از معامله تسلیحاتی عادی بین دو کشور ایران و روسیه است و هیچ بازیگری نمی تواند در این روند طبیعی اخلال ایجاد کند. در واقع هیچ‌ منع و محدودیتی برای ایران در فروش تسلیحات به روسیه یا هر کشور دیگری وجود ندارد. همچنین برای روسیه نیز هیچ منعی جهت خرید پهپادهای ایرانی در کار نیست. در نتیجه، دو کشور می توانند بر مبنای نیازها و علایق خود، به معاملات تسلیحاتی دست بزنند.
سوم آنکه، بر خلاف توهمات کشورهای غربی، آنچه باعث تطویل جنگ اوکراین شده، پهپادهای ایرانی نبوده، بلکه کمک ها و پشتیبانی های آمریکا و برخی از اروپایی ها از دولت زلنسکی بوده است. در واقع حجم بالای ارسال تسلیحات از سوی آمریکا به اوکراین، علت اصلی طولانی شدن جنگ بوده است. همچنین بر خلاف اظهارات مقام های غربی، علت پیروزی های روسیه نیز صرفا به پهپادهای ایرانی مرتبط نیست. روسیه دارای یک ارتش قدرتمند یا تسلیحات به روز و مدرن است. این کشور دومین صادرکننده تسلیحات در جهان است و قاعدتا برای نبرد در میدان کوچک اوکراین به اندازه کافی تسلیحات در اختیار دارد.
چهارم آنکه بر خلاف انتظار کشورهای غربی مبنی بر اینکه ایران نباید اجازه استفاده از پهپادهای خود توسط روسیه در جنگ اوکراین را می داد، باید به این نکته توجه کرد که اساسا کشورهای فروشنده تسلیحات نمی توانند برای خریداران چنین قانون یا محدودیتی را وضع کنند. در واقع هیچ فروشنده تسلیحات در جهان نمی تواند خریدار را ملزم به استفاده از تسلیحات فروخته شده بر اساس میل و رغبت خود کند. در نتیجه ایران نیز نمی تواند چنین درخواستی از روسیه یا هر کشور دیگر که خریدار پهپادهایش است، داشته باشد. در عین حال ایران به‌هیچ‌عنوان مسئول این مسئله نیست که روسیه یا هر کشور خریدار پهپادهایش، آنها را در کجا مورد استفاده قرار می دهد. زیرا اساسا در معاملات تسلیحاتی هیچ فروشنده‌ای نمی‌تواند مسئولیت و محدودیتی برای خریدار در استفاده از تسلیحات ایجاد کند یا تضمینی برای عدم استفاده از تسلیحات در یک جنگ خاص از خریدار اخذ کند.
سفیران ایران و روسیه در دفتر سازمان ملل در وین دیدار کردند
پنجم آنکه، اگر کشورهای غربی مدعی هستند که پهپادهای ایرانی موجب رنج مردم اوکراین شده، باید نگاهی به کارنامه سیاه خود در کمک به حکومت های سرکوبگر و برپایی جنگ های بی حاصل کنند که همگی، موجب آزار و رنج مردم بی گناه بوده اند. در این خصوص آمریکایی ها باید پاسخگوی رنج مردم افغانستان و عراق از سال ها جنگ و تجاوز باشند. همچنین اروپا و آمریکا که در سال‌های اخیر در جریان تجاوز عربستان سعودی و ائتلاف عربی به یمن، جنگنده‌ها و تسلیحات مختلفی به این کشورها فروخته‌اند، باید به صورت جدی به رنج‌ها و خسارت‌های جانی و مالی ناشی از استفاده این تجهیزات علیه مردم بی گناه یمن بیندیشند. در عین حال ایرانی ها هنوز فراموش نکرده اند که در جریان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، کشورهای غربی با اعطای تجهیزات و تسلیحات به صدام حسین و رژیم بعث به خصوص سلاح‌های شیمیایی و کشتارجمعی، خسارات گسترده‌ای به بار آوردند که عواقب و پیامدهای آن تا امروز هم ادامه دارد.
در مجموع به رغم تمام جنجال هایی که کشورهای غربی در خصوص همکاری های نظامی و دفاعی ایران و روسیه ایجاد کرده اند، دو کشور به تداوم مناسبات خود در این حوزه ها کاملا علاقه مند هستند. زیرا در شرایطی که ایران و روسیه با تهدیدهای مشترکی مواجه هستند، به این درک مشترک رسیده اند که تقویت همکاری های دفاعی و نظامی می تواند آثار بسیار مهمی در زدودن تهدیدها و ایجاد فضای امن مشترک برای هر دو کشور داشته باشد.
بحث و گفتگو