اسپوتنیک - بنجامین لوئیس کاردین سناتور آمریکایی از مریلند، خواستار به تعویق انداختن توافق با ایران به دلیل حوادث اوکراین شده و گفته است که با جو بایدن رئیس جمهور آمریکا در این مورد مشورت خواهد کرد.
کاردین در گفتگو با نشریه هیل گفت: تشدید تنش‌ها بین آمریکا و روسیه و همچنین چین موانعی را در روند مذاکرات برای توافق هسته‌ای ایران ایجاد می‌کند و بهتر است مذاکرات برای "یک توافق بادوام تر" به تعویق بیفتد.
وی با بیان اینکه "وضعیت نا به سامان روسیه" در جامعه بین المللی "وضعیت مذاکرات را تغییر می‌دهد" تصریح کرد: می‌دانیم که روابط بین شرکا (قدرت های جهانی تحت برجام) متزلزل است. ما می دانیم که روابط ما با چین تغییر کرده است. روابط ما با روسیه تغییر کرده است. انتظار برای مذاکره مجدد بر سر توافق احتمالا بهترین استراتژی است.
کاردین همچنین گفت که می‌خواهد با دولت بایدن در این باره صحبت کند: من لزوما طرفدار یک توافق عجولانه نیستم. من هنوز فکر می کنم که باید به توافق طولانی تری برسیم.
در این رابطه خبرنگار اسپوتنیک به گفتگو با مجتبی جلال زاده، کارشناس مسائل بین الملل، سیاست آمریکا و سیاست خارجی ایران نشست.
تعویق توافق برجام با اوکراین و فدراسیون روسیه تا چه حد مرتبط است؟
احیای برجام در سال ۲۰۲۲ را باید در گستره ای از تحولات در روابط بین الملل بچینیم، یعنی خود برجام نه فقط به عنوان یک متغیر
مستقل بلکه به عنوان یک متغیر وابسته که تاثیرپذیر از تحولات و تضارب قدرت های بزرگ در صحنه است و همچنین تحولات سپهر بین الملل اثر می پذیرد.
تلاش روسای جمهور آمریکا برای رسیدن به توافقی جامع و کامل، که بتواند هم دغدغه های غرب را رفع کند، دغدغه های همچون صلح آمیز بودن برنامه هسته ای ایران و دست نیافتن ایران به بمب اتم را تضمین کند و هم اینکه بتواند خواسته های طرف ایران (داشتن فن آوری هسته ای را تامین کند) اهمیت دوچندانی دارد.
این اهمیت از این باب هست که در سنت حکومت آمریکا، روسای جمهور این کشور برای خود چه در سیاست داخلی چه در سیاست خارجی خود میراثی را متصور هستند. در زمان اوباما در سیاست خارجی برجام و در سیاست داخلی لایحه درمانی اوباما بود، پس از به قدرت رسیدن دونالد ترامپ میراث اوباما (برجام و لایحه درمانی اوباما) هر دو را ملغی کرد.
سناتورهای مختلف آمریکایی که در سخنرانی های خود فشار به دولتمردان آمریکایی می آورند از تد کروز گرفته تا بسیاری دیگر علیه برجام انجام می دهند و حتی تهدید به پاره کردن برجام می کنند در واقع نه برای امنیت آمریکا بلکه در پاسخ به فشارهای لابی اسرائیلی ها در ایالات متحده است.
بافت و ساختار موقعیتی روابط بین الملل بسیار تاثیرگذار است، روسیه به عنوان یک قدرت بزرگ و یکی از طرفین تاثیرگذار در برجام اکنون درگیر یک جنگ در اوکراین است، از چند جهت این مسئله حائز اهمیت است، چه از طرف اروپا که درگیر بحران اوکراین است و امکان دارد تمرکز کافی در سیاست خارجی مرتبط با پیرامون برجام نداشته باشند و چه از طرف روسیه که بحران اوکراین سطح امنیت ملی روس ها را تهدید می کند برجام برایشان اولویت کمتری داشته باشد و چه از طرف مقابل آمریکا هم از این موضوع استفاده و یا سوء استفاده کند [از این منظر که به دلیل بحران اوکراین تمرکز روس ها می تواند کمتر باشد]، با در دستور کار قرار دادن موضوعات حاشیه ای، با وقت کشی های بیشتر یا با منحرف کردن اذهان مذاکره کنندگان آمریکا بخواهد نقش یا امتیاز روسیه را کمتر کند و یا بخواهد ایران و اوکراین را در یک قاب ببیند و با برگ برجام هم برای جنگ اوکراین با روسیه چانه زنی کند.
به تعویق افتادن مذاکراتی که به اذعان خود اروپایی ها پیش نویس آن قطعی و نهایی شده تنها در شرایط کنونی دلیلی جز جنگ اوکراین و تاثیرگذاری و فشار بر تصمیم روسیه را نمی توان تصور کرد، در واقع ممکن است با وقت کشی اروپایی ها در برجام آنها بخواهند روسیه را در اوکراین وادار به امتیازدهی کنند.
آیا این می تواند سیگنالی برای ایران باشد که ایالات متحده صادق نیست؟
تاریخ در رابطه با توافق برجام به خوبی نشان داد که جمهوری اسلامی ایران هم صادقانه در پای میز مذاکره حاضر شده و هم بر تمامی تعهدات خود عمل کرده اما در مقابل غربی ها و آمریکایی ها بدعهدی هایی را در طول برجام انجام دادند؛ خروج آمریکا به طور یکجانبه در سال ۲۰۱۸ نشان داد که یک بازیگر خردمند و یک قدرت سیاسی مسئولیت پذیر در معادلات سیاسی بین المللی بشمار نمی رود. در واقع ایران به داشته ها و بایسته های خود در طول توافق برجام عمل کرد اما در مقابل هیچ چیزی دریافت نکرد.
حتی پس از خروج یکجانبه آمریکا از برجام، اروپایی ها ایران را بازی دادند، درست زمانیکه چین و روسیه از ایران حمایت کردند اروپایی ها با سازوکارهایی چون اینستکس ایران را صرفاً فریب دادند و با کشتن زمان در برجام نگه داشتند؛ به نظر می رسد از چند خواسته معقول ایران در دوره مذاکرات وین که مطرح شده بارزترین و مشخص ترین خواسته ها بحث گرفتن تضمین از طرف غربی ها مخصوصاً ایالات متحده آمریکا است.
هم بر اساس تجربیات تاریخی و هم بر اساس بیان صریح قانونگذاران آمریکایی هیچ تضمینی برای ادامه برجام خصوصاً در دوره ریاست جمهوری بعدی وجود ندارد؛ در واقع ایرانی ها تنها تلاشی که در کنار دیگر خواسته هایشان خواهند کرد که تضمین سفت و سختی از آمریکایی ها که دارای بار سیاسی و حقوقی داشته باشد بگیرند.