برجام و جاه طلبی‌های هسته ای ایران

اسپوتنیک - ولادیمیر ساژین، خاورشناس مطرح روس در این خصوص چنین می‌نویسد: پس از خروج آمریکا از برجام در سال 2018 و واکنش فوری ایران به این گام (در واقع خروج عملی از توافق در سال 2019)، جامعه جهانی اقداماتی را برای بازگرداندن برجام انجام داد. در آوریل 2021، شش دور موفق مذاکرات در وین برگزار شد. اما در 20 ژوئن سال جاری ، به خاطر تعویض رئیس جمهور و دولت ایران، روند مذاکرات متوقف شد.

در این رابطه، میخائیل اولیانوف ، نماینده دائم روسیه در سازمان های بین المللی در پایتخت اتریش ، در 3 سپتامبر گفت که روسیه از بازگشت هر چه زودتر هیات ایرانی به وین استقبال می کند و مکث طولانی مدت برای این امر خوب نیست.

اما تهران به وضوح عجله ای ندارد. حسین امیر عبدالهیان، وزیر امور خارجه ایران در یکی از اولین مصاحبه های خود تصریح کرد که نیازی به عجله در روند مذاکرات در وین نیست. رئیس جمهور رئیسی به نوبه خود گفت که تهران انتظار دارد مذاکرات با لغو تحریم های آمریکا آغاز شود. بیانیه های رئیس جمهور رئیسی و عبداللهیان وزیر امور خارجه به تهران این فرصت را می دهد که برای توسعه پتانسیل هسته ای خود در خارج از برجام ، زمان کسب کند.

و مخالفان اصلی ایران - ایالات متحده و اسرائیل چه؟ می دانیم که در آنجا هم در سال 2021 قوه مجریه جدیدی روی کار آمده است.  

سفر ماه اوت نفتالی بنت، نخست وزیر جدید اسرائیل به ایالات متحده ، برای روشن شدن این موضوع بود. به گفته خودش وی از شنیدن این جمله جو بایدن خوشحال شد: "ایران هرگز سلاح هسته ای نخواهد داشت ... اگر اقدامات دیپلماتیک به چیزی منجر نشود ، ما به گزینه های دیگری روی می آوریم."

با این حال ، کاخ سفید توضیح نداد که این گزینه ها چه هستند. و اما بنت ، به گفته بسیاری از ناظران ، گزینه هایی را که شامل روشهای مسالمت آمیز و اصلا غیر صلح آمیز است به همتای آمریکایی خود معرفی کرد.

به اصطلاح "طرح A"- ابتکار اسرائیل برای تشکیل ائتلاف ضد ایرانی عربی-اسرائیلی برای منزوی کردن ایران در خاورمیانه و محدود کردن جاه طلبی های توسعه طلبانه و هسته ای آن را می توان به عنوان طرح صلح دانست. البته این "مجموعه صلح" شامل احیای برجام است.

راستش، "طرح A" هر روز کمتر و کمتر مناسب به نظر می رسد. روند مذاکرات وین به بن بست رسیده است و گردانه توسعه زیرساخت های هسته ای ایران سریعتر و سریعتر می چرخد. تا به امروز، ایران تقریبا 4 تن اورانیوم با غنای پایین ذخیره کرده است. این بیش از 16 برابر حد مجاز برجام است. تنها از ژوئن تا سپتامبر 2021، ایران ذخایر اورانیوم غنی شده خود را به 20 درصد، از 62.8 کیلوگرم به 84.3 کیلوگرم و اورانیوم، که به 60 درصد غنا رسیده بود، از 2.4 کیلوگرم به 10 کیلوگرم افزایش داد. تنها یک قدم کوچک برای رسیدن به سطح غنای 90 درصد یعنی اورانیوم درجه سلاح باقی مانده است. در عین حال، ایران به طور فعال مانع کنترل آژانس بین المللی انرژی اتمی بر فعالیت‌های هسته‌ای خود می شود.

روسیه از این تحولات بسیار نگران است. سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه در این باره گفت: "ما از طرف ایرانی می خواهیم که در این زمینه درک لازم را از خود نشان دهد که تلاش های بیشتری از سوی تهران مورد نیاز است."

میخائیل اولیانوف، نماینده دائم روسیه در وین در مصاحبه با روزنامه ایزوستیا تاکید کرد: "ایران از تعهدات خود در برجام بیشتر و بیشتر دور می شود. شاید حتی نوعی بی منطقی در این مورد وجود داشته باشد. هرچه ایران از تعهدات اولیه خود دورتر شود ، در صورت دستیابی به توافق ، زمان بیشتری برای بازگشت به خواسته های توافق لازم خواهد بود. و این امر بر زمان لغو تحریم ها تأثیر خواهد گذاشت."

و اگر دستاوردهای هسته‌ای ایران به حدی برسد که ابزارهای مندرج در سند برجام در سال 2015 کاملاً بی ثمر شوند ، ایالات متحده ممکن است در رویکرد خود تجدید نظر کند، همانطور که آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا اظهار داشت: "در یک موقع، این دستاوردها به حدی خواهد رسید که بازگشت به توافق هسته ای مشکل را حل نمی‌کند ... این روند نمی تواند برای همیشه ادامه یابد."

بنی گانتز، وزیر دفاع اسرائیل تاکید کرد: "ما نمی‌دانیم که آیا ایران می خواهد به پای میز مذاکره برگردد یا خیر. بنابراین ، جامعه بین المللی باید یک برنامه زنده مناسب "طرح B " برای توقف ایران در مسیر دستیابی به سلاح های هسته ای تدوین کند."

"طرح B" شامل روشهای قوی برای حل مشکل است. اسرائیل تجربه گسترده ای در راه اندازی "جنگ ترکیبی" علیه ایران دارد. اینها حملات سایبری به تاسیسات هسته ای ایران و خرابکاری تا ترور دانشمندان هسته ای و رهبران پروژه اتمی و تخریب تاسیسات هسته ای در خاورمیانه است (عراق در 1981، سوریه در 2007).

این اقدامات ممکن است توسعه برنامه هسته ای ایران را ترمز کند، اما آن را متوقف نکند. تصمیم نهایی مستلزم اگر نه یک جنگ گسترده با ایران است، بلکه وارد کردن ضربات موشکی و هوایی گسترده به تاسیسات زیرساخت های هسته ای ایران می طلبد. و اما در دوره اخیر واحد های "ورود ممنوع" توسط سیستم های دفاعی ضد موشکی جدی محافظت شده است. در نتیجه، "طرح B" تنها با کمک مستقیم ایالات متحده قابل اجرا است.

با این وجود ، در ماه های اخیر اسرائیل آماده سازی برای حمله مستقل به ایران را افزایش داده است. در اوایل ماه سپتامبر، ژنرال آویو کوخاوی رئیس ستاد کل ارتش اسرائیل - تزاحال (IDF) گفت که فرماندهی اسرائیل در حال آماده سازی برای رویارویی آشکار و پنهان با ایران در سراسر خاورمیانه است." ژنرال کوخاوی تأکید کرد: "این کار پیچیده است که شامل استفاده از فناوری های نوآورانه در زمینه اطلاعات و پتانسیل دفاعی است."

پیشتر، کوخاوی گفت:"پیشرفت در برنامه هسته ای ایران ، ارتش اسرائیل را مجبور به تسریع در اجرای برنامه های عملیاتی خود کرده است و بودجه دفاعی که به تازگی تصویب شده است برای این منظور در نظر گرفته شده است."

بودجه ارتش اسرائیل در سال 2022 بالغ بر 18.1 میلیارد دلار خواهد بود که 1.1 میلیارد دلار آن به طور خاص برای جلوگیری از تهدیدات ایران اختصاص داده شده است. این ارقام نشان می دهد که اظهارات رئیس ستاد ارتش اسرائیل یک کمپین تبلیغاتی نیست.

ایران روی چه چیزی حساب می کند؟ وقفه در روند مذاکرات وین، که توسط رهبری ایران آغاز شده است ، امکان ایجاد پتانسیل هسته ای خود را خارج از چارچوب برجام فراهم می کند، و این کار باعث می شود که نرخ مذاکرات عمدتا با ایالات متحده افزایش یابد. اما این بازی تهران توام با ریسک است.

با این حال ، به نظر می رسد که بر اساس وضعیت فعلی پیرامون مشکل هسته ای ایران ، هنوز زمان ایجاد سلاح های هسته ای فرا نرسیده است. بدیهی است که ایران در تلاش برای ایجاد چنان زیرساخت هسته‌ای است، که تنها یک قدم تا تولید "بمب اتمی" باقی مانده باشد - چند ماه، اما خود دستگاه انفجاری هسته ای هنوز تولید نشده باشد.

ایران می خواهد در تعدادی از کشورهای نهفته هسته ای جا بگیرد - کشورهایی با فناوری هسته ای پیشرفته که بدون سلاح هسته ای باقی مانده اند ، اما قادر به تولید سریع آن هستند. اینها ژاپن، آلمان، هلند، کانادا، آرژانتین، برزیل، کره جنوبی هستند. داشتن وضع "کشور هسته ای نهفته " برای چنین کشورهایی در حکم داشتن "چوب سیاسی" است.

شایان توجه است که در سال 2005، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس جمهور پیشین جمهوری اسلامی ایران، به دکتر جورج پرکوویچ، رئیس برنامه سیاست هسته ای بنیاد صلح بین المللی کارنگی، گفت: وقتی چرخه کامل سوخت را فرا گرفتیم، همه همسایگان ما نتیجه گیری درستی خواهند کرد." با این حال، وی تأکید کرد که ایران سلاح هسته‌ای نمی خواهد.

و همسایگان ایران و نه تنها آنها نتیجه گیری درستی می کنند. نه تنها شرکت کنندگان در مذاکرات وین، بلکه کل جامعه بین المللی نگران هستند.

رویدادها نشان می دهد که ایران می تواند با سیاست هسته ای حیله گر خود بیش از حد بازی کند. لحظه ای نزدیک می شود که تهران باید در مورد ادامه روند مذاکرات و قیمت خواسته های خود از ایالات متحده ، کشورهای اروپایی و درباره همکاری واقعی با آژانس بین المللی انرژی اتمی تصمیم بگیرد. جاه طلبی های لجام گسیخته هسته ای می تواند به منافع ملی ایران آسیب جدی وارد آورد.