اسپوتنیک - همه حقوق دادان می دانند یکی از اصلی ترین اصول تدوین قوانین و مقررات این است که این قوانین و مقررات توسط اکثریت جامعه مورد قبول باشند، چون این جامعه است که باید قوانین را بپذیرد و اجرا کند.
شما نمی توانید قانون و یا مقرراتی تدوین کنید که مورد پذیرش بخش اعظم جامعه نباشد و بعد توقع داشته باشید جامعه به آن تمکین کند.
در نهایت جامعه بر علیه آن قانون شورش می کند.
این یک اصل در همه جای جهان و در همه دوره های تاریخ است و بسیاری از شورش های بزرگ هم در واکنش به یک تصمیم اشتباه و یا قانون شروع شده.
به عنوان مثال بگویم همان بحث جلیغه زرد ها در فرانسه که در واکنش به اضافه کردن مالیات بر سوخت شروع شد و کل کشور را فرا گرفت و یا بحث وضع مالیات بر واتس اپ در لبنان که موجب شورش های سراسری ای شد که هنوز که هنوز است بعد از چند سال لبنان نتوانسته از شر آن خلاص شود، چون قبل از آن مردم جسارت شورش نداشتند ولی وقتی که به خیابان ها آمدند و جسارت آن را پیدا کردند دیگر به خانه برگرداندنشان بسیار سخت است.
هدف اصلی از تدوین قوانین هم این نیست که مردم را به دادگاه بکشانند و مجازات کنند بلکه برای این است که جامعه بدانند که در مورد یک مساله ای چه درست است و چه غلط.
حتی قوانینی ممکن است در برهه ای از زمان تدوین گردد که در همان برهه مورد قبول جامعه باشد اما در برهه دیگری و یا در شرایط دیگری توسط جامعه قابل قبول نباشد و قانونگذار باید انعطاف لازم را داشته باشد تا قوانین و مقررات را به اقتضای شرایط جامعه تغییر دهد نه اینکه یک قانون که مثلا در دوره ای نوشته شده را بدون تغییر برای چندین سال نگه دارد.
به عنوان مثال بگویم، بسیاری از قوانین فعلی در ایران وجود دارند که مربوط به دوره هایی مانند دوره رضا شاه هستند و شاید در آن زمان عملی بودند ولی امروزه دیگر این قوانین به دلیل تغییراتی که در شرایط زندگی مردم ایجاد شده قابل قبول نیستند و باید تغییر کنند، یا اینکه در آن زمان پیش بینی نشده بوده اما امروزه نیاز است که این قوانین تدوین گردد.
مثل مثلا قانون خدمت سربازی و یا قانون آپارتمان نشینی و یا ...
قوانینی که در جهان امروز یا منسوخ شده و عموم کشورها مثلا درباره خدمت سربازی به سمت جذب سرباز حرفه ای رفته اند چون دیگر شرایط جنگ ها و تامین امنیت برای کشور تغییر کرده و دیگر مانند قبل نیست که به یک سرباز یک دوره آموزشی کوتاه مدت بدهند و انتظار داشته باشند بتواند از سرزمین کشور دفاع کند.
امروزه حتی بحث سربازی هم یک بحث تخصصی شده که حتی سرباز به قول معروف صفر هم باید آموزش های تخصصی برای دفاع از مملکت ببیند.
البته آقای دکتر قاضی زاده هاشمی این نکته را در انتخابات ریاست جمهوری مطرح کردند و امید است که بتوانند در مجلس پیگیر این ماجرا باشند، و همین مطرح کردن مساله نشان می دهد که برخی قانونگذاران متوجه هستند که نیاز اصلی مملکت امروزه چیست.
یا مساله آپارتمان نشینی و شهر نشینی که امروزه به معضلی اساسی برای خیلی شهروندان تبدیل شده و متاسفانه فعلا قوانین جامعی برای این مساله وجود ندارد و قوانین همه بصورت جسته گریخته هستند و یا قوانینی که برای روستا نشینی در زمان مثلا رضا شاه تدوین شده امروزه هنوز در بسیاری از موارد در شهر نشینی نیز تطبیق پیدا می کند، درحالی که جامعه امروزه به قوانین جامع برای آپارتمان نشینی و شهر نشینی نیاز دارد.
یا آیا می دانید که زمان رضا شاه مثلا قانون منع خرید و استفاده از رادیو تدوین شده بود و برخی حتی به خاطر آن به زندان می رفتند و در ملاء عام چوب می خوردند، اما بعدها چه شد.
قانون خود به خود توسط جامعه لغو شد.
همین مورد را ما در باره استفاده از ماهواره هم مثلا امروزه داریم اما جامعه با آن مقابله کرده و امکان پیاده سازی آن میسر نیست.
به هر حال موضوع بحث این مقاله زاویه دیگری از قوانین و مقررات است که خیلی در ایران متداول شده و آنهایی که این قوانین و مقررات را وضع می کنند فکر نمی کنند که این قوانین و مقررات باید برای مدتی مثلا مقطعی باشد و نمی توان این قوانین و مقررات را به صورت دائم اعمال کرد.
منظور مثلا تصمیمات کمیته کرونا است که به یکباره تصمیم می گیرند بازار تعطیل شود یا تردد مردم پس از ساعتی از شبانه روز ممنوع گردد و یا ...
طبیعی است که جامعه تمایل دارد برای مقابله با انتشار ویروس کرونا با دولتمردان همکاری کند اما تصمیم گیران در این زمینه هم باید توجه داشته باشند که تصمیمات خود را بر چه اساس می گیرند.
اینکه تصمیم بگیرند بازار برای یک هفته یا دو هفته تعطیل باشد تا جلوی انتشار کرونا گرفته شود شاید بسیار عالی باشد اما آیا نباید فکری به حال آن مغازه دار و یا کاسب کنند که دو هفته مغازه اش تعطیل شده و دخل اش متوقف شده؟
آیا نباید حد اقل به فکر هزینه های سر ماه آن مغازه دار باشند و یا فکری به حال بدهی های او به دیگران و یا به بانک ها کنند؟
مغازه دارها برای یک بار همکاری می کنند، دو بار همکاری می کنند اما وقتی که می بینند که بی تدبیری در کار است دیگر همکاری نمی کنند، و همین موردی که اخیرا پیش آمده یعنی ستاد کرونا تصمیم گرفته تا بازار را تعطیل کند اما بازاریان از بستن مغازه های خود خودداری می کنند رخ می دهد و دیگر کنترل از دست تصمیم گیران خارج می شود.
اینکه تردد مردم را برای مدتی از شبانه روز محدود کنند، آیا باید تا ابد ادامه یابد؟
آیا نباید فکر کنند که برخی ممکن است شب کار باشند؟
برخی اصلا کارشان در شب است، مثل رستوران ها و تفریح گاه ها، مخصوصا در تابستان که روزها گرم است.
خوب وقتی که بدون در نظر گرفتن منافع اقتصادی مردم تصمیم گیری می شود و یا بحث بی تدبیری در واکسناسیون که امروزه توسط مردم به سخره گرفته می شود ویا ... ، آیا توقع این است که مردم به دستور العمل ها و قوانین و مقررات تمکین کنند.
همین می شود که به یکباره می بینیم که دستور العمل صادر می شود تا مغازه ها و بازارها برای مدتی تعطیل شود اما به یکباره کاسبان شورش می کنند و از تمکین به دستور العمل ها خودداری می کنند.
چه کار می خواهید انجام دهید؟
همه را جریمه کنید، همه را زندان ببرید، همه را ...
وقتی کل جامعه به یکباره واکنش نشان می دهد یعنی تصمیم گیری غلط است و باید تصمیم گیران فکری به حال تصمیمات خود کنند، مگر اینکه قصد این باشد که جامعه را به واکنش منفی وا دارند.