مصاحبه اختصاصی اسپوتنیک با کارشناسان در مورد چشم انداز توسعه یک ترویکای جدید منطقه ای.
لغمه لزیز
اسپوتنیک - با روی کار آمدن طالبان در افغانستان، کار فرودگاه بین‌المللی کابل عملاً فلج شد: حکومت جدید افغانستان قادر نیست کار آنرا بازسازی و تنظیم کند. بنابراین، کمک های خارجی اکنون بیش از هر زمان دیگری مورد نیاز است.
محمد بن عبدالرحمن آل ثانی معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه قطر در 6 دسامبر پس از گفتگو با مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه در دوحه گفت که قطر و ترکیه به بازسازی فرودگاه کابل کمک خواهند کرد و قصد دارند با طالبان در مورد بهره برداری از آن به توافق برسند. اما در پایان ماه نوامبر، امارات متحده عربی آمادگی خود را برای کمک به راه اندازی کار فرودگاه کابل اعلام کرده بود. آنها در ضمن با انجام این کار، اقتصاد ترکیه را که به سرعت در حال سقوط بود، تأمین مالی کردند. آیا این سه کشور برای کمک به دولت طالبان و همچنین با حمایت مالی و استراتژیک یکدیگر برای ایجاد نفوذ در منطقه تلاش نمی کنند با هم متحد شوند؟
گوخان ارلی، دستیار پژوهشی مطالعات خلیج فارس در مرکز مطالعات خاورمیانه در آنکارا ORSAM، گفت: "ما می بینیم که امارات به موازات قطر و ترکیه، در مورد فرودگاه کابل با ابتکار عمل می کند. آنچه تاکنون اتفاق می افتد نشان دهنده امکان فعالیت مشترک ترکیه، قطر و امارات در آینده نیست. اما این وضعیت به قطر و امارات فرصت معینی می دهد."
مختار غباشی، نایب رئیس مرکز عربی مطالعات سیاسی و استراتژیک (قاهره) نیز به نوبه خود معتقد است که دوحه و ابوظبی در این مرحله بیشتر رقیب همدیگر در افغانستان هستند. او گقت: "قطر همیشه یک میانجیگر کلیدی بین ایالات متحده و طالبان بوده است. به همین دلیل او جرات کرد بر خلاف منافع ریاض و تهران برود. همچنین این امر مهم است که امارات در یک راستا و قبل از هر چیز در جهت مالی وارد افغانستان می‌شود و اما قطر و ترکیه تلاش می‌کنند در همه حوزه‌های حکومت طالبان را تحت تأثیر قرار دهند." به گفته مختار غباشی، قطر و ترکیه با هم در افغانستان فعالیت می کنند، در حالی که امارات بیشتر به سمت عربستان سعودی می رود و به طور مستقل در کابل کار می کند.
اتحاد سه گانه؟
با این حال، قطر و امارات متحده عربی از این نظر متحد هستند که از ترکیه در جریان سقوط لیره ترکیه در اواخر نوامبر حمایت کردند و این امر بیشتر از تغییرات ژئوپلیتیکی از تغییرات جاری حکایت دارد. محمد حسن السویدی، رئیس هیئت مدیره صندوق سرمایه گذاری دولتی امارات در 24 اکتبر از تخصیص 10 میلیارد دلار برای سرمایه گذاری در ترکیه خبر داد. وزیران امور خارجه قطر و ترکیه در جلسه 6 دسامبر با تختصیص سرمایه‌گذاری در حمایت از اقتصاد قطر موافقت کردند (مبلغ ذکر نشده) و روسای بانک‌های مرکزی قطر و ترکیه برای توسعه روابط مالی و بانکی موافقت کردند.
گوخان ارلی تأکید کرد: "در حال حاضر نزدیکی بین ترکیه و امارات و بین قطر و امارات وجود دارد. در جای اول اقتصاد و تجارت نیست، بلکه برقراری روابط در عرصه نظامی و سیاسی است. این امر باعث افزایش سطح اعتماد می شود و در آینده می توان انتظار توسعه روابط ترکیه و کشورهای حاشیه خلیج فارس را داشت.
با این حال مختار غباشی معتقد است که قطر و امارات هنوز برای اتحاد آماده نیستند. او گفت: "در سال 2017، در جریان تحریم منطقه ای قطر توسط سایر پادشاهی های خلیج فارس، ترکیه تقریباً تنها و اصلی ترین شریک استراتژیک قطری ها بود. سپس ایران وارد عمل شد و کمک های غذایی و سرمایه گذاری به قطر تحریم شده ارائه کرد. دوحه هیچ لزومی برای محدود کردن یا کاهش روابط خود با این دو کشور برای جلب رضایت همسایگان خلیج فارس ندارد. امارات بسیار نزدیک با عربستان سعودی است - و در قطر به هر دو با نگرانی زیادی نگاه می کنند.
چه کسی مخالف است؟
مختار غباشی همچنین معتقد است که چنین تمایلی به نزدیکی، این خطر را دارد که برای بازیگران و رقبای اصلی منطقه - عربستان سعودی و ایران - جذاب نباشد. وی می گوید: عربستان سعودی قطعا از نزدیک شدن امارات و ترکیه خوشحال نخواهد شد و تقویت مواضع قطر در منطقه از نظر استراتژیک برای آنها زیان آور است. ایران هم ناراضی خواهد بود. ایران ترکیه را رقیبی برای عنوان رهبر منطقه می‌داند و تهران از گسترش روابط بین آنکارا و خلیج فارس خوشش نخواهد آمد."