کشور جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه دو شریک قدیمی در تجارت با یکدیگر هستند، کشور روسیه غلات و نهاده های دامی به ایران صادر می‌کند و جمهوری اسلامی ایران محصولات کشاورزی و تره باری به روسیه صادر می کند این در حالی است که تنها مسیر زمینی با قابلیت ترانزیت بالا میان دو کشور مسیر آذربایجان است و متاسفانه مسیر دریایی میان دو کشور نواقص فراوانی را دارد که به گفته تجار قابلیت استفاده در حجم بالای ترانزیت را ندارد.
امسال پس از تنش های به وجود آمده میان جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان اتاق بازرگانی ایران و روسیه خبر از کارشکنی های متعدد در امر ترانزیت از ایران به روسیه را توسط جمهوری آذربایجان داد.
خبری که تجار تاکید می‌کنند این کارشکنی ها سال های گذشته نیز وجود داشته و امسال افزایش یافته.
آقای سید امیر آذریان تاجر ایرانی و مدیرعامل مجموعه روناش در این زمینه به خبرنگار اسپوتنیک در تهران گفت: «متاسفانه کارشکنی های جمهوری آذربایجان امسال آغاز نشده و سالهای قبل نیز وجود داشته اما امسال تکرار و شدت آنها بیشتر شده علاوه بر آن عمق خطاهای صورت گرفته افزایش می یابد.
مشکلاتی که در سالهای گذشته با آن مواجه بودیم صف های طولانی گاها ۲۰ تا ۲۱ روز در مرز بود، طبیعتاً در این شرایط بیشترین خسارت را محصولات تره بار می‌بیند چرا که محصولات تره بار تماماً دارای تاریخ مصرف هستند و زمانیکه بارگیری می‌شوند برنامه‌ریزی شده تا در چهار روز کاری به شهر مسکو برسد، در مسکو نیز دو روز مراحل پخش را طی کند و در نتیجه یک هفته طول زمان لجستیک دارد اکنون اگر این یک هفته تا ۱۰ روز، به ۲۰ تا ۲۵ روز برسد محصولات تره باری فاسد میشود و قابل عرضه به بازار نخواهد بود.
در سال گذشته محصولات بسیار زیادی در حدود ۴۰ الی ۵۰ درصد محصولات دریافتی ما یا به طور کامل یا به طور ناقص خسارات فساد پیدا کرده بود و قابل فروش در بازار نبود.
فصل واردات محصولات تره بار به روسیه از چند هفته گذشته آغاز شده و با توجه به بازرسی های بی منطق و بعضاً خارج از قواعد بین المللی توسط جمهوری آذربایجان قطعاً دچار مشکل خواهیم شد، باری که از جمهوری اسلامی ایران به مقصد روسیه بار گیری می شود به صورت ترانزیت از جمهوری آذربایجان عبور می‌کند و تنها در موارد بسیار خاص بار های ترانزیتی باز میشود تا بازرسی شوند چرا که ارتباطی با کشور ترانزیت کننده ندارد اما شاهد هستیم بعضا بدلیل ایراد های وزنی محموله ها را باز می کنند و در شرایط غیر استاندارد آنها را تخلیه می‌کنند و مبلغ کارگر تخلیه را نیز از راننده ها دریافت می کنند.
برای مثال محموله ماهی ما در هفته گذشته در کشور آذربایجان باز شده و دوباره پلمپ نشده در چنین زمان هایی اگر پلمپ دوباره انجام نشود کالا هنگام رسیدن به روسیه دچار مشکل خواهد شد، اکنون کالا ترانزیت شده اما پلمپ آن در کشور ثالث باز شده و هیچگونه پلمپ مجددی انجام نشده و ما یک هفته در حال رایزنی با گمرک روسیه هستیم که متاسفانه در طول این مدت زمان محموله های ما قطعاً دچار فساد خواهند شد».
مدیر عامل مجموعه ی روناش ضمن تاکید بر اهمیت دیپلماسی در حل مشکلات ترانزیت آذربایجان بیان کرد: «این مسائل عمدتاً به واسطه رایزنی های دیپلماتیک حل می شود و متاسفانه رایزنان دیپلماتیک با در آذربایجان بسیار ضعیف عمل می کنند متاسفانه در کمال تعجب سال گذشته علیرغم اعتراضات بسیار شدید و پرتکرار ما از سیستم گمرکی آذربایجان تشکر به عمل آمده، این در حالی است که محصولات ما دور ریز میشود و سفیر ما از سیستمی که این کارشکنی ها را انجام می دهد تشکر می کند.
نکته اصلی در تجارت ایران و روسیه بحث لجستیک است امیدواریم درخواست های ما اثر کند، سفارت ما در روسیه این نکات را ترتیب اثر داده و ما امیدواریم رایزنی های دیپلماتیک جدی انجام شود.
همچنین مسیر دریایی میان ایران و روسیه موجود است اما به دلیل نقص های لجستیک و کمبود های مسیر قابل استفاده نیست عمیقا نیاز است تا این مسیر تجهیز شود.
حتی اگر هیچ گونه مشکلی با آذربایجان نداشته باشیم نرخ کرایه حمل به صورت زمینی نسبت به دریایی حدوداً سه برابر است در نتیجه با فعال شدن مسیر دریایی میتوان با هزینه کمتر تجارتی گسترده تر را با روسیه انجام داد».
آقای سید امیر آذریان مسیر دریایی میان ایران و روسیه را فاقد امکانات لجستیک مناسب توصیف کرد و اظهار داشت: «مسیر دریایی ما روی کاغذ موجود است اما به طور عملی قادر به استفاده از آن نیستیم چرا که تجهیزات لجستیک به طور مشخص کانتینر های یخچال دار در این مسیر نیستند و سفارش های ما که از بندر انزلی یا بندر امیرآباد بارگیری شود باید در کشتی های بسیار محدودی که مربوط به حمل غلات از روسیه به ایران هستند بارگیری شود.
اما این مسیر برای صادرات از ایران به روسیه تجهیز نشده و کل کانتینر های یخچال دار موجود در مسیر دریایی میان ایران و روسیه به ۱۰ عدد نمی رسد و با توجه به حجمی که ما روزانه واردات از ایران داریم که بیش از ۱۵۰ کانتینر در روز است قاعدتاً حمل دریایی که رفت و برگشت هر کانتینر آن یک ماه زمان می برد به طور کلی غیر ممکن است.
بنادری که برای تخلیه در کشور روسیه از سمت ایران با آنها قرارداد بسته شده نیز بنادری هستند که در فصل زمستان غیرقابل استفاده می‌شوند و علت آن شرایط جوی و یخ زدگی آب در آن بنادر است در نتیجه بنادری که از سمت ایران می توان در آنها تخلیه بار انجام داد عملاً در فصل زمستان که پیک واردات هست غیر قابل استفاده است.
مسیر دیگری نیز وجود دارد که از ارمنستان عبور می‌کند و بعضا مورد استفاده قرار می گیرد اما به دلیل مشکلاتی که به صورت تاریخی مسیر داشته تنها در زمانهای بسیار خاصی از این مسیر استفاده می شده چرا که تعداد کامیونها و نوع مسیر برای این حجم ترانزیت مناسب نیستند».