اسپوتنیک، فرهاد ابراهیم اف، کارشناس امور سیاسی ایران، شرکت کننده باشگاه بین المللی بحث و گفتگوی "والدای" نوشت: طی چند سال اخیرصحبت ها درباره بازگشت آمریکا به برنامه جامع اقدام مشترک - برجام متوقف نشده است. پس از خروج نمایشی واشنگتن از "توافق هسته‌ای" در دوره ریاست جمهوری ترامپ، طرف‌های باقی‌مانده این معامله، روسیه، چین، آلمان، فرانسه و حتی انگلیس امیدوار بودند که آمریکایی‌ها خردمندی و ثبات سیاسی نشان داده و موضع خود را تغییر دهند. روابط تجاری و اقتصادی اروپا با ایران بسیار سودآور بود، بنابراین اروپایی ها خواستار بازگشت آمریکا به توافق بودند. در عین حال، بروکسل و همچنین پاریس و برلین تلاش کردند به تمام دنیا ثابت کنند که همچنان در روابط بین‌المللی فعال بوده و به دیکته های واشنگتن وابسته نیستند. اما سیر زمان نشان داد که اصلا اینطور نیست. به ویژه اظهارات بورل رئیس دیپلماسی اتحادیه اروپا در این زمینه که به معنای واقعی کلمه اظهارات همتای آمریکایی خود، وزیر امور خارجه آمریکا، آنتونی بلینکن را تکرار می کند، شایان توجه است. دیپلمات آمریکایی تمام مسئولیت این مشکل را که به تقصیر ایرانی ها به وجود نیامده به تهران می گذارد.
امروز اروپا تلاش می کند نقش یک حلقه رابط و مذاکره کننده اصلی بین ایران و آمریکا را به نمایش بگذارد. با این حال، در طول 4 سال گذشته، اروپا نتوانسته است به چیزی دست یابد. پروژه اینستکس که اروپا برای دور زدن تحریم های ایالات متحده آغاز کرده بود، هیچ گاه عملی نشد. حتی با حمایت آشکار رهبران سیاسی خود، شرکت های اروپایی جرأت ادامه و توسعه روابط با ایران را نداشتند. یعنی شرکت های اروپایی آنقدر از تحریم های آمریکا می ترسند که نظر واشنگتن برای آنها وزن بیشتری نسبت به توصیه های رهبران شان دارد. و این بدان معناست که مذاکره مستقیم ایران برای احیای برجام با طرف آمریکایی آسان تر است. با این حال، ایالات متحده همچنان برای بازگشت به برجام بر اساس شرایط خود و نه بر پایه مصالحه ای که به نفع همه طرف ها و مقدم بر همه تهران باشد، کار را کش می دهد.
باید گفته شود که طرف ایرانی همچنان انسجام سیاسی خود را نشان می دهد، چیزی که در مورد آمریکایی ها نمی توان گفت. واشنگتن از مدت ها پیش مطمئن است که ایران به دنبال لغو سریع تحریم ها و رفع موانعی است که مانع روابط با شرکای چینی، هندی، روسی و حتی اروپایی می شود. اما جمهوری اسلامی با داشتن منابع خود، در طول 42 سال نحوه زندگی تحت فشار تحریم ها را یاد گرفته است. ایران از تهدیدهای آمریکا نترسیده و روابط عملی و با چشم انداز با روسیه و چین برقرار می کند. و این امر به ویژه آمریکایی ها را عصبانی می کند. آنها امیدوار بودند که ایران خواستار لغو تحریم ها و گرم شدن روابط با غرب شود.
در واقع، تهران در جریان مذاکرات، بارها خواستار لغو تحریم‌ها شد، زیرا تحریم‌ها غیرقانونی بودند.
علاوه بر این، ایران بارها اعلام کرده است که هیچ چیزی علیه غرب ندارد و آماده است روابط عادی و عملی با آن داشته باشد. اما این به هیچ وجه به این معنا نیست که تهران حاضر است از سیاست خارجی مستقل و منافع خود دست بکشد. تنها چیزی که ایران از غرب می خواهد احترام به حاکمیت خود و پذیرش واقعیت های عینی است که جمهوری اسلامی در منطقه ایجاد کرده است.
در ابتدا، پس از خروج نمایشی دولت ترامپ از برجام در ماه مه 2018، اروپایی‌ها با دلایل ایران موافقت کردند، اما بعدا خود را به دیکته آمریکا تسلیم کردند. به این ترتیب آنها بی دندانی و وفاداری کامل خود را به ایالات متحده نشان دادند.
معامله هسته ای به نظر روسیه، چین و ایران نه تنها راهی است که می تواند روابط ایران و غرب را گرم و بهبود بخشد، بلکه فرصتی برای باز کردن اقتصاد ایران به روی تمام جهان است. با ولی ایالات متحده همچنان به اعمال تحریم ها علیه جمهوری اسلامی ادامه می دهد تا تهران را از پیگیری سیاست خارجی مستقل خودداری کند. حتی اگر آمریکا به برجام بازگردد و اروپایی‌ها با تهران همکاری‌های تجاری و اقتصادی برقرار کنند، تا زمانی که ایران از منافع ملی خود دست نکشد، تحریم‌ها لغو نخواهد شد. چندی پیش، جان بولتون، مشاور امنیت ملی سابق آمریکا، در کنفرانسی برای ایرانیان مقیم آمریکا، گفت که دولت بایدن نسبت به ایران ضعف نشان می‌دهد. حتی اگر رئیس کاخ سفید با بازگشت به برجام موافقت کند، دیر یا زود به محض تغییر دولت در واشنگتن، آمریکایی‌ها آن را ترک خواهند کرد. بنابراین می توان نتیجه گرفت که سیاست آمریکا در قبال ایران تغییر نخواهد کرد. شاید لفاظی ها کمتر تهاجمی شود، اما ماهیت و رویکردهای آمریکا در قبال مشکل ایران ثابت می ماند.
در نتیجه، "معامله هسته ای" برای غرب تنها نمایشی از تمایل به بهبود روابط است. در واقع، واشنگتن به تلاش های خود برای گسترش سلطه خود در منطقه ادامه خواهد داد و این واقعیت را که ایران سیاست خارجی مستقلی را دنبال می کند، تحمل نخواهد کرد. دلایل زیادی وجود دارد که حدس بزنیم، حتی اگر تعدیل هایی انجام شود، آینده برجام به شکلی که حالا وجود دارد، تقریباً امری توهمی است.
نویسنده: فرهاد ابراهیم اف، ایران شناس، کارشناس امور سیاسی، شرکت کننده باشگاه گفتگوی "والدای" روسیه.