اسپوتنیک - ظاهراً طبق آنچه در وین توافق شده بود بنا بود که طرفهای اروپایی و آمریکایی تا روز یکشنبه که پایان هفته آنها به حساب می آید یک تضمین درباره اینکه آمریکا به تعهدات خود در مورد توافقی که در وین مطرح می شود برگردند. طبق این توافق هم برخی تعهدات است که بر عهده روسیه و چین می باشد که اجرا کنند.
عموما می توان گفت امروزه بیش از ۹۰% قراردادهای ایران در رابطه با برنامه هسته ای با روسیه و بعد با چین می باشد و بدیهی است در صورتی که هر توافقی در وین به امضا برسد این روسیه و بعد چین هستند که مجبور می باشند تعهدات موجود در این توافق را با همکاری ایران اجرا کنند. به عنوان مثال بحث نیروگاه هسته ای بوشهر و یا بازسازی نیروگاه آب سنگین اراک و ...
حدود یک ماه پیش هم آمریکایی ها تحریم هایی که قبلا دولت ترامپ وضع کرده بود و شرکت هایی را که در برنامه هسته ای ایران با این کشور همکاری می کنند را تحریم می کرد، برداشتند.
در واقع برداشته شدن این تحریم ها هم جزو موارد توافقی در وین بود و پیش زمینه رسیدن مذاکره کنندگان در وین به یک توافق به حساب می آمد و اینگونه نبود که آمریکایی ها برای رضای خدا این تحریم ها را لغو کرده باشند.
عملا دو مجموعه از تحریم هایی که ترامپ بر علیه ایران وضع کرده بود زمینه پیشبرد برنامه هسته ای ایران به آنچه امروزه به آن رسیده را فراهم کرد.
یکی تحریم های مرتبط با خرید اورانیوم غنی شده ایران و آب سنگین و دیگرین تحریم هر شرکت خارجی که با ایران در زمینه برنامه هسته ای اش همکاری داشته باشد.
طبق برجام بنا بر این بود که ایران غنی سازی داشته باشد اما مازاد اورانیوم موجود در ایران بیش از ۳۰۰ کیلوگرم به خارج فروخته شود. همین محدودیت نسبت به آب سنگین ایران هم وجود داشت.
با این تحریم ایران بهانه پیدا کرد که غنی سازی خود را ادامه دهد و بهانه داشته باشد که چون کسی اورانیوم از ایران نمی تواند بخرد ایران آن را در خاک خود نگه می دارد و هر وقت مشتری آمد ایران آن را می فروشد، چون طبق توافق هسته ای ایران ملزم به پیدا کردن مشتری نبود.
همچنین همکاری شرکت های بین المللی با ایران موجبات آن را فراهم می کرد تا به نوعی نظارت مضاعف بر نظارت آژانس بین المللی انرژی هسته ای بر برنامه هسته ای ایران وجود داشته باشد، چرا که به این ترتیب بخش بزرگی از اطلاعات برنامه هسته ای ایران در اختیار این شرکت ها می بود.
حال پس از اینکه آمریکا این دو مجموعه تحریمها را رفع کرد چین و روسیه قرارداد های همکاری در زمینه توسعه برنامه صلح آمیز هسته ای ایران منعقد کردند که نمونه اش احداث چند نیروگاه هسته ای آب شیرین کن در جنوب کشور به حساب می آید.
در پیشنهادی که آمریکایی ها و اروپایی ها ارائه داده اند فقط چتر حمایتی برای شرکت های اروپایی و آمریکایی از تحریم ها وجود دارد و این به این معنا است که شرکت های دیگر که در برنامه هسته ای ایران و یا حتی قرارداد های غیر اتمی مثل قرارداد های اقتصادی با ایران همکاری دارند یا می خواهند داشته باشند نمی توانند مطمئن باشند در آینده از تحریم های آمریکا و اروپا مصون می مانند یا نه.
عملا با توجه به اینکه بیش از نود درصد قرارداد های برنامه هسته ای ایران با روسیه و چین می باشد این مساله عملا به این معنا می باشد که در صورت امضای توافقی در وین چالش جدیدی در مقابل ایران به وجود خواهد آمد و آن این است که از مزایای این توافق در زمینه برنامه هسته ای خود نمی تواند بهره ببرد و باید برود این قرارداد ها را با شرکت های آمریکایی و اروپایی ببندد و تا وقتی که آنها بخواهند کارشان را شروع کنند ممکن است چند سالی همه چیز به تعویق بیافتد.
همچنین بسیاری از شرکت های غیر آمریکایی و غیر اروپایی که می خواهند در آینده با ایران همکاری داشته باشند مجبور می باشند با ریسک بالا وارد بازار ایران شوند چون هیچ چتر حمایتی برای آنها وجود نخواهد داشت.
با توجه به حجم پایین تبادلات تجاری ایران و روسیه نمی توان تصور کرد که روسیه برای اینکه این حجم از تبادلات تجاری را حفظ کند ورود کرده و به دنبال منافع مالی است.
مساله آینده نگری روسیه درباره توافق هسته ای است و اینکه در صورت امضای توافقی در وین آیا همه طرفها خواهند توانست به تعهدات خود در این توافق عمل کنند یا نه؟
چون با توجه به سابقه بسیار خراب آمریکایی ها در تعاملات خود با دیگر کشورها مشاهده می شود که آنها در موارد زیادی از قرارداد ها موردی را قرار می دهند که به قول خودشان درب پشتی قرارداد باشد و زمانی که خواسته های آنها محقق شده بتوانند از بهانه این درب پشتی استفاده کنند تا از توافق خارج شوند و همه چیز را به هم بزنند.
و در این راستا وقتی که روسیه نتواند به تعهدات خود در ایران به دلیل تحریم های احتمالی آمریکا بر علیه روسیه عمل کند آنوقت احتمالا ایران هم اعتراض خواهد کرد و حاضر نخواهد بود به تعهدات خود عمل کند و مجددا همه با چالش جدید در برجام مواجه خواهند شد.
مضاف بر همه اینها تا به حال اروپایی ها و آمریکایی ها آنچه را که پیشنهاد داده اند به صورت رسمی و مکتوب ارائه نمی دهند امری که خود نشان از آن دارد که آنها سوء نیتی را پشت پرده دارند که حاضر نیستند تضمین های مکتوب به ایرانی ها ارائه دهند.