اسپوتنیک - حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران، گفت: مسکو متعهد شده است که هیچ توافقی را که ممکن است در وین منعقد شود، مسدود نکند. رئیس وزارت امور خارجه ایران در عین حال افزود، تهران "خط قرمزهای خاص خود را دارد که ایران به آن پایبند است".
به نقل از شبکه الجزیره، وزیر خارجه ایران همچنین گفت که با مشارکت سه کشور اروپایی (بریتانیا، فرانسه، آلمان) در مذاکرات، نتایج در پرونده های فنی به دست آمده است؛ با این حال، به گفته عبداللهیان، اخیرا واشنگتن "خواسته های جدیدی را مطرح کرده است که با مفاد توافق هسته ای در تضاد است".
عدلان مارگویِف کارشناس ایران و سیاست بین الملل در زمینه منع گسترش سلاح های هسته‌ای، پژوهشگر موسسه مطالعات بین المللی MGIMO، در گفتگو با اسپوتنیک ایران، درباره این وضعیت اظهار نظر کرد.
خطوط قرمز مسکو تا چه حد با خطوط قرمز تهران منطبق است؟
موضع اصولی مسکو این است که ایران و آمریکا سخت ترین مشکلات کلیدی توافق هسته ای (برجام) را خودشان حل می کنند. بزرگترین اختلافات در طول کل فرآیند مذاکره دقیقاً بین واشنگتن و تهران به وجود آمد. مسکو موانع یا مشکلات اضافی برای احیای کامل برجام ایجاد نخواهد کرد. همه مذاکره کنندگان برجام که از ابتدا در این فرآیند شرکت داشته‌اند و در رایزنی ها برای بازگشایی توافق شرکت می‌کنند، همگی به نقش سازنده مسکو در یافتن راه‌های خلاقانه برای حل مشکلات [در حال ظهور] اشاره می‌کنند؛ بنابراین، اینکه گفته شود مذاکرات به دلیل موضع روسیه متوقف شده است، نادرست است. مسکو با وجود شرایط سخت بین المللی، تمام تلاش خود را برای بازگرداندن کامل برجام به کار می گیرد.
آیا واقعاً با وجود تلاش غرب برای بیرون راندن مسکو از برجام به دلیل اوضاع اوکراین، بین جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه بر سر موضوع توافق اجماع کامل وجود دارد؟ آیا مسکو واقعاً همانطور که امیرعبداللهیان می گوید بدون در نظر گرفتن تضمین های خود برای توافق هسته ای برای تهران آماده است؟
همیشه مهم است که در مورد معنای "هر سناریویی" مشخص باشیم. متن برجام در سال ۲۰۱۵ مورد توافق قرار گرفت و وظیفه همه شرکت کنندگان در برجام این است که این توافق را هم از نظر محتوا و هم از نظر روح آن بازگردانند و به شکلی که در ابتدا منعقد شده بود، رعایت کنند. بنابراین، متن اصلی برجام از قبل چارچوبی را تعیین می کند که در آن توافق باید بازیابی شود.
متأسفانه، در شرایطی که فاز جدید بحران اوکراین مشکلات خاصی را در جهان و به ویژه در پیرامون روند مذاکرات [ایران] ایجاد می‌کند، برخی از شرکت کنندگان در برجام شروع به فکر کردن درباره امکان بازگرداندن توافق هسته ای کرده‌اند. برجام بدون روسیه؟ نیازی به اختراع معاملات جدید یا تغییر چیزی در خود برجام نیست.
تنها راه حل برای همه مسائل برجام این است که واشنگتن امتیازات نهایی را به تهران بدهد: حذف سپاه از فهرست سازمان های تروریستی، اجازه رفع توقیف منابع مالی ایران در حساب های خارجی، لغو تحریم های اقتصادی نه تنها بر روی کاغذ (در صورت موارد مشابه). این حکم امضا شود، اما در واقع لفاظی های منفی نسبت به تهران حفظ می شود که باعث بی انگیزگی کسب و کارها برای تعامل با طرف های ایرانی می شود.
تلاش های سیستماتیک واشنگتن برای متقاعد کردن تجارت بین المللی برای از سرگیری همکاری با تهران مورد نیاز است. اگر همه این مسائل حل شود، هم روسیه و هم سایر کشورها می توانند به طور کامل به تهران کمک کنند تا حجم همکاری های اقتصادی ایران پس از لغو تحریم ها در سال ۲۰۱۶ را احیا کند.
اگر مسکو و تهران بتوانند جدا از وضعیت اوکراین درباره برجام مذاکره کنند، واشنگتن این موضوعات را به هم مرتبط می‌کند و عمداً حل مسائل برجام را به تاخیر می‌اندازد. مذاکرات می تواند فردا تکمیل شود اگر بایدن بیاید و بگوید: ما آماده ایم با ایران کنار بیاییم و مسائل باقی مانده را با در نظر گرفتن آنچه مربوط به ایران است حل کنیم.
روند مذاکرات ایران برای دومین بار توسط اوکراین آزمایش می شود. اولین بار در سال ۲۰۱۳-۲۰۱۴ بود که یورومیدان اتفاق افتاد. سپس روند مذاکرات در مورد برجام در جریان بود و همه نگران بودند که مشارکت مسکو بازنگری شود - کانال اعتمادی که بین مذاکره کنندگان ایجاد شده بود از بین خواهد رفت. ما دوباره از چنین بحرانی عبور می کنیم، اما با خطرات بالاتر و پیامدهای جدی برای روابط بین الملل.
مسکو با بیان اینکه در ازسرگیری برجام باید منافع روسیه در نظر گرفته شود، تصریح کرد: برای همکاری ایمن بین فدراسیون روسیه و ایران به تضمین هایی نیاز است.
رئیس دیپلماسی روسیه تصریح کرد: برای ساخت و بهره برداری از نیروگاه های هسته ای بوشهر، اجرای طرح پیکربندی مجدد تاسیسات هسته ای فردو و سایر پروژه های مرتبط با برجام به چنین تضمین هایی نیاز است و باید از تحریم های آمریکا در امان باشند. علیه ایران و روسیه این یک منافع طبیعی روسیه است که به هیچ وجه منافع خود ایران را نقض نمی کند. برعکس، این تضمینی است که هر دو کشور به همکاری ادامه خواهند داد.
تضاد اصلی در وین تحریم هایی است که اکنون نه تنها تهران، بلکه مسکو نیز تحت آن قرار دارند. به همین دلیل روسیه تلاش می کند سیاست خود را به گونه ای هماهنگ کند که نتیجه آن لغو حداکثری تحریم های آمریکا علیه ایران و روسیه در زمینه همکاری با ایران به ویژه در چارچوب برجام باشد.
به نظر شما تقاضای ایران در موضوع ارائه تضمین از سوی واشنگتن برای امتناع مجدد از خروج از توافق هسته ای چقدر منصفانه و مشروع است؟ این تضمین ها تا چه حد امکان پذیر است و آیا از سوی آمریکا واقع بینانه خواهد بود؟
من به عنوان متخصصی که از موضع روسیه صحبت می‌کنم، از درخواست ایران از واشنگتن برای ارائه ضمانت‌هایی مبنی بر اینکه برجام نه تنها برای سه سال باقی مانده از دولت بایدن، بلکه پس از آن (حتی اگر دموکرات‌ها در انتخابات ریاست جمهوری بعدی شکست بخورند) عملی بماند، حمایت می‌کنم. اما به عنوان محققی که نحوه عملکرد نظام سیاسی آمریکا را می‌دانم، با کمال تاسف می‌دانم که حتی معاهدات بین المللی الزام آور قانونی که توسط کنگره تصویب شده‌اند، تضمینی صد در صد ارائه نمی‌کنند؛ حتی در دوران ترامپ، کنگره توانایی خود را برای خروج از هرگونه توافق بین المللی ثابت کرد - فقط معاهده حذف نیروهای هسته‌ای میان برد و کوتاه برد را به خاطر بیاورید، متأسفانه فضای روابط بین الملل به گونه ای است که دستیابی به توافقات و ضمانت های الزام آور در مورد آنها دشوار است. هیچ تضمینی وجود ندارد. اما این بدان معنا نیست که دیگر مذاکره کنندگان باید اجازه داشته باشند آرامش داشته باشند و دیدگاه آنها را به طور کامل بپذیرند. من انتظار دارم مسکو و تهران حداقل به دنبال تضمین شفاهی و بیانیه ای از آمریکا باشند تا از مسئولیت خود در قبال مذاکراتی که انجام می دهند آگاه باشند و به توافقاتی که منعقد می کنند احترام بگذارند.
اگر آمریکا تشویق نشود که در رابطه با توافقات بین المللی مسئولیت پذیر عمل کند، توانایی آمریکا برای مذاکره کاملاً تضعیف می‌شود: چرا باید با کسانی که اینقدر نسبت به امضای خود و سخنانشان در عرصه بین المللی بی توجه هستند، مذاکره کرد؟ تا زمانی که روند مذاکرات در وین ادامه دارد، مصلحت آن است که تهران از ایالات متحده نه تنها در سطح ریاست جمهوری بلکه از طریق کنگره نیز به دنبال چنین تضمین هایی باشد.