همه اذعان دارند که این آمریکا بوده که از برجام خارج شده و این آمریکا بوده که پایبند تعهدات خود نبوده و این آمریکا بوده که فضای بی اعتمادی را ایجاد کرده و این آمریکا هست که باید جبران ما فات کند، چرا که ایران به تعهدات خود در برجام پایبند بود و هنوز هم که در حال کاهش تعهدات خود در برجام است طبق همان برجام عمل می کند.
زمانی که برجام امضا شد، علیرغم اینکه این ماجرا به صورت علنی اعلام نشد، اما همه متفق القول بودند که موفقیت برجام می تواند زمینه ای برای توافقات بعدی ایجاد کند و در واقع هدف امضا کنندگان برجام این بود که با اجرای آن زمینه بی اطمینانی میان ایران و آمریکا را از بین ببرند، امری که با ورود ترامپ به کاخ سفید دو برابر شد.
بر کسی پوشیده نیست که گره اصلی امروزه بحث تولید تسلیحات هسته ای توسط ایران نیست چون همه امضا کنندگان برجام صد درصد مطمئن هستند که ایران توانمندی تولید تسلیحات هسته ای و فناوری آن را در اختیار دارد اما خودش نمی خواهد تسلیحات هسته ای تولید کند و می خواهد برنامه هسته ای اش برنامه صلح آمیز بماند.
بهترین گواه هم این می باشد که زمانی که ایرانی ها برجام را امضا کردند بیش از 2500 کیلوگرم اورانیوم غنی شده کافی برای تولید بیش از 10 بمب و کلاهک هسته ای در اختیار داشتند ولی بمب با تولید نکردند.
به این ترتیب ایرانی ها نوعی بازدارندگی نوین ایجاد کرده اند که به تهدید کنندگان خود می گویند ما توانمندی تولید تسلیحات هسته ای را داریم ولی فعلا چون نیاز نیست تولید کنیم تولید نمی کنیم اما در صورتی که امنیت ملی و سرزمینی ما به خطر بیافتد آنوقت ممکن است دست به کار شویم.
به زبان بی زبانی یعنی دیگر زمان جنگ ایران وعراق نیست که شما فکر کنید می توانید از تسلحات ممنوعه بر علیه ایرانی ها استفاده کنید و ایرانی ها توان دفاع از خود را نداشته باشند.
شاید برخی متوجه این نکته نشدند اما آیت الله خامنه ای تکلیف سیاست جدید ایران را در یک جمله کوتاه برای همه خلاصه کرد "یکی بزنید دوتا می خورید".
خوب طبعتا اگر آنها جسارت نکنند و نزنند ایران هم آنها را نخواهد زد.
عملا هم همه می دانند که امروزه ایرانی ها می توانند همه دشمنان خود در منطقه را هدف قرار دهند از اسرائیل که هر روز ایرانی ها را تهدید می کند تا حدود 120 پایگاه آمریکایی که در اطراف ایران مستقر هستند تا عربستان سعودی و امارات که برای مقابله با ایران اسلحه انبار می کنند.
به هر صورت هیچ کشوری در جهان به دنبال جنگ نیست و نمی باشد وایران هم از این ماجرا مستثند نمی باشد، علی الخصوص که دوران توسعه های نظامی تاریخی نیز پایان یافته و همه کشورها امروزه به دنبال آن هستند که به قول معروف شاهکار کنند همانی که دارند اداره کنند.
البته بماند که برخی سیاستمداران نوجوان حاکم بر برخی کشورهای منطقه هنوز این جریان را درک نکرده اند و هنوز تصور می کنند می توانند مانند قدیم با لشکر کشی توسعه یابند.
بسیاری باور دارند که فعلا چون زیر پای آقای بایدن در آمریکا محکم نیست وی جسارت اتخاذ قدم های بزرگ و محکم را ندارد و برخی دیگر باور دارند که دولت آمریکا منتظر است انتخابات در ایران انجام شود و بعد با دولت بعدی ایران وارد تعامل شود.
امری که بدیهی است، هیچ دولتی در ایران در زمینه همکاری با کشورهای غربی در اجرای برجام به از دولت آقای روحانی نخواهد بود چون این دولت برجام را بزرگترین دست آورد خود می داند و حاضر است برای اجرای آن تمام همکاری های لازم را انجام دهد، با ورود دولت جدید در ایران هیچ معلوم نیست که دولت آتی حاضر باشد به برجام پایبند باشد یا نه و همچنین باید توجه داشت که با تغییر دولت در ایران باز هم مرحله جدیدی از جابجایی مدیران تا تسلط دولت بعدی بر دولت را خواهیم داشت، امری که حد اقل ما را به سمت و سوی فاصله یکساله خواهد برد، زمانی که انتخابات جدید کنگره آمریکا برقرار خواهد شد و باز هم همه منتظر نتیجه آن خواهند بود و یعد....
اگر روال به همین ترتیب ادامه یابد یعنی باید اجرای هرگونه توافقی را فراموش کرد.
همه اینها به کنار، آمریکایی ها و اروپایی ها به خوبی می دانند که برجام فقط درباره برنامه هسته ای ایران بوده و هست و هدف اصلی از بین بردن بی اعتمادی بوده و هست، مطرح کردن بحث های جدید مانند بحث موشکی و یا نفوذ ایران در منطقه به جز اینکه بخواهد گره های جدید ایجاد کند هیچ فایده ای نخواهد داشت.
در زمان برجام هم این مسایل مطرح شد و در همان زمان هم همه متوجه شدند که اگر می خواهند به نتیجه برسند باید این مباحث را کنار بگذارند.
نمی توان از ایران توقع داشت در شرایطی که کل کشورهای همجوار اش تا دندان مسلح هستند برنامه موشکی خود را کنار بگذارد.
همچنین در حالی که از عربستان و امارات و قطر گرفته تا ترکیه و مصر و اسرائیل و آمریکا و روسیه و چین و فرانسه و انگلیس و آلمان و... همه تلاش دارند منافع خود در منطقه خاورمیانه را حفظ کنند نمی توان از ایران توقع داشته باشند که ارتباطات خود با همه همپیمانانش در منطقه را قطع کند.
به هر صورت ایران یک بازیگر تاریخی و بالقوه در منطقه است و این ارتباطات از نظر تاریخی وجود داشته و وجود خواهد داشت.
از سوی دیگر اجرای قانون الزام آور مجلس ایران می تواند منجر به آن شود که کم کم ایران همه تعهدات خود در برجام را کنار بگذارد و برجام فقط به عنوان یک سند توافقی که آمریکایی ها نابود کردند در تاریخ ثبت شود.
تهدید ایران به حمله نظامی و یا حتی بازگرداندن تحریم های شورای امنیت هم به هیچ وجه دیگر برای ایرانی ها تهدید به حساب نمی آید چرا که چه برجام باشد چه نباشد این تهدیدها و تحریمها وجود دارد.
اگر امروزه مقامات آمریکایی تصور می کنند که با چانه زنی ممکن است بتوانند امتیازاتی را از ایران بگیرند، که با توجه به آنچه بنده به عنوان یک تحلیلگر و ناظر که بیش از سی و پنج سال در این زمینه تجربه دارم مشاهده می کنم امکان ندارد ایران حاضر باشد بدهد، در آینده مجبور خواهند بود به دنبال آن بروند که بلکه بتوانند گره هایی را که امروز با دست می شود باز کرد را با دندان باز کنند، و شاید هم دندان های زیادی در تلاش برای بازکردن این گره ها بشکند.