گزارش و تحلیل

ایران و اسرائیل؛ جنگ یا برجام؟

در اوایل ژوئیه در تهران، تابلوی روزشمار نابودی اسرائیل خاموش شد.
Sputnik

اسپوتنیک - ولادیمیر ساژین خاورشناس مطرح روس در این خصوص چنین می نویسد: این تابلو در ایران "ساعت مرگ" نامیده شد و توسط مقامات ایرانی در ژوئن 2017 در تهران نصب گردید.

شمارش معکوس زمان از "8411 روز" آغاز شد - در سال 2015 آیت الله علی خامنه ای پیش بینی کرد که تا سال 2040 "هیچ چیز از اسرائیل - مادر تروریسم باقی نخواهد ماند!"

دلیل توقف ساعت قطع برق در کشور است. در این رابطه، دنی دانون، نماینده دائم سابق اسرائیل در سازمان ملل به شوخی گفت: "شاید آنها (ایرانی ها) به جای تولید سلاح هسته ای، باید بر توسعه منابع انرژی تجدیدپذیر تمرکز کنند."

ایران درگیر انرژی خورشیدی و بادی است. با این حال، این مانع از اجرای فعالانه و هدفمند برنامه هسته ای تهران نیست. دقیقا این عامل است که اسرائیل را به شدت نگران می کند. از نظر اسرائیل، برنامه هسته ای ایران تهدیدی برای وجود دولت یهود است. چند دهه پیش، در زمان محمدرضا پهلوی، حتی ارتدکس ترین اسرائیلی هم نمی توانست کابوس ایران ضد اسرائیلی هسته ای را در خواب ببیند.

شرکت بستنی سازی "بن اند جری" اسرائیل را تحریم کرد

در آن زمان، قبل از انقلاب اسلامی سال 1979، ایران و اسرائیل در بسیاری از زمینه ها، از کشاورزی گرفته تا امنیت و دفاع، رابطه نزدیک داشتند. حدود 1300 مشاور اسرائیلی به محمد رضا پهلوی در انجام "انقلاب سفید شاه و مردم" کمک کردند.

انقلاب اسلامی رخ داد و آیت الله خمینی اسرائیل را "شیطان کوچک" اعلام کرد. ایالات متحده عنوان "شیطان بزرگ" را دریافت کرد.

با این وجود، علیرغم قطع روابط رسمی ، در طول جنگ ایران و عراق (1988 -1980) اسرائیل مقادیر زیادی قطعات یدکی برای تجهیزات نظامی آمریکایی را که ارتش ایران از آن استفاده می کرد، در اختیار ارتش ایران قرار داد (در درجه اول برای هواپیماهای رزمی F-4 "Phantom" و حمل و نقل C-130 "Hercules")  به ارزش حدود 2.5 میلیارد دلار. در پاسخ، ایران از طریق کشورهای ثالث نفت اسرائیل را تأمین کرد.

امروز چنین همکاری غیرممکن است. اسرائیل معتقد است که ظهور سلاح های هسته ای در تهران تهدید شماره یک برای دولت یهود است و امروز ایران بیش از هر زمان دیگری به تولید بمب هسته ای نزدیک شده است.

رون بن ایشای، یکی از تحلیل گران برجسته نظامی اسرائیل، در وب سایت YNET نوشت که ایران می تواند سلاح های هسته ای را طی چند ماه آزمایش کند. رون بن ایشای ادعا می کند که ایران طی دو سال گذشته زیرساخت های هسته ای خود را مدرنیزه کرده و مواد شکافت پذیر با سطوح مختلف غنی سازی را به مقدار کافی برای سه کلاهک ذخیره کرده است. این تحلیلگر به داده های آژانس انرژی هسته ای استناد کرده است.

برنامه هسته ای ایران در رسانه های اسرائیلی از سه جنبه مورد بحث قرار می گیرد: به عنوان تهدیدی برای موجودیت دولت ، به عنوان هدف اقدامات متقابل فعال اسرائیل و به عنوان موضوع مذاکرات فعلی در وین.

اسرائیل از یکی از کارمندان وزارت خارجه خود بدلیل احتمال سفر به ایران بازجویی کرد

رهبری جدید اسرائیل، سیاست سختگیرانه بنیامین نتانیاهو در قبال ایران را، البته با تفاوت های ظریف، ادامه می دهد. نفتالی بنت نخست وزیر اسرائیل، عدم دسترسی ایران به سلاح های هسته ای را یکی از اصلی ترین نکات سیاست خارجی خود می داند.

می دانیم که امروز اسرائیل و ایالات متحده در مورد برجام اختلاف نظر دارند. دولت بایدن پایبند بازسازی توافق هسته ای است و رهبری جدید اسرائیل مانند دولت پیشین مخالف آن است.

شش دوره گذشته مذاکرات در وین نتیجه ای نداشته است. مکث طولانی شد. اخیراً ایران خواستار به تعویق انداختن دور هفتم در ارتباط با تحلیف رئیس جمهور جدید ابراهیم رئیسی در 5 اوت و تشکیل دولت جدید شد. این کار چند هفته دیگر طول خواهد کشید. علاوه بر این ، تیم مذاکره کنندگان جدید ایران به وضوح رادیکال تر از تیم پیشین خواهد بود.

بر اساس همه اینها، اسرائیل می گوید که حتی اگر مذاکرات با عملگرایی روحانی نیز به موفقیت منجر نشد، تیم جدید مذاکره کنندگان ایرانی می تواند توافق را کاملا کنار بگذارد. اسرائیل می گوید که به خاطر عدم شرکت در توافق هسته ای برای جلوگیری از دستیابی ایران به بمب اتمی حق دارد هرگونه که صلاح می داند دست به اقدام بزند. 

نفتالی بنت قرار است در نیمه دوم ماه اوت به واشنگتن سفر کند ، جایی که مسئله ایران یکی از اصلی ترین موضوع های مذاکرات با رئیس جمهور جو بایدن خواهد بود. این درک فزاینده در راهروهای حزب دموکرات ایالات متحده وجود دارد که کاخ سفید قبل از انعقاد توافق هسته ای جدید با ایران باید با اسرائیل و شرکای خود در خلیج فارس مشورت کند. نخست وزیر بنت ، برخلاف نخست وزیر سابق نتانیاهو ، می خواهد مسائل ایران را در پشت صحنه حل کند ، بدون اینکه آنها را علنی نماید. اما در عین حال ، موضع دولت جدید اسرائیل - "نیست باد سلاح هسته ای در ایران" در هرگونه سیر حوادث حول برجام است.

در چارچوب این سیاست ، اسرائیل شروع به اقدام می کند. وزیر دفاع بنی گانتز، در 15 ژوئیه ، در مراسم فارغ التحصیلی در کالج دفاع ملی اسرائیل ، گفت: "در برابر بزرگترین تهدید - ایران که خود را با سلاح هسته ای مسلح می کند - ما چاره ای نداریم جز اینکه نیروهای خود را افزایش بدهیم. با تکیه بر سرمایه انسانی و هماهنگی توانایی ها و برنامه های خود ادامه دهیم." وی از دولت خواست "برتری نظامی را حفظ کند که وجود امن اسرائیل را تضمین می کند و صلح را تقویت می نماید."

اخیراً، فرماندهی ارتش اسرائیل - تزاحال از کنست خواست که برای افزایش آمادگی رزمی در صورت لزوم حمله به تأسیسات هسته ای ایران ، مبلغی چند میلیارد دلاری به بودجه دفاعی اضافه کند. لابی گران افزایش بودجه نظامی وزیردارایی آویگدور لیبرمن و وزیر دفاع بنی گانتز هستند.

سرلشکر آویو کهوی، رئیس ستاد کل نیروهای دفاعی اسرائیل ، بدون انتظار برای افزایش بودجه نظامی ، دستور تسریع در تدارکات جنگ با ایران را صادر کرد. وی گفت: ارتش اسرائیل حداقل سه برنامه نظامی برای خنثی کردن برنامه هسته ای ایران دارد. به گفته تحلیلگر رون بن ایشای، نفتالی بنت نخست وزیر اسرائیل ، یائیر لاپید وزیر امور خارجه و آویگدور لیبرمن وزیر دارایی اصولاً با این برنامه ها موافقت کردند. وزیر دفاع بنی گانتز ، مقامات ارشد نهاد وی و همچنین روسای صنایع دفاعی در این برنامه ریزی شرکت می کنند.

البته جنگ گسترده ایران و اسرائیل بعید است. اما با پیشرفت مشخص اوضاع ، حملات موشکی هوایی اسرائیل به تأسیسات اصلی هسته ای ایران بعید نیست.

اسرائیل: توانایی تاثیر گذاری بر توافق هسته ای ایران را نداریم

در همین زمان، در سال های اخیر، افزایش شدید فعالیت موساد در ایران وجود داشته است. از سال 2016 ، ده ها عملیات منتسب به اسرائیل علیه ایران در دریا ، هوا ، خشکی و فضای سایبری انجام شده است. بعنوان مثال در تاریخ 9 ژوئیه، هکرهای ناشناخته کار وب سایت های دولتی ، از جمله وزارت حمل و نقل را مختل کردند. در نتیجه هرج و مرج در سراسر شبکه ریلی ایران بوقوع پیوست. علاوه بر این ، هکرها آگهی تبلیغاتی را با شماره به تلفن روی تابلوهای ایستگاه قرار دادند که به وسیله آن از شهروندان خواسته شد تا درباره تغییرات در حرکت قطارها اطلاعات کسب کنند. و این شماره تلفن متعلق به آیت الله خامنه ای بود.

سرویس های ویژه اسرائیل این واقعیت را پنهان نمی کنند که هدف آنها فشار مداوم بر ایران، صدمه زدن به اقتصاد این کشور و جنگ روانی است. علاوه بر این ، مخالفت فعال با تلاش های ایران برای تحکیم مواضع خود در سوریه و جمع آوری اطلاعات جاسوسی درباره برنامه هسته ای ایران و گسترش تهران در خاورمیانه در نقشه های آنها گنجانده شده است.

اجرای چنین سیاستی با تغییر پرسنل در خدمات سیاسی و سرویس ویژه اسرائیل تسهیل می شود. مدیر جدید موساد دیوید بارنه 56 ساله ، منصوب شد که ریاست شعبه ایران در این سرویس را بر عهده داشت. به گفته رسانه های اسرائیلی ، بارنه همه دستورات رئیس سابق موساد ، یوسی کوهن ، راجع به عملیات پنهانی علیه ایران را انجام داد. شکی نیست که اکنون فعالیت موساد در راستای ایران افزایش خواهد یافت.

گام مهم دیگر رهبری اسرائیل انتصاب ایال هولتا (45 ساله) به سمت رئیس شورای امنیت ملی اسرائیل در 11 ژوئیه بود که 23 سال در موساد خدمت کرد. وی در توسعه عملیات امنیت سایبری همراه با جاسوسی سنتی توسط عمال نقش داشته است. وی همچنین در زمینه مقابله با برنامه هسته ای ایران ، مداخله ایران در سوریه و سراسر خاورمیانه کار کرد.

با این حال، انصافاً باید توجه داشت که نظرات دیگری نیز در اسرائیل وجود دارد. به عنوان مثال، نوح شامیر، فیزیکدان هسته ای که بیش از 40 سال به عنوان محقق ارشد در مرکز تحقیقات هسته ای در صحرای نگب و کمیسیون انرژی اتمی کار کرده است ، در مقاله خود "چرا برنامه هسته ای ایران اسرائیل را تهدید نمی کند" نوشت: "برنامه هسته ای ایران علیه اسرائیل نیست و ایران قصد ندارد با سلاح هسته ای به اسرائیل حمله کند."

آقای شامیر توضیح می دهد که چرا ایران می خواهد بمب هسته ای بسازد: "این امر دو دلیل دارد: اول، مانند کره شمالی ، تهران به بیمه نامه ای در برابر تلاش برای سرنگونی رژیم آیت الله احتیاج دارد. دلیل دوم این است که چنین سلاحی به تهران آزادی آقایی در منطقه خلیج فارس می دهد. ایران دارای منافع اقتصادی مغایر با منافع عربستان سعودی و کشورهای حوزه خلیج فارس است و تنش های زیادی با آنها دارد. تهدید هسته ای ممکن است پاسخ ایران به تلاش برای ضربه زدن به منافع تهران باشد.

آقای شامیر در مقاله خود می نویسد که نفرت ایرانیان نسبت به دولت یهود را نمی توان بیش از حد ارزیابی کرد، اما نمی توان آن را نیز نادیده گرفت. ولی، هر طوری شده ، ایران در صورت حمله به اسرائیل هزینه گزافی پرداخت خواهد کرد: "یعنی در  جنگ هسته ای فرضی ، حتی با هزینه ای وحشتناک ،اسرائیل پیروز خواهد شد. <…> به این خاطر چیزی که به ایران مربوط است باید گفت که ایران حتی نمی تواند در مورد جنگ هسته ای صحبت کند. بنابراین ، برنامه هسته ای ایران تهدیدی واقعی برای اسرائیل نیست. علاوه بر این ، ایران یک روش جایگزین برای حمله به اسرائیل دارد - تهدید موشکی از طرف حزب الله طرفدار ایران. و این یک تهدید واقعی وجودی برای اسرائیل است. در پایان مقاله ، نوح شامیر به نتیجه ای خوش بینانه ای رسیده نوشت: "توافق هسته ای ، با وجود نواقص آن ، بسیار بهتر از نبود آن است. فواید آن مشخص است."

می توان گفت که اولاً، ایران تهدیدی استراتژیک برای اسرائیل بوده و هست ، گرچه ممکن است این تهدید برنامه هسته ای آن نباشد.

دوم اینکه، رهبری جدید اسرائیل اخیراً اقدامات خود را برای خنثی سازی این تهدید افزایش داده است. سوم، در صورت رویارویی با ایران ، کارایی رزمی  ارتش و سرویس های ویژه در حال افزایش است. علاوه بر این ، نه تنها مقابله با تهدید هسته ای ، بلکه مبارزه با گروه های منطقه ای طرفدار ایران نیز در حال تشدید است.

چهارم، دو گرایش برای مقابله با جاه طلبی های هسته ای ایران قابل دید است. (الف: اطمینان از افزایش آمادگی برای حمله پیشگیرانه به تأسیسات هسته ای ایران اگر ایران در آستانه تولید سلاح هسته ای قرار گیرد. (ب: حمایت ایالات متحده از احیای برجام، اما با ضمانت بیشتر در مقایسه با نسخه سال   2015.

روز بروزآشکارتر می شود که فقط برجام قادر به تامین اطمینان از کنترل فعالیت های هسته ای ایران و در عین حال پایه ای برای جلوگیری از اقدام نظامی فعال اسرائیل است. این برجام است که می تواند به مهمترین عامل تثبیت کننده در کل خاورمیانه تبدیل شود.

بحث و گفتگو