اسپوتنیک - ولادیمیر ساژین خاورشناس مطرح روس می نویسد: به همین دلیل حاکم امپراتوری هخامنشی توسط یهودیان پیام آور خدای اسرائیل خوانده شد. این تنها موردی است که چنین لقبی به پادشاهی غیر اسرائیلی اعطا گردیده باشد.
در تاریخ جدید، جامعه یهودیان در ایران موقعیت خود را در زمان شاه محمدرضا پهلوی تقویت کرده است. پس از تأسیس دولت اسرائیل، روابط ایران و اسرائیل به سرعت در حال توسعه بود. بسیاری از متخصصان و دانشمندان اسرائیلی در ایران کار کرده اند، از جمله برای پیاده کردن برنامه هسته ای صلح آمیز. در جریان جنگ 1973 یوم کیپور، ایران 25 جنگنده فانتوم را به اسرائیل که به هواپیماهای جنگی نیاز داشت، اهدا کرد.
تا سال 1979، اسرائیل یکی از تامین کنندگان برجسته فناوری و تجهیزات نظامی برای ایران بود و اسرائیل نیز به نوبه خود، 75٪ از کل نفت را از ایران خریداری کرد. در دهه 70 قرن بیستم، اسرائیل یکی از ده شریک مهم ایران در زمینه بازرگانی بود.
در حقیقت، این دو کشور غیرعربی به همراه ترکیه عضو ناتو، در یک فضای گسترده عربی، متحد بودند. فراموش نکنیم که ایدئولوژی "پهلویسم" که در ایران حاکم بود، بر اساس تجلیل از تاریخ پیش از اسلام ایران و کوروش بزرگ بود.
انقلاب اسلامی سال 1979 سیاست تهران را کاملاً تغییر داد. این امر همچنین روابط ایران و اسرائیل را تحت تأثیر قرار داد. اسرائیل به عنوان "موجودی صهیونیستی" شناخته شد. وجود این دولت با ایدئولوژی جدید خمینیسم ایرانی مغایرت داشت که به معنای نابودی آن کشور است.
در نتیجه، روابط کنونی ایران و اسرائیل را می توان به شرح زیر توصیف کرد - دشمنی و جنگ. تاکنون هیچ استفاده گسترده ای از نیروهای مسلح و مهمتر از همه تلفات جانی دیده نشده است. جنگ امروزی ایران و اسرائیل را به حق می توان سیاسی و دیپلماتیک و تبلیغاتی و ترکیبی و سایبری و خرابکاری نامید. روی هم رفته، این کار مختص جنگی در "منطقه خاکستری" است.
مایکل آیزنشتات، دانشمند سیاسی آمریکایی در انستیتوی سیاست خاور نزدیک در واشنگتن، در اثر خود "مهار ایران در منطقه خاکستری: نتیجه گیری از چهار دهه درگیری" می نویسد که تاکتیک های جنگ ایران در "منطقه خاکستری" خطرناک است و در حکم مدیریتی که اجازه تقابل در جنگ کلاسیک را نمی دهد.
وی چهار ابزار اصلی را برای اجرای این استراتژی مشخص می کند: 1) نیروهای دریایی ایران و یگان‌های ویژه نیروی دریایی سپاه که صادرات نفت از خلیج فارس را کنترل می کنند. 2) پتانسیل موشکی و زرادخانه پهپادها که می توانند حملات با دقت بالا را از راه دور انجام دهند. 3) یک لشکر شیعه خارجی که توسط ایران در منطقه خاورمیانه کنترل می شود. 4) رشد بالقوه سایبری ایران.
تردیدی نیست که اسرائیل، که تقریباً 75 سال در یک فضای خصمانه قرار داشته، کمتر از ایران به روش های اثبات شده و زرادخانه مناسب عملیات در "منطقه خاکستری" مجهز نیست.
نکته اصلی این است که ایران حق وجود اسرائیل به عنوان یک کشور مستقل را رد می کند. از این رو تهران برای ایجاد شرایط غیرقابل تحمل برای اسرائیل "هنوز موجود" در داخل و در امتداد مرزهای آن عمل می کند. بر این اساس، ایران تهدیدی وجودی برای اسرائیل است که با توسعه پتانسیل هسته ای تهران تشدید می شود.
این موضوع به ویژه در سال 21-2020، در رابطه با فعال سازی شدید برنامه هسته ای توسط تهران، حادتر شد، سطح توسعه آن از بسیاری جهات از سال 2015، هنگام امضای برجام - توافق هسته ای، فراتر رفت.
مهار ایران در "منطقه خاکستری" به مناطقی گسترش می یابد که نیروهای ایرانی یا طرفدار ایران در آنجا ظاهر شوند: در ایران، در اسرائیل و در عراق، سوریه، لبنان، تشکیلات خودگردان فلسطین و سایر مناطق. در کشورهایی مانند عراق، سوریه، لبنان و یمن، جوامع و سلول های شیعیان محلی فعالیت می کنند یا در "یک حالت خفته" قرار دارند. تهران از برخی از آنها نه تنها برای تقویت نفوذ خود، بلکه برای تشکیل گروه های مبارز نیز استفاده می کند.
قبلاً مکرراً اشاره شده است که امروز مهمترین چیز برای ایران تقویت "زنجیره شیعه" است که از ایران تا دریای مدیترانه امتداد دارد. تهران تردیدی ندارد که سوریه "حلقه طلایی" در این زنجیره است. و در عین حال، این کشور مرکز تقابل مستقیم نظامی ایران و اسرائیل است.
ایران به طور دوره ای به اهداف اسرائیلی در جولان که گفته می شود خاک سوریه است، حمله می کند. بنابراین، نشان داده شده است که تهران به اسرائیل، در واقع دست درازی نمی کند.
به نوبه خود، اسرائیل در حال حمله به اهداف ایرانی یا طرفدار ایران در سوریه است. و تقریباً هر هفته این کار را می کند. آویو کوچاوی رئیس ستاد مشترک نیروهای دفاعی اسرائیل گفت که اسرائیل فقط از اوایل سال 2020 حملات هوایی به بیش از 500 هدف مرتبط با ایران در خاک سوریه را انحام داده است.
تماس رزمی ایران و اسرائیل در هوا نیز صورت می گیرد. حملات اسرائیل توسط هواپیماها و موشک ها و حملات ایرانی - با موشک ، گاهی به دست جنگجویان حماس ، حزب الله یا جهاد اسلامی در غزه یا لبنان انجام می شود.
تقابل ایران و اسرائیل در دریا نیز مشاهده می شود. اسرائیل به کشتی های ایرانی که به سوریه می روند حمله می کند که بیشتر آنها با نقض تحریم های بین المللی سلاح و نفت ایران را حمل می کنند. این حملات در سال های 2019 و 2021 به بیشترین شدت رسیده است. در فوریه ، مارس و آوریل 2021 گزارش هایی از حملات ایران به کشتی های تجاری اسرائیلی در دریای عرب منتشر شد.
در رویارویی کنونی ایران و اسرائیل، مکان فزاینده ای به فضای مجازی اختصاص داده شده است. همزمان، هر دو کشور رسماً واقعیت دخالت در حملات سایبری به زیرساخت های یکدیگر را انکار می کنند.
بدین طریق، واقعیت نشان می دهد که در "منطقه خاکستری" در خشکی، دریا ، هوا و فضای مجازی تقابل سختی بین ایران و اسرائیل وجود دارد، اما طرفین تلاش می کنند با احتیاط عمل کنند و نمی خواهند اوضاع را بدتر کنند.
امروز مهمترین نقطه در لیست ادعاهای اسرائیل علیه ایران برنامه هسته ای ایران است. در سال 2002 -2003 پس از کشف فعالیتهای مخفی ایران در زمینه هسته ای، اسرائیل شروع به مخالفت با برنامه هسته ای ایران کرد. به گفته اسرائیلی ها، توافق هسته ای - برجام هرگز نتوانست در از بین بردن احتمال تولید سلاح هسته ای توسط ایران اطمینان حاصل کند. اسرائیلی ها به اثربخشی کنترل آژانس انرژی هسته ای اعتقاد ندارند، زیرا فعالیت هسته ای در کره شمالی را از دست داده و اجازه قاچاق فن آوری هسته ای از پاکستان را داده است. ایران میزان همکاری با آژانس را به درجه قابل توجهی کاهش داده و تا بهار 2021 در حال ذخیره سازی اورانیوم غنی شده تا 60٪ است و تهدید به شروع غنی سازی 90٪ مطرح کرده است.
اطلاعات اسرائیل مدتهاست که با فعالیتهای هسته ای ایران مخالفت می کند و همزمان وظایف کنترل آژانس انرژی هسته ای را نیز بر عهده گرفته است. گابی اشکنازی ، وزیر امور خارجه اسرائیل ، در سفر اخیر خود به قبرس گفت: "ما تمام تلاش خود را برای جلوگیری از موفقیت افراط گرایان [در ایران] انجام خواهیم داد و اجازه نمی دهیم این رژیم سلاح هسته ای داشته باشد."
مذاکرات دشوار برای احیای برجام در وین در جریان است. تحلیلگران نیروهای دفاعی اسرائیل – تزاهال (IDF) می گویند که صرف نظر از نتیجه مذاکرات وین ، آنها پنج گزینه استراتژیک برای متوقف کردن تهران دارند: اول - اصرار بر توافق موثرتر از برجام بین ایران ، ایالات متحده ، روسیه ، چین ، فرانسه ، آلمان و انگلستان؛ دوم - نشان دادن به ایران اینکه از نظر تحریم ها و دیپلماسی ، ادامه سیاست های فعلی آن هزینه زیادی برای آن خواهد داشت؛ سوم - کاربرد استراتژی حملات پنهانی، اقدامات غیر علنی و حملات سایبری؛ چهارم - بمباران تاسیسات هسته ای ایران؛ پنجم - حرکت در راه دسترسی به تعویض رژیم حاکم در ایران.
امروز بعید است که اسرائیل یکی از این گزینه ها به غیر از استراتژی اقدامات پنهانی را در منطقه خاکستری که از سال 2003 آغاز شده است بکار ببرد.
چند مثال از کارهای تخریبی دوران اخیر: سپتامبر 2010 - ترویج ویروس استاکس نت که کل سیستم رایانه ای نطنز را آلوده کرده و از بین 5000 سانتریفیوژ در حال کار ، 1368 را از بین برد.
پنج فیزیکدان برجسته ایرانی: اردشیر حسن پور ، مسعود علی محمدی ، مجید شهریاری ، داریوش رضایی ، مصطفی احمدی روشن از سال 2007 تا 2021 کشته شدند.
در سال 2011 - 2012 اوضاع نظامی - سیاسی پیرامون مسئله هسته ای ایران به صورت حدی وخیم شده است و اسرائیل ، حتی بدون ایالات متحده ، آماده حمله به تأسیسات هسته ای ایران بود. رئیس جمهور باراک اوباما همه تلاش خود را بکار برده است تا اسرائیلی ها را متوقف کند. در همان زمان ، اتحادیه اروپا تحریم های مالی و اقتصادی علیه تهران را اعمال کرد و ایالات متحده و بسیاری از کشورهای دیگر به آن پیوستند. در نتیجه ، تحت فشار شرایط ، ایران وارد توافق هسته ای شد که بعداً برجام نامیده گردید. اسرائیل به طور انتقادی به برجام نگریسته ، اما فعالیت ضد ایرانی هسته ای آن در "منطقه خاکستری" کمتر شده است.
احیای جدیدی فعالیت های ضد ایرانی پس از خروج دولت ترامپ از برجام آغاز شد. در ژانویه 2018 ، موساد عملیاتی خارق العاده را در تهران انجام داد و طی آن 110 هزار سند درباره برنامه هسته ای ایران از بایگانی ویژه ایران - 50 هزار سند محرمانه روی کاغذ ، در نسخه اصلی و 163 دیسک کامپیوتری سرقت شد. ماموران موساد سیستم خطردهی را در ساختمان خاموش کردند ، درها را باز کردند و به 32 گاوصندوق حمله کردند. این عملیات 6 ساعت و 29 دقیقه به طول انجامید. سپس اسرائیل مسئولیت آن را بر عهده گرفت. نخست وزیر نتانیاهو یک کنفرانس مطبوعاتی باشکوه برگزار کرد.
سه سال بعد ، محسن رضایی ، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام ، سرقت این اسناد بایگانی را اعتراف کرد. در تاریخ 2 ژوئیه سال 2020 ، انفجار در تأسیسات هسته ای جدید در نطنز رخ داد. تقریباً سه چهارم کارگاه اصلی سانتریفیوژ پیشرفته تخریب شد. رسانه های جهانی اعلام کردند که اسرائیل در پشت این حمله قرار دارد.
در نوامبر سال 2020 ، ژنرال سپاه محسن فخری زاده ، فیزیکدان هسته ای که پروژه آماد برای تولید کلاهک هسته ای برای یک موشک بالستیک را هدایت می کرد ، به ضرب گلوله کشته شد.
11 آوریل 2021 ، انفجار دیگری در نطنز. سیستم برق این نیروگاه که تغذیه کننده سانتریفیوژهای زیرزمینی بود ، از بین برد. بازسازی آنچه از بین رفته است ممکن است حداقل نه ماه طول بکشد. اسرائیل به طور شفاف اشاره کرده است که او واقعاً پشت عملیات نطنز قرار دارد. و وسیله انفجاری توسط کارمند نطنز ، شهروند ایرانی ، رضا کریمی ، در سیستم توزیع برق نصب شد. او ساعتی قبل از انفجار موفق شد از کشور فرار کند.
بر اثر این حمله اسرائیل به نطنز آسیب های معنوی نیز به ایران وارد شد. به گفته رئیس مرکز تحقیقات جنب مجلس شورای اسلامی ایران ، دکتر علی رضا زاکانی ، رهبری کشور این اقدام خرابکارانه را حمله به حیثیت ایران دانست.
روزنامه کیهان خواستار این بود که اولاً شبکه مأموران اسرائیلی در داخل کشور از بین برده شده، ثانیا اقدام تلافی جویانه ای علیه اسرائیل انجام شود و سرانجام تهران از مذاکرات برجام در وین خارج شود.
در حال حاضر، برخلاف نکته دوم پیشنهادهای کیهان، خروج تهران از مذاکرات وین بعید است. در دسامبر سال 2020، در تل آویو، "افراد نا ناشناس" فهمی هیناوی را در اتومبیل اش تیرباران کردند، مطبوعات خاورمیانه او را مامور موساد می داند که در قتل فخری زاده دست داشته است.
همچنین گزارش هایی مبنی بر اینکه حمله به مرکز اطلاعات و عملیات ویژه موساد توسط مهاجمان ناشناس در عراق در 13 آوریل انجام شده است، پخش شده بود. در نتیجه، 10 اسرائیلی زخمی و یا کشته شدند که سه نفر از آنها شناسایی گردیدند.
با این حال هنوز هم پاسخ اصلی تهران تقویت قدرت هسته ای خود است. بنابراین، بلافاصله پس از آخرین خرابکاری در نطنز، ایران جایگزینی سانتریفیوژهای IR-1 آسیب دیده با مدل نسل جدید IR-6 و نصب 1000 سانتریفیوژ پیشرفته تر در نطنز و همچنین افزایش غنی سازی اورانیوم از 20٪ تا 60٪ را اعلام کرد.
تقابل اسرائیل و ایران همچنان ادامه دارد. هر حمله روند احیای برجام را پیچیده تر می کند و منجر به تشدید درگیری می شود که مملو از انفجارهای غیرقابل پیش بینی است. دکتر راز زیمت ، متخصص ایرانی در انستیتوی امنیت ملی اسرائیل گفت که "تا زمانی که ایالات متحده و ایران راهی برای مذاکره ثمربخش پیدا نکنند و احتمال دستیابی به موفقیت در توافق هسته ای کاهش پیدا نکنند ، اسرائیل مجبور است گزینه های دیگر را - "در نهایت نظامی" بررسی کند. در نتیجه ، امنیت در خاورمیانه تا حد زیادی به موفقیت مذاکرات وین و سرنوشت برجام بستگی دارد.
دوران کوروش بزرگ و شاه پهلوی در روابط ایرانیان و یهودیان، ایران و اسرائیل بعید است که برگردد، اما خرد و عمل گرایی دو قوم باستانی خاورمیانه باید پیروز شود و کاری کند تا اشتباهات مهلکی بوقوع نپیوندند.