اسپوتنیک - اما تنها اهمیت آب های زیرزمینی تامین آب شرب برای جهانیان نیست بلکه این آبها که در لایه های زیرین زمین نهفته هستند اهمیت ویژه ای در حفظ اکوسیستم زمین را ایفا می کنند به طوریکه برداشت بیش از اندازه از آنها خطرات جبران ناپذیری نظیر فرونشست زمین، خشک شدن پوشش های گیاهی و در نهایت از بین رفتن کلی آب خوانها که مراکز انباشت آبهای زیر زمینی هستند می شود.
جمهوری اسلامی ایران تا سال ۲۰۰۵ میلادی جزو سه کشور اول برداشت بی رویه از آب های زیرزمینی محسوب می شد، به گفته بسیاری از کارشناسان همین امر سبب فرونشست های جدی زمین در سراسر ایران شده است.
دکتر احمد علی قربانیان معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای تهران در این زمینه به خبرنگار اسپوتنیک در تهران گفت: استان تهران با توجه به آمار گیری که در سال گذشته انجام شد بالغ بر ۲۸ هزار و ۹۰۰ حلقه چاه غیرمجاز دارد، از این چاه ها ۴۸۶ میلیون متر مکعب در سال آب بهره‌برداری می‌شود، این در حالی است که در استان تهران حدود ۱۳ هزار و ۵۰۰ حلقه چاه مجاز وجود دارد که یک میلیارد و ۸۷۰ میلیون متر مکعب آب در سال از آن برداشت می شود با وجود اینکه تعداد چاه های غیر مجاز ما بیش از ۲ برابر چاه های مجاز در تهران است، مصرف آب این چاه ها ۲۲ درصد از مصرف آب زیرزمینی را شامل می شود.
وی در ادامه افزود: این چاه های غیر مجاز، فاقد پروانه هستند و عمدتاً شرایط دریافت پروانه را ندارند، این چاه ها به صورت خلاف، به دور از چشم بازرسین ما و به صورت شبانه حفر شده اند، اما متاسفانه مشابه شرایطی که در تهران وجود دارد در سراسر ایران نیز مشاهده می شود.
قربانیان اهتمام شرکت آب منطقه ای تهران را بر مسدود سازی چاه های غیر مجاز را جدی توصیف کرد و اظهار داشت: حدود چهار هزار حلقه چاه غیرمجاز در حوزه کشاورزی است که بالغ بر ۱۷۵ میلیون متر مکعب در سال استفاده می شود، باقی مانده این چاه ها در مصارف صنعتی، خانگی، باغها و اماکن مسکونی وجود دارد از آنجایی که شرکت آب منطقه ای تهران و وزارت نیرو بحث سازگاری با شرایط کم آبی در تهران را با دیگر ارگان ها داشتند، ۴۲۰ میلیون متر مکعب کاهش برداشت از منابع آب در دوره ی ۵ ساله تا سال ۱۴۰۵ به تمام دستگاهها تکلیف شده، در سال اول که سال ۱۴۰۰ است ۷۵ میلیون متر مکعب کاهش مصرف آب باید در مجموعه استان تهران اتفاق بیافتد که سهم سایر مصارف نیز در آن مشخص شده است.
کاهش مصرف آب بخش مربوط به شرکت آب منطقه ای تهران را با مسدود کردن چاه های غیرمجاز عملیاتی می کنیم، انسداد ۱۴۰۰ حلقه چاه امسال در برنامه است و در پنج ماهه اول سال ۴۹۵ حلقه چاه مسدود شده و برای کنترل برداشت آب از چاه های مجاز نیز بحث نصب کنترل گر های هوشمند در سطح کشور اجرایی خواهد شد؛ امیدواریم با این راهکار ها حداقل دغدغه تامین آب شرب در استان تهران را کاهش دهیم.
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای تهران جریمه را یک عامل موثر برای کاهش و کنترل جرم دانسته و بیان کرد: علاوه بر جریمه باید به بحث های فرهنگی نیز بیش از گذشته توجه شود، مشترکین باید متوجه باشند اگر بهره برداری غیر مجاز انجام شود چه خسارت های غیرقابل جبرانی به وجود می آید، فرونشست زمین یکی از دغدغه های کشور است علاوه بر این که کشور های بسیاری درگیر این موضوع هستند جمهوری اسلامی ایران به طور جدی با این معضل مواجه است.
هنگامی که بیش از ۴۰ درصد از آب تجدید پذیر خود را بهره برداری کنیم در واقع وارد مرحله بحران شده ایم، اما ما اکنون در استان تهران بالغ بر ۸۶ درصد از آب تجدید پذیر را بهره برداری میکنیم یعنی موضوعی فراتر از بحران. ما در دشت هایی مانند ورامین و دشت های شهریار فرونشست هایی را داریم که آستانه تحمل را به شدت ضعیف کرده، با توجه به اینکه آبخوان ما در طول چند دهه گذشته تخلیه زیادی داشته و احتمالاً کسری مخزن انباشته نیز داشتیم باعث نشست شده و برخی از دشت های ما شاید حتی تا ۳۰ سانتیمتر فرونشست در زمین دارد، این موضوع می تواند برای زیرساخت های شهری خطرآفرین باشد و آبخوان را نیز از بین ببرد تا حتی اگر در آینده بارش هایی نیز داشته باشیم تاثیری نداشته باشد.
قطعاً در این زمینه نیازمند قوانین بسیار سختگیرانه تر از قوانین فعلی هستیم، ما در قالب شرکت آب منطقه‌ای تهران بالغ بر ۴۵ گروه گشت بخش خصوصی داریم و حدود ۱۶ گروه گشت دولتی را نیز در این زمینه فعال داریم، علاوه بر این سامانه ۱۲۱ شرکت آب و فاضلاب را در قالب یک اقدام مشترک فعال کردیم تا هموطنان در صورت اطلاع از اقدامی غیر مجاز آن را گزارش کنند تا برخورد قاطعی با آن صورت بگیرد.
وی در ادامه تاکید کرد: کسری مخزن سالانه دشت های استان تهران حدوداً ۱۴۷ میلیون متر مکعب به طور متوسط در سنوات گذشته بوده با توجه به اقدامات تعادل بخشی که در سالهای گذشته انجام شده باعث شد تا کسری مخزن ما به ۱۱۵ میلیون مترمکعب برسد بنابراین قطعاً تعادل بخشی در بحث برداشت از آبهای زیرزمینی می تواند به معضل کم آبی در کشور کمک کند.