دلایل زیادی برای نگهداری ایران از برجام وجود داشته و دارد که می توان گفت مهمترین آنها این بود که دولت آقای روحانی برجام را بزرگترین دست آورد خود می دانست و به هیچ وجه تمایل نداشت این دست آورد را از دست دهد و همچنین بسیاری سیاستمداران دولت آقای روحانی امیدوار بودند با به قدرت رسیدن مجدد دمکرات ها در آمریکا برجام احیا گردد.
این امیدواری زمانی شدت یافت که مشخص شد آقای بایدن کاندیدای دمکرات ها بوده و خوب بایدن به عنوان پدرخوانده برجام نیز شناخته می شود.
مضاف بر همه اینها مساله ای که خیلی امیدواری برخی به برجام را زیاد کرد این بود که افرادی که چه مستقیم و چه غیر مستقیم در گفتگوهای پشت پرده وعلنی بین ایران و آمریکا حضور داشتند وخوب برای ایرانی ها هم افراد بسیاری آشنایی بودند همه در تیم آقای بایدن بودند.
از هر زاویه هم بخواهیم به برجام نگاه کنیم می توانیم تایید کنیم علیرغم اینکه برخی مدعی بودند که برجام یک بازی برد برد به حساب می آید اما برد برجام برای آمریکایی ها و متحدینشان در منطقه بسیار زیاد تر از برد ایران به حساب می آمد و می آید.
چرا که بدون هیچ دلیل ایران مجبور می باشد بخش هایی از حقوق بین المللی خود (داشتن برنامه صلح آمیز هسته ای) را برای دوران طولانی مدتی محدود سازد و بازرسی های بسیار شدید بین المللی بر علیه آن حاکم باشد در حالی که رقبای این کشور در منطقه دستشان برای همه فعالیت های غیر صلح آمیز چه هسته ای و چه غیر هسته ای باز می باشد.
امروزه مجامع بین المللی در حالی که حتی حاضر نیستند درباره فعالیت های هسته ای اسرائیل و یا حتی دیگر کشورهای منطقه تحقیقات ساده ای انجام دهند بر اساس برجام شدید ترین بازرسی های بین المللی بر علیه ایران را اعمال می کنند.
بحث تولید تسلیحات کشتار جمعی جای توسط دیگر کشورهای منطقه جای خود.
بحث خرید بالای تسلیحات متعارف هم جای خود.
بحث تهدید هایی که روزانه دیگر کشورهای منطقه بر علیه ایران مطرح می کنند هم جای خود.
هدف اصلی از برجام این بوده و هست که دیگر کشورها مطمئن شوند که ایران در صدد ساخت بمب هسته ای نیست و فاصله ایران از زمانی که سیاستمداران ایرانی تصمیم بگیرند بمب هسته ای تولید کنند با تولید بمب هسته ای حد اقل یک سال باشد.
در مقابل هم خواست ایران در مقابل پذیرش این محدودیت ها این بوده و هست که تحریم های بین المللی از بالاسر ملت ایران برداشته شود و ایران بتواند مانند دیگر کشورهای جهان به تعاملات بین المللی بپردازد.
سال 2015 زمانی که برجام امضا شد آمریکایی ها واروپایی ها به بهانه های مختلف در قبال رسیدن ایران به خواسته اش از برجام سنگ اندازی کردند.
اما ایران همه تعهدات خود در برجام را انجام داد و 15 گزارش سازمان بین المللی انرژی هسته ای تایید کرد که حتی وقتی آمریکا از برجام خارج شد ایران به تعهدات خود در برجام عمل کرد.
یعنی عملا ایران حسن نیت خود را نشان داده و کشورهای غربی امضا کننده برجام سوء نیت خود را نشان داده اند.
دروغ پراکنی هایی که برخی از کشورهای غربی درباره ایران مطرح می کنند را گوش ندهید، اینها عادتشان این است که با دروغ پراکنی کار خود را پیش ببرند، کافی است نگاهی گذرا به تاریخ بیاندازید تا مصداقیت این کشورها دست تان بیاید.
وقتی بایدن در آمریکا به قدرت رسید همانگونه که با یک امضا به معاهده های مختلفی که ترامپ از آن خارج شده بود بازگشت می توانست با یک امضا به برجام هم برگردد و راه را برای همه حرف و حدیث ها ودخالت های دیگر ببندد.
تعلل بایدن در انجام این کار بیشتر به این دلیل بود که برخی از مشاوران وی امیدوار بودند از تحریم های برجام بتوانند استفاده کنند و برای بازگشت به برجام از ایران امتیاز بگیرند.
خوب ایرانی ها هم که دست آمریکایی ها را به خوبی خوانده اند فورا دست به کار شدند و اجرای برجام را تعلیق کردند، آن هم طبق مفاد همان برجام.
آمریکایی ها تصور می کردند که روزنه هایی برای در روی خود در برجام گذاشته اند اما به هر حال ایرانی ها هم همچین بی کار ننشسته بودند و آنها هم روزنه هایی برای خود در برجام گذاشته بودند.
امروزه هم مشاهده می کنیم با توجه به تحولات بین المللی و داخلی آمریکا روز به روز شرایط برای دولت بایدن سخت تر و سخت تر می شود، به هر حال زمانی که بایدن به عنوان رئیس جمهوری آمریکا انتخاب شد وی حدود 50 درصد به علاوه 1 رای در میان رای دهندگان آمریکایی را داشت امروزه طبق آمار خود آمریکایی ها محبوبیت وی به زیر 25% در آمریکا رسیده که می توان گفت به مراتب از فاجعه هم دورتر است.
کلا در تاریخ کوتاه آمریکا سابقه نداشته که رئیس جمهوری ای در این کشور در این حد از نا محبوبیت مخصوصا پس از یکسال از انتخاب شدن قرار داشته باشد.
الآن که شرایط اینجوری است تصور کنید که تا زمان رسیدن به دور بعدی انتخابات در آمریکا چه گونه خواهد بود.
علیرغم اینکه بسیاری باور دارند که سیاست های بین المللی ربطی به مسایل داخلی آمریکا ندارد اما اینبار همه کارشناسان خبره متفق القول هستند که سیاست های اشتباه بایدن در زمینه مسایل بین المللی که به نوعی دیگر ادامه اشتباهات ترامپ در سیاست بین المللی می باشد موجبات آن شده که تاثیر سیاست های بین المللی بر داخل آمریکا و مخصوصا اقتصاد شدیدا زیاد باشد.
به عنوان مثال، سیاست های اشتباه آمریکا در اروپا که موجبات به وجود آمدن بحران اوکراین شده موجبات بالا رفتن قیمت انرژی و سوخت در آمریکا و همه کشورهای غربی گشته وعلیرغم اینکه کارتل های بزرگ آمریکایی مخصوصا در زمینه تولید انرژی و تسلیحات از این افزایش قیمت بسیار منتفع شده اند اما عامه مردم شدیدا آسیب دیده اند و قطعا در انتخابات میان دوره ای کنگره دمکرات ها شدیدا زمین خواهند خورد و همچنین درانتخابات آتی ریاست جمهوری آمریکا حتی بعید است که دمکرات ها بتوانند روی اینکه بایدن بتواند درصد انگشت شماری از آراء را به دست آورند حساب باز کنند.
به همین دلیل هم امروزه دمکرات ها به دنبال جایگزین برای بایدن در انتخابات ریاست جمهوری هستند چون اطمینان دارند وی اگر به دور بعدی انتخابات ریاست جمهوری برسد هیچ شانسی برای برنده شدن ندارد، امری که این هم در تاریخ آمریکا هم بی سابقه بوده.
با توجه به این شرایط مشاهده می کنیم حتی متحدین آمریکا در منطقه خاورمیانه هم خودشان را از بایدن دور می کنند و به سمت تحکیم روابط خود با روسیه و چین می روند و دیگر حسابی روی رابطه با آمریکا باز نمی کنند.
وقتی که با محافل دیپلماتیک این کشورها صحبت می کنید همه متفق القول هستند که آمریکا اوکراین را قربانی سیاست های خبیث خود در اروپا کرده و کشورهایی که متحد بالقوه آمریکا در منطقه به حساب می آیند (به جز اسرائیل) بیم آن را دارند که آنها نیز در آینده قربانی سیاست های آمریکا در منطقه گردند، مخصوصا که نمونه آن را در افغانستان به خوبی مشاهده کردند و مشاهده کردند که چگونه آمریکایی ها ظرف چند ثانیه پشت متحدین خود را خالی می کنند و از آسمان به زمین پرتابشان می کنند.
اگر همه این مسایل را کنار هم قرار بدهیم متوجه می شویم امروزه بایدن برای نجات خود از مهلکه ای که به وجود آمده نیاز دارد سه کار اساسی در سطح بین المللی انجام دهد.
1 – مشکل بحران اوکراین را با تعامل با روسیه حل کند.
2 – رابطه تنش آمیزخود با چین را تصحیح نماید و به رابطه ای بدون تنش تبدیل کند.
3 – مشکل توافق هسته ای و بازگشت به برجام با ایران را حل و فصل کند.
اگر بایدن بتواند هر سه کار را انجام دهد شاید بتواند برای انتخاب شدن مجدد خود امیدوار باشد اما اگر نتواند این سه کار را انجام دهد قطعا وی باید کاخ سفید را فراموش کند و تا دیر نشده یادگاری های خود را روی دیوارهای کاخ سفید بنویسد.
به نظر می رسد سهل الوصول ترین این سه گزینه حل مشکل برجام است، هر هزینه ای برای دولت بایدن داشته باشد باز هم هزینه آن به قدری نخواهد بود که بدون هیچ دست آوردی بخواهد وارد انتخابات میاندوره ای کنگره شود.
همه کارشناسان انرژی جهان متفق القول هستند دلیل افزایش قیمت انرژی در جهان امروزه به دلیل کمبود عرضه در بازارها نیست، بلکه حتی عرضی بیش از قبل در بازار است و روسیه هم صادرات خود را متوقف نکرده که هیچ بلکه طبق همه بر آوردها در آمد اش از بابت صادرات انرژی، طی یک ماه پیش، در مقایسه با ماه های قبل آن بیش از 30% هم افزایش داشته.
مشکل اصلی افزایش قیمت انرژی مشکل روانی وترس از کمبود احتمالی انرژی در آینده است و حتی عرضه یک ملیون بشکه نفت از ذخایر استراتژیک آمریکا در روز هم نمیتواند روی این فضا تاثیر بگذارد و فقط در صورتی که برجام امضا شود و بازار اطمینان پیدا کند که ایران به بازارهای انرژی "رسما" برگشته ممکن است بازار مقداری آرام بگیرد.
یعنی امضای برجام برای دولت فعلی آمریکا پیش از انتخابات میان دوره ای کنگره امری حیاتی می باشد که می تواند حزب مطبوع آقای بایدن را از نابود شدن در انتخابات نجات دهد.
در مقابل هم اگر دولت بایدن چنین کاری نکند قطعا ایران به ادامه سرعت بخشیدن به برنامه هسته ای خود ادامه خواهد داد و به یکباره همه به خود خواهند آمد و مشاهده خواهند کرد که ایران با تولید بمب هسته ای چیزی حدود چند دقیقه فاصله دارد و دیگر ماجرا به چند ماه و یا هفته و یا روز محصور نمی باشد.
تصور بر این نیست که ایران برود بمب هسته ای خود را تولید کند اما دیگر در آن زمان حتی تهدید به اجرای بند ماشه و برگرداندن تحریمهای شورای امنیت هم بی معنی خواهد بود.
توجه داشته باشید که امروزه ایران با تحریم هایی که به مراتب شدید تر از تحریمهای شورای امنیت است کنار آمده و اجرای بند ماشه عملا یعنی شلیک اروپایی ها به قلب برجام و آنوقت دیگر ایران از برجام عبور خواهد کرد و دیگر کسی نمی داند ممکن است دست به چه کاری در تلافی اجرای بند ماشه بزند.
شاید تجربه کره شمالی برای آمریکایی ها و غربی ها تجربه خوبی باشد که امروزه با آن مواجه می باشند ولی اینبار خودشان هم به خوبی می دانند امکان مقایسه اقتدار و توانمندی اقتصادی ایران در مقابله با تحریم ها در مقابل کره شمالی اصلا وجود ندارد، مخصوصا که سیاست های متحورانه شان دراعمال تحریم های کذایی موجب آن شده که بسیاری از کشورهای دیگر در جهان به سمت فرار از تحریم های احتمالی آمریکا بروند وزمینه گذر ایران از برجام هموار خواهد بود.