اسپوتنیک به نقل از نشریه “پولیتیکو” ایالات متحده می نویسد: صادرات نفت از روسیه برای کل جهان از اهمیت بالایی برخوردار است. روسیه پس از عربستان سعودی دومین تامین کننده بزرگ نفت خام در جهان است. در سال 2021، حدود نیمی از این صادرات به اروپا بوده است.
درگیری مسلحانه توانایی های مسکو را چندان تغییر نداد. حجم کل صادرات نفت روسیه در همان سطح باقی مانده است و طبق گزارش آژانس بین المللی انرژی (IEA)، در ماه اکتبر به 7.7 میلیون بشکه در روز رسید. این تنها 400 هزار بشکه کمتر از زمان پیش از درگیری در اوکراین است. از آغاز عملیات ویژه در اوکراین تا کنون، کرملین ده ها میلیارد دلار درآمد از سوخت های فسیلی دریافت کرده است.
ایالات متحده و متحدان اروپایی اش تصمیم گرفته اند این وضعیت را تغییر دهند.
سقف قیمت نفت چگونه کار می کند؟
از روز دوشنبه 5 دسامبر، کشورهای اتحادیه اروپا نمی توانند نفت خام روسیه را از طریق دریا وارد کنند، به استثنای بلغارستان که به دلیل وابستگی خاص خود، تا پایان سال 2024 از معافیت موقت ویژه برخوردار است. بروکسل اعلام کرد که تا پایان سال 2022، حدود 90 درصد از واردات نفت روسیه به اتحادیه اروپا تحت ممنوعیت قرار خواهد گرفت. واردات نفت خام از فدراسیون روسیه توسط کشورهای عضو G7 و استرالیا نیز ممنوع شد.
بر اساس گزارش آژانس بین المللی انرژی، صادرات مسکو به اتحادیه اروپا در سال جاری به شدت کاهش یافته و با 1.5 میلیون بشکه در روز کاهش تا اکتبر به 3.95 میلیون بشکه در روز رسیده است. اکثر صادرات روسیه به چین و هند بود. کلودیو گالیمبرتی، معاون ارشد شرکت تحقیقاتی ریستاد، بر این باور است که روسیه اکنون این توانایی را دارد که تقریباً تمام نفتی را که به اروپا صادر می کرد به کشورهای دیگر صادر کند. اگر این اتفاق بیفتد، تأثیر تحریم اتحادیه اروپا بر قیمت‌های جهانی بسیار کم خواهد بود. و سیمون تاگلیاپیترا، کارشناس ارشد اندیشکده بروگل، بر این باور است که این امر تاثیری بر اروپا نخواهد داشت زیرا که اتحادیه اروپا نفت بیشتری از خاورمیانه و سایر کشورها وارد خواهد کرد. علاوه بر این، مجارستان، جمهوری چک و اسلواکی مانند گذشته به واردات نفت ادامه خواهند داد، زیرا ممنوعیت حمل و نقل دریایی در مورد نفت روسیه که از طریق خطوط لوله صورت می گیرد، اعمال نمی شود. نفت آلمان و لهستان نیز از طریق خطوط لوله تامین می‌شود، اما به طور یک جانبه متعهد شده اند که این واردات را تا پایان سال جاری متوقف کنند.
از روز دوشنبه 5 دسامبر، ممنوعیت همکاری شرکت های کشتیرانی و بیمه اتحادیه اروپا با نفت روسیه که به قیمت بالای 60 دلار در هر بشکه فروخته می شود، نیز اجرایی شد. اما اکنون نفت روسیه حتی با قیمت پایین تری معامله می شود - هفته گذشته حدود 52 دلار در هر بشکه بود. سیمون تاگلیاپیترا خاطرنشان کرد که تنها در صورتی که سقف تحویل نفت روسیه به مرور زمان کاهش یابد، این تصمیم می تواند منطقی باشد.
اپراتورهای اتحادیه اروپا به مدت 90 روز از بیمه کردن، تامین مالی یا خدمات رسانی به کشتی های خارج از اتحادیه اروپا با نفت روسیه منع شده اند. مجازات کشتی های متعلق به اتحادیه اروپا توسط قوانین ملی هر کشور تعیین می شود.
روسیه چه واکنشی نشان خواهد داد؟
خطرات واکنش مسکو ممکن نیست دست کم گرفته شود. اخیرا مقام های عالی رتبه روسیه بارها تهدید کرده اند که فروش نفت به کشورهایی را که با سقف قیمت نفت موافقت کرده اند، متوقف خواهند کرد. روسیه یک ناوگان نفتکش به اصطلاح "سایه" جمع و تشکیل داده و شرکت های بیمه خود را ایجاد می کند. روز یکشنبه، الکساندر نواک، معاون نخست وزیر روسیه گفت: "ما نفت و فرآورده های نفتی را به کشورهایی می فروشیم که با شرایط بازار با ما همکاری کنند، حتی اگر مجبور باشیم تا حدودی تولید خود را کاهش دهیم." و روز دوشنبه دمیتری پسکوف، سخنگوی رسمی کرملین گفت که این محدودیت ها بازارهای جهانی انرژی را بی ثبات می کند اما به توانایی مسکو برای انجام عملیات ویژه در اوکراین آسیبی نمی رساند.
واکنش سایر کشورهای تولیدکننده نفت نیز نیازمند نظارت دقیق است. روز یکشنبه، گروه اوپک پلاس یک نشست آنلاین برگزار کرد و موافقت کرد که فعلاً سیاست خود را تغییر ندهد.
تاتیانا میتروا از مرکز سیاست جهانی انرژی دانشگاه کلمبیا نیویورک توضیح می دهد: "اوپک می‌داند که اگر این مکانیسم کار کند، می‌تواند در موارد دیگر نیز اعمال شود. هدف بعدی می تواند خود کشورهای اوپک باشد. و آنها خواهان شکست این طرح هستند".
و سوخت دیزل هم شامل این ممنوعیت می شود؟
5 فوریه 2023، ممنوعیت اتحادیه اروپا بر فرآورده های نفتی روسیه اجرا می شود. کلودیو گالیمبرتی این ممنوعیت را مهم‌ترین ممنوعیت می داند، زیرا روسیه 60 درصد از عرضه سوخت دیزل به اروپا را در اختیار دارد. او هشدار می دهد: "در اواسط زمستان، ممکن است کمبود شدید سوخت دیزل در منطقه وجود داشته باشد. تقریباً در همه جای اروپا از اتومبیل گرفته تا صنعت و شوفاژ از سوخت دیزل استفاده می شود".
اما یافتن بازارهای دیگر برای فرآورده های نفتی خود برای روسیه نیز دشوار خواهد بود. آژانس بین‌المللی انرژی در گزارش ماهانه نفت خود در نوامبر پیش بینی می کند که تولید نفت روسیه در سال 2023 ممکن است 1.4 میلیون بشکه در روز کاهش یابد. و این می تواند منجر به افزایش قیمت های جهانی شود. در این گزارش آمده است: "اما اندازه های عدم اطمینان هرگز به چنین بزرگی نبوده است".