گویند :" یکی را تو ده راه نمی دادند سراغ خانه کدخدا را می گرفت".
اصلا حضور خود اروپایی ها در برجام امروزه مساله است که چه خیری از آنها به این برجام رسیده که بخواهند کسان دیگر را هم بیاورند.
قبل از آن هم برخی شخصیت های سیاسی اروپایی جسته گریخته چنین اظهار نظر هایی را مطرح کردند.
انگار قرار است که گفتگوهای جدیدی درباره برجام انجام شود که اعضای جدیدی بخواهند به آن بپیوندند.
البته همه کارشناسان سیاسی واقف هستند که معمولا این تیپ اظهار نظرهای مقامات اروپایی بیشتر به قول معروف برای تیغ زدن اعراب است که برای نشستن پای میز گفتگو با ایرانی ها نمی دانند چه کار کنند و به کدام در و دیواری بزنند.
قطعا در پی این اظهار نظرها فرانسوی ها یک قرارداد چند ملیارد دلاری برای فروش چیز بی ارزشی به سعودی ها خواهند بست و دیگر سعودی ها پشت سرشان را دیدند فرانسوی ها را دیدند.
نمی دانم این همسایگان عرب ما تا کی می خواهند خود را بازیچه این و آن کنند و تصور می کنند با آویزان شدن به این و آن می توانند موقعیت خود در قبال ایران را تقویت کنند.
والا به خدا اگر همین خرج ها را بابت بهبود رابطه با ایران و کمک به مسلمانان انجام داده بودند، امروزه هم شرایط آنها بهتر می بود و هم شرایط همه مسلمانان منطقه.
در حال حاضر ایرانی ها حتی در حال فکر کردن هستند که اصلا حضور اروپایی ها در برجام و یا هر گفتگوی دیگری برای ایران چه فایده ای دارد چه رسد به دیگر کشورها.
رییس جمهوری پیشین ایران آقای دکتر احمدی نژاد زمانی در محافل سیاسی اظهار نظری را مطرح می کرد که برخی از آن انتقاد کردند اما ظاهرا امروزه بسیاری به آن رسیده اند.
ایشان اظهار می داشتند که ما (ایرانی ها) نباید برویم با این و آن (اروپایی ها) مذاکره و گفتگو کنیم چون اینها هیچ کاره اند، اگر بنا به گفتگو است باید برویم با کدخدا (آمریکا) مذاکره کنیم، اینها (اروپایی ها) همه رعیت هستند.
طی چند سال اخیر هم مشاهده کردیم علیرغم حضور اروپایی ها در گفتگو های هسته ای، و علیرغم اینکه آنها به عنوان ضامن این گفتگو ها حضور داشتند، و علیرغم اینکه نه فقط سه کشور انگلیس و فرانسه و آلمان بلکه حتی نماینده خود اتحادیه اروپا هم در مذاکرات حضور داشت و هم پای آن را امضا کرد، ولی اروپایی ها پس از خروج آمریکا از برجام هیچ قدمی برای نگه داشتن آن انجام ندادند و حتی تحریم های اضافی ترامپ را پیشاپیش و سریعتر و سخت تر از آمریکایی ها اجرا کردند.
هیچ کس نمی تواند باور کند اگر کشورهای اتحادیه اروپا می خواستند که برجام را اجرا کنند نمی توانستند آن را اجرا کنند.
اگر بحث تهدید تعاملات اقتصادی آنها با آمریکا مطرح بود پس چرا از اول آمدند و در حین مذاکرات خودنمایی کردند، همان وقت کنار می نشستند.
ایرانی ها نامردی سال 2005 اروپایی ها را هنوز فراموش نکردند، زمانی که آنها توافق سعد آباد را با همین جناب آقای روحانی که آنزمان دبیر شورای عالی امنیت ملی بود امضا کردند و هنوز هواپیماهایشان در پایتخت هایشان به زمین ننشسته بود زیر تعهدات خود زدند.
در آن زمان هم ایرانی ها همه تعهدات خود را اجرا کردند و حتی همه تاسیسات هسته ای توسط سازمان بین المللی انرژی هسته ای پلمپ شد ولی باز هم پرونده ایران به شورای امنیت رفت و ایران ذیل بند 7 و تحریم های کذایی شورای امنیت قرار گرفت.
آن زمان هم اروپایی ها اظهار داشتند تلاش خود را کرده اند اما زورشان به آمریکا نرسیده، خوب اگر شما هیچ کاره هستید پس چرا این همه هارت و پورت می کنید؟
در سال 2015 هم ایران پیشقدم شد و همه تعهدات خود را (به استناد 14 گزارش سازمان بین المللی انرژی هسته ای ) در برجام اجرا کرد ولی باز هم این آمریکایی ها زیر برجام زدند و اروپایی ای ها در نامردی در حق ملت ایران پیشگام بودند.
باز هم آنها تحریم های آمریکا را بهانه کردند و اظهار می داشتند که چون شرکت هایشان مجبور هستند میان تعامل با ایران یا آمریکا یکی را انتخاب کنند، طبیعتا آنها آمریکا را انتخاب کرده اند و دولت ها نمی توانند کاری کنند.
شاید این حرف ها برای برخی که خیلی در بطن ماجرا نبودند منطقی به نظر آید ولی بنده شخصا هم تعداد زیادی دیپلمات های اروپایی در تهران را ملاقات کردم و هم تاجران اروپایی که اظهار می داشتند بسیاری از شرکت های اروپایی اصلا با آمریکا تعامل ندارند و تمایل دارند با ایران تعامل کنند اما دولت ها چتر حمایتی و یا به قول معروف زمینه تعاملات را فراهم نمی کنند.
پس مشخص است حتی در همین چند سال اخیر هم اروپایی ها خود نمی خواستند برجام را اجرا کنند و فقط بهانه می آوردند.
اینکه برخی تصور می کنند اروپایی ها در شورای امنیت در مقابل آمریکا ایستادند و اجازه ندادند مکانیسم ماشه اجرا شود پس کار بزرگی کرده اند هم یک تصور بسیار ساده لوحانه است.
این کار آنها به هیچ وجه برای رضای خاطر ایرانی ها نبود.
اروپایی ها مطمئن بودند با توجه به موضع چین و روسیه بحثی طرحی در شورای امنیت به تصویب نخواهد رسید و بالطبع می خواستند واکنشی به سیاست های ترامپ بر علیه اروپا نشان داده باشند.
امروزه هم به جای اینکه اروپایی ها به دنبال تسریع و تسهیل اجرای برجام باشند به دنبال سنگ اندازی هستند.
اروپایی ها به خوبی می دانند عربستان سعودی و اسرائیل از همان ابتدا هم مخالف برجام بودند و هستند و عملا مطرح کردن ورود اینها به بحث های پیرامونی برجام به معنای تلاش برای نابود کردن آن می باشد.
اگر راست می گویند همان برجامی را که پنج سال پیش امضا کردند اول اجرا کنند بقیه پیشکش.
از مقامات اروپایی گرفته تا بسیاری از شخصیت های سیاسی فعلی در کاخ سفید همه افرادی هستند که زمان مذاکرات هسته ای و زمان امضای برجام حضور داشتند و کاملا در جریان همه امور هستند و خودداری آنها از اجرای برجام یعنی حتی خودشان برای امضای خودشان اعتبار قایل نیستند، بعد توقع دارند ایران برای حرف های آنها اعتبار قایل شود.
امروز که صحبت می کنیم ایرانی ها دو بار، دو توافق با فاصله ده دوازده سال را با همین ها امضا کردند و هر دو بار هم ایرانی ها تعهدات خود را لام تا کام انجام دادند ولی طرف های مقابل از اجرای تعهدات خود سر باز زدند.
نمی توان انکار کرد احتمالا به زودی گفتگو های در چهارچوب برجام میان ایران و فقط "1+4 " درباره بازگشت ایالات متحده به برجام انجام خواهد شد چون در توافق هسته ای هیچ قید و بندی در باره خروج اعضا از این توافق و بازگشت آنها وجود ندارد اما احتمالا این گفتگو ها منوط به آن خواهد بود که ایالات متحده قطعنامه 2231 شورای امنیت را ابتدا اجرا کند تا حسن نیت اش را نشان دهد و بعد تصمیم گیری شود چه مکانیسم و جرایمی باید برای بازگشت آن در نظر گرفته شود.
روی "1+4" تاکید کردم چون سر میز این گفتگو ها جایی برای هیچ کس دیگری نیست و دعوت از آمریکایی ها برای حضور در این گفتگو ها هم خودش مساله ای است که هنوز مورد بحث است وباید بحث شود چه رسد به دیگران.
به هر حال آمریکا از توافق هسته ای نه فقط خارج شد بلکه با اقدامات خود در اجرای آن سنگ اندازی کرد و طبیعتا بازگشت آن به برجام نمی تواند بی هیچ جریمه ای باشد.
هم آمریکایی ها و هم اروپایی ها کاملا به این ماجرا واقف هستند و به قول معروف تلاش دارند دست پیش بگیرند تا پس نیافتند.
اروپایی ها هم می خواهند با خوش خدمتی به دولت جدید آمریکا امتیازاتی از آمریکایی ها بگیرند.
یعنی به احتمال زیاد آمریکایی ها در تماسهای خود با اروپایی ها از آنها خواسته اند کاری کنند که بازگشت آنها به برجام بدون جریمه باشد و در بهترین شرایط می توان تصور کرد که سخنان و رفتارهای مقامات اروپایی در این چهارچوب باشد و تلاشی باشد برای اینکه ایرانی ها از جریمه کردن آمریکایی ها بگذرند.
بدیهی است که اینبار اگر بنا باشد مذاکرات و یا گفتگو های جدیدی مطرح باشد آن دیدگاه قبلی که آقای احمدی نژاد مطرح کرده بود ملاک عمل ایرانی ها خواهد بود و دیگر ایرانی ها نیازی نمی بینند که اروپایی ها را در مذاکرات جدید راه بدهند چون حضور آنها نه فقط فایده ای ندارد بلکه موجب پیچیده تر شدن گفتگو ها هم می شود، همان که با کدخدا توافق کنند رعیت (اروپایی ها) مجبور