ناصر کنعانی چافی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران روز دوشنبه در یک کنفرانس مطبوعاتی اظهار داشت که ایران می تواند تا حدی کسری بازار انرژی جهان را که ناشی از بحران پیرامون اوکراین است، جبران کند.
معتقدیم لغو تحریم‌های ظالمانه نه‌تنها به نفع دولت و ملت ایران، بلکه به نفع منطقه و اقتصاد جهانی است و در حوزه تأمین انرژی نیز به سود کشورهای اروپایی خواهد بود.
درباره جایگزینی ایران در زمینه بحران انرژی در بازارهای اروپا بعد از جنگ اوکراین، جمهوری اسلامی ایران این ظرفیت را دارد که در سایه بحران انرژی که در جهان شکل گرفته است بتواند بخشی از نیازهای حیاتی و اساسی جهان را در حوزه انرژی بر مبنای شرایط موجود و حتی در سایه تحریم تأمین کند.
همکاری‌ها و معاملات نفتی ایران با طرف‌های مختلف در حوزه منطقه‌ای و بین‌المللی ادامه دارد. لغو تحریم‌های ظالمانه و یکجانبه می‌تواند کمک کند جمهوری اسلامی ایران بیش از گذشته در تأمین انرژی مورد نیاز دنیا نقش ایفا کند. این به همت و اراده طرف‌های گفت‌وگو در برجام و مشخصاً دولت آمریکا بستگی دارد.
اسپوتنیک با رستم تانکایف کارشناس برجسته اتحادیه تولیدکنندگان نفت و گاز روسیه مدیر کل"CJSC "Info TEK-Terminal" در این خصوص به گفتگو نشست.
اسپوتنیک: ایران چه کمبودهای انرژی را تا چه حد، برای کدام کشورها و از کدام مسیرها می تواند جبران کند؟
تانکایف: اگر در مورد روسیه صحبت می کنیم که کمبود منابع انرژی در بازار جهانی را پس از برداشته شدن همه تحریم ها و ایجاد تعادل در بازار جبران می کند، البته روسیه فرصت های زیادی دارد.
و اما البته ایران در بازار انرژی بسیار متواضع‌تر از آن چیزی است که روسیه به نظر می‌رسد، اما یک ویژگی وجود دارد که واقعاً می‌تواند توازن قدرت را در بازار جهانی تغییر دهد. ایران دومین ذخایر گازی جهان را دارد و می توانست به طور کامل جایگزین روسیه در بازار اروپا شود، درصورتی که اولاً تحریم ها علیه ایران برداشته شود که به هیچ وجه در حال حاضر ممکن نیست و ثانیاً اگر مشکل گازرسانی از ایران به اروپا حل شود.
در مورد تامین گاز، دو راه وجود دارد: گاز طبیعی مایع که توسط تانکرها تامین می شود. این راه برای ایران بسته است. ناوگانی برای انتقال گاز وجود دارد که به طور رسمی متعلق به ایران است، اما 95 درصد آن متعلق به چین است. تنها 5 درصد از کل سرمایه ناوگان متعلق به ایران است و آنهم فقط برای پرچم.
بنابراین در حال حاضر هیچ گونه عرضه گاز مایع از ایران به اروپا امکان پذیر نیست، فقط می توان برای جذب حامل های گاز خارجی تلاش کرد، اما اروپا چنین تلاش هایی را انجام داد و معلوم شد که به سادگی هیچ حامل گاز رایگانی در جهان وجود ندارد.
بنابراین حتی لازم نیست بگوییم که تامین گاز مایع امکان پذیر خواهد بود. گزینه دوم تحویل از طریق خطوط لوله گاز، از طریق لوله است. این از نظر فنی کاملاً ممکن است. خط لوله گازی وجود دارد که ایران و اروپا را به هم متصل می کند اما ظرفیت این خط لوله گاز تنها 15 میلیارد متر مکعب در سال است. این مقدار بسیار ناچیز است، علاوه بر این، این خط لوله گاز از طریق ترکیه می گذرد و ترکیه تقریباً تمام گاز را می گیرد و می خرد.
در بهترین حالت 1 میلیارد متر مکعب گاز در سال به اروپا می رسد. این خیلی خیلی کم است. برای مصرف گاز اروپا، این معمولاً ارزشی ندارد، نامحسوس است. افزایش این خط لوله گاز به هر ظرفیتی ممکن است، هر چقدر هم حجم زیاد باشد، اما موانعی وجود دارد. تقریباً یک سوم طول این خط لوله گاز از محل سکونت فشرده کردها چه در عراق و چه در ترکیه می گذرد. در سرزمین کردها، همانطور که می دانید، جنگ داخلی وجود دارد. کردها خواهان جدایی و ایجاد کشور جداگانه کردستان هستند.
ترکیه به شدت مخالفت می‌کند، جنگ است و هیچ بانکی و حتی یک صندوق مالی برای ساخت و توسعه خط لوله گاز ایران و اروپا وام نمی‌دهد. حداقل تا زمانی که جنگ کردها و ترکیه به پایان برسد. این یک درگیری بسیار طولانی است و امیدی نیست که این مشکل چه در میان مدت و چه در بلند مدت حل شود. بنابراین متاسفانه هنوز نمی توان روی گازرسانی ایران به اروپا از طریق لوله حساب کرد.
بنابراین، امکانات ایران بسیار اندک است. در مورد عرضه نفت از ایران، که می تواند چیزی را در آنجا جبران کند. این یک مدینه فاضله کامل است. واقعیت این است که مصرف نفت در ایران بسیار بالاست و آن حجم های کوچکی که می توان برای صادرات از ایران در نظر گرفت، به طور همزمان به جایگاه بین المللی ایران ضربه می زند و این حجم ها نسبتاً غیر قابل اطمینان است.
می خواهم به شما یادآوری کنم که ایران مسئولیت کامل تامین تمام فرآورده های نفتی افغانستان را بر عهده دارد. هیچ تحویل دهنده دیگری وجود ندارد. از آنجایی که ایران خود با کمبود بنزین و سوخت دیزل روبروست، عرضه به افغانستان بار بسیار بزرگی است. تلاش‌های افغانستان برای خرید نفت یا فرآورده‌های نفتی در خارج از ایران، مثلاً از روسیه، به این واقعیت منجر می‌شود که افغانستان مطلقاً توانایی پرداخت آن را ندارد. افغانستان برای نفت و فرآورده های نفتی چیزی ندارد پرداخت کند. بنابراین جایگاه ایران در بازار نفت بسیار ضعیف است. و حتی پس از لغو تحریم ها نیز احتمال تقویت آن وجود ندارد، بلکه برعکس امکان صادرات نفت از ایران کاهش می یابد. البته این صنعت مانند انواع دیگر حامل های انرژی در ایران رشد خاصی خواهد داشت. در اینجا، جایگاه ایران در بازار جهانی کاملاً متواضعانهاست و نیازی به صحبت در مورد حجم جدی تحویل بین کشورها از ایران نیست".
گفتنی است، پیش‌بینی اوپک درباره تعادل بین عرضه و تقاضا به این معناست که احتمالا اعضای این سازمان، عرضه را در سطوح کنونی حفظ خواهند کرد. این در حالی است که آمریکا و دیگر مصرف‌کنندگان نفت، از اوپک خواسته‌‌‌اند بر تولید خود بیفزاید تا قیمت‌ها بیش از پیش کاهش یابد. اوپک و تعداد دیگری از تولیدکنندگان نفت، از جمله روسیه که در مجموع، ائتلاف اوپک‌پلاس را تشکیل می‌دهند، در نشست اخیر خود توافق کردند که در آینده نزدیک، تولید را صد‌هزار بشکه در روز بالا ببرند. این میزان افزایش، عملا تغییری در قیمت‌ها به وجود نخواهد آورد و تحلیلگران می‌گویند، این افزایش بیشتر جنبه نمادین دارد و به دلیل فشارهای آمریکا اوپک تصمیم گرفته است بر عرضه بیفزاید.
در سه‌ماه نخست سال‌جاری، این کسری ۳۰۰هزار بشکه و در سال گذشته میلادی ۶/ ۱میلیون بشکه بود. با این حال، افق بازارهای انرژی کاملا نامشخص است. آژانس بین‌المللی انرژی، در گزارشی جداگانه اعلام کرد که موج گرما در اروپا سبب افزایش تقاضا برای نفت می‌شود؛ زیرا نیروگاه‌ها به سمت استفاده از این حامل انرژی به جای گاز طبیعی حرکت خواهند کرد.
در ماه‌‌‌های اخیر، کاهش عرضه گاز طبیعی از سوی روسیه به اروپا به رشد شدید قیمت‌ها منجر شده و طبیعی است که هم نیروگاه‌ها و هم بسیاری از صنایع برای تامین انرژی موردنیاز خود، به جای گاز به استفاده از نفت اقدام کرده‌‌‌اند. کمبود گاز و رشد قیمت‌ها لطمات بزرگی به اقتصاد اروپا وارد خواهد کرد و بر مصرف نفت افزوده خواهد شد. افزایش غیرمنتظره گرمای هوا در اروپا بر شبکه‌‌‌های برق فشار وارد کرده؛ زیرا بر تقاضا افزوده است. معمولا در این دوره از سال، تقاضا خیلی بالا نمی‌رود؛ ولی امسال شرایط متفاوت است.