به هر حال بر کسی پوشیده نیست که ترامپ نهایت خصومت و دشمنی را نسبت به ملت ایران نشان داد وعلاقه داشت در تاریخ نام اش به عنوان فردی که ایرانی ها را به زانو در آورده ثبت شود، اما ترامپ رفت و ایران و ایرانی ها ماندند.
لحظه ای به این لیست اسامی توجه کنید
پرزیدنت جوز بایدن
جان کری
آنتونی بلینکن
ویلیام برنز
وندی شرمن
و...
چه چیز مشترکی دارند؟
افراد کلیدی در دولت بایدن که البته همه در ماجرای مذاکرات هسته ای ایران دخیل بودند و ارتباطات خوبی با دیپلمات های ایرانی داشتند و دارند.
به همان نسبت که برجام یک دست آورد برای دولت آقای روحانی و تیم او در ایران به حساب می آید، یک دست آورد برای این تیم آقای بایدن و شخص او نیز به حساب می آید و موفقیت آن برای هر دو طرف بسیار مهم و ارزشمند است.
آقای بایدن آمده تا آن رویکرد قبلی آمریکا که در زمان اوباما شروع شد، مبنی بر حل مشکلات از طریق دیپلماتیک، را پیش بگیرد و سخنرانی وی نیز نشان داد که وی دنباله رو این دیدگاه است.
در واقع ایشان خود بنیانگذار این دیدگاه هستند ودر جریان گفتگو های هسته ای پدرخوانده مذاکرات از سمت آمریکایی ها بودند.
بر اساس این دیدگاه آنها تلاش دارند اختلافات خود با ایران را به صورت مرحله ای یا به قول خودشان پله پله حل وفصل کنند و شروع آن از توافق هسته ای می باشد.
در صورتی که توافق هسته ای موفق باشد احتمال اینکه آمریکایی ها بتوانند با ایرانی ها به توافقات دیگر برسند هم زیاد است اما در صورت شکست توافق هسته ای قطعا هیچ توافق دیگری نمی تواند نتیجه بخش باشد.
به همین دلیل هم بود که زمانی آقای روحانی از برجام 2 و برجام 3 صحبت کرد تا این پیغام را به آمریکایی ها بدهد که اگر برجام 1 موفق باشد آنوقت ممکن است سیاست حل و فصل اختلافات به صورت پله پله جواب دهد.
در همان زمان هم رهبری بلافاصله یک نقطه سر خط گذاشتند و گوشزد کردند که اول برجام 1 اجرا گردد بعد به فکر برجام های دیگر باشید.
به اظهار نظرهای کاندیداهای تیم آقای بایدن در کنگره خیلی توجه نکنید، آنها می خواهند رای کنگره را بگیرند و خوب به همین دلیل هم شاید به مصلحت نباشد ارتباطات خود با ایرانی ها را خیلی عیان کنند وحتی ممکن است برای رضایت خاطر لابی های قدرتمند صهیونیستی و جدیدا عربی در کنگره مقداری هم چاشنی ظاهری اختلافات خود با ایران را بیشتر کنند، اما بر کسی پوشیده نیست که پرزیدنت بایدن از زمان سناتوری و مسئولیت روابط خارجی کنگره با دکتر محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه فعلی ایران ارتباط خوبی داشتند، البته آن زمان آقای ظریف وزیر خارجه نبودند و در نمایندگی ایران در سازمان ملل فعالیت می کردند.
در ماه مه 2018 هم شایعاتی از ملاقات آقای جان کری با آقای دکتر سید کمال خرازی رئیس شورای راهبردی روابط خارجی ایران منتشر شد که انتشار کنندگان ادعا داشتند این دو در رستورانی به نام "L’Avenue" در پاریس با هم ملاقات کردند.
علیرغم اینکه تیم رسانه ای ترامپ تلاش کرد مانور زیادی روی این ملاقات بدهد و تصاویری هم از این ملاقات منتشر کرد ولی بعد ها این ملاقات توسط دکتر خرازی رد شد.
شاید صلاح این بود که رد شود، چون به ضرر طرفین بود.
البته طبق همان شایعات آقای جان کری از ایرانی ها خواسته بود در مقابل فشارهای ترامپ تا انتخابات ریاست جمهوری آمریکا صبر کنند و توافق هسته ای را به هم نزنند جان کری به خرازی اطمینان داده بود که دمکرات ها پیروز خواهند شد و همه چیز را جبران خواهند کرد.
گو اینکه خبر این ملاقات توسط دکتر خرازی رد شد اما رویکرد دولت ایران نشان می داد که به نوعی توافقی پشت پرده وجود داشته تا ایرانی ها با دمکرات ها همکاری کنند و در مقابل ترامپ مقاومت کنند و اجازه ندهند ترامپ بتواند یک امتیاز ارزشمند بین المللی به دست آورد که در انتخابات به او کمک می کند.
همین که شکست ترامپ قطعی شد مشاهده کردیم ایرانی ها تحرکاتی از جمله اعلام افزایش غنی سازی اورانیوم و تهدید به توقف همکاری های بین المللی بر اساس برجام را شروع کردند.
کاری که شاید همزمان با خروج آمریکا از برجام باید انجام می شد اما صبر کردند تا اول شکست ترامپ را رقم بزنند و بعد انجام دهند.
همچنین ایرانی ها طی یک ماه اخیر مانورهای نظامی ماراتونی راه انداختند.
برخی این رویکرد ایرانی ها را به عنوان فشار بر علیه بایدن تلقی کردند، اما آنانکه از پستوهای سیاست با خبر هستند می دانند که این پیغامی بود برای آنهایی که تصور می کنند ایرانی ها طی این دو سال، پس از خروج آمریکا از برجام، ضعیف شده اند ومی توانند از سیاست های ترامپ بر علیه ایرانی ها برای امتیاز گیری بیشتر بهره ببرند.
در واقع ایرانی ها همه تلاش خود را انجام دادند تا برجام پا برجا بماند اما به هیچ وجه توانمندی خود را از دست ندادند و حالا به یکباره در حال نمایش توانمندی خود هستند و می خواهند به دیگران بفهمند که یا برجام باید ریز به ریز و کامل اجرا شود یا برجام بی برجام، برویم از اول.
حتی از نظر اقتصادی، علیرغم اینکه ایران ذیل شدید ترین تحریم های اقتصادی بین المللی قرار دارد اما تا به امروز یکی از بزرگترین صادرکنندگان کالا به کشورهای همجوار خود که تحت سیطره آمریکا می باشند است و ملیارها دلار از آنها طلب دارد.
یعنی ایرانی ها نه فقط با کمبود کالای اساسی مواجه نیستند بلکه صادرکننده هم هستند و بسیاری از کشورهای همجوار وابسته به کالای ایرانی می باشند.
البته نمی خواهم اینجا گرانی کالا را نادیده بگیرم، اما منظور این است که شما اگر شرایط اقتصادی ایران را با دیگر کشورهایی که تحت محاصره هستند مقایسه کنید متوجه قدرت و توانمندی بالقوه ایران می شوید.
حتی طبق برخی گزارش های غیر موثق رسانه ای تیم آقای بایدن در موارد زیادی طی همین چند ماه اخیر با ایرانی ها در ارتباط بودند (البته مقامات ایرانی چند بار این تماس ها را رد کردند ولی خوب ظاهرا خیلی ها باور نکرده اند و هنوز باور دارند ایرانی ها پشت پرده با تیم آقای بایدن به قول معروف بسته اند ولی نمی خواهند ماجرا لو برود).
قطع دسترسی بایدن به اطلاعات محرمانه نظامی وامنیتی توسط ترامپ هم یکی از دلایلی بود که به این ماجرا دامن زد چون تیم ترامپ ادعا داشتند که ایرانی ها از تحرکات نظامی آمریکایی ها مطلع بودند و تیم بایدن از ایرانی ها خواسته بود که هر آنچه در توان دارند انجام دهند تا ترامپ تحت تاثیر اسرائیل و عربستان سعودی قرار نگیرد و نتواند در آخرین روزهای حضور خود در کاخ سفید جنگی بر علیه ایران راه بیاندازد، و همین هم شد، مانورهای ماراتونی نیروهای مسلح ایران موجب آن شد که همه در حساب کتابهای خود تجدید نظر کنند و همین تجدید نظر ها موجب آن شد که همانهایی که ترامپ را تشویق به انجام عملیات نظامی بر علیه ایران کرده بودند نسبت به خواسته خود مردد گردند.
حالا و پس از مستقر شدن تیم جدید در کاخ سفید ایرانی ها انتظار دارند تا وعده ها محقق گردد و تیم جدید هرچه سریعتر اقدامات لازم برای رفع تحریم ها از بالاسر ملت ایران را انجام دهد.
در زمان آقای اوباما یکی از بهانه های آمریکایی ها برای رفع تحریم های کنگره این بود که کنگره در اختیار جمهوریخواه ها است و رئیس جمهوری آمریکا قدرت برداشتن تحریم های کنگره را ندارد و فقط می تواند تحریم ها را تعلیق کند.
حال دیگر بایدن با این مشکل مواجه نیست و امروزه دمکرات ها هم بر قوه مجریه هم قوه مقننه (نمایندگان و سنا) تسلط دارند و این امکان میسر است که تحریم های کنگره را نیز بردارند.
با توجه به اینکه تمرکز دولت جدید آمریکا بیشتر به سمت مهار چین وتمرکز در شرق آسیا و مقابله با قدرت گرفتن روسیه است به نظر می رسد دولت آقای بایدن مجبور می باشد هرچه سریعتر خود را از گرداب خاورمیانه خارج کند و تا وقتی که مشکل خود را با ایرانی ها حل نکرده نمی تواند از این منطقه خارج شود.
تیم آقای بایدن که از کهنه کارهای سیاستمدار آمریکا هستند به خوبی می دانند مطرح کردن بحث دفاعی ایران و یا نفوذ ایران در منطقه در شرایطی که دیگر کشورهای منطقه تا دندان مسلح هستند و در امور دیگر کشورهای منطقه دخالت می کنند بحثی بی معنی می باشد و می تواند همه چیز را پیچیده کند و نباید مطرح کنند و مطرح کردن این مسایل در حال حاضر فقط برای خواباندن سر و صدای مخالفان همکاری های ایران و آمریکا هست.
هیچ منطقی نمی تواند ایرانی ها را مجاب کند وقتی اسرائیلی ها مستقیم در جنگ قره باغ دخالت می کنند یا ترک ها در جنگ لیبی دخالت می کنند و یا سعودی ها در هند و چین و شرق آسیا نفوذ دارند و حتی بودجه انتخابات نخست وزیر اسبق مالزی را تامین می کنند، یا حتی امارات عربی متحده و قطر خود را مجاز می دانند در ماجرای سوریه، یمن یا لیبی و یا اثیوپی یا ... دخالت کنند، ایرانی ها منافع امنیتی و استراتژیک خود را کنار بگذارند و تولید تسلیحات بازدارنده را متوقف کنند یا از نفوذ خود در منطقه بکاهند.
اگر بنا باشد بحثی در این رابطه مطرح گردد شاید بحث تسلیحات هسته ای اسرائیل و یا تسلیحات کشتار جمعی که عربستان سعودی در اختیار دارد و هر روز بر علیه مردم بی دفاع یمن استفاده می کند و یا تسلط امارات بر تنگه های استراتژیک دریایی در اولویت باشند و برنامه موشکی ایران در مرتبه چندم اولویت های بعدی بحث باشد.
به هر حال با توجه به همکاری های بسیار نزدیک عربستان سعودی و اسرائیل با ترامپ طی چند سال اخیر بعید به نظر می آید تیم بایدن دل خوشی از آنها داشته باشند، و بر اساس باور برخی کارشناسان تیم بایدن تلاش خواهد کرد سعودی ها و اسرائیلی ها و اماراتی ها را که از بیت طاعت آمریکا خارج شده اند را مهار کند و بهترین راه برای مهار کردن آنها بازکردن فضا برای ایران ومتحدین آن است.
بر این اساس منافع تیم آقای بایدن در آن خواهد بود تا برای ایجاد توازن با ایرانی ها کنار بیایند و حتی اگر بنا باشد بسیاری از دشمنی های قبلی را نادیده بگیرند، شاید هم ایرانی ها حاضر شوند برخی مسایل قبلی را نادیده بگیرند.
به هر حال پیغام ایران که توسط دکتر روحانی و دکتر ظریف بیان شد بسیار واضح بود، تحریم ها را بردارید همه به برجام برگردیم.
به زبان بی زبانی یعنی گذشته ها را فراموش کنیم و صحفه جدیدی شروع کنیم چون اگر به گذشته برگردیم هیچ نتیجه ای از آینده نخواهیم گرفت.
بسیار محتمل است در تلپاتی های پشت پرده طرفین به این نتیجه به رسیده باشند.
حال باید دید تیم آقای بایدن با چه دیدگاه و چابکی و سرعتی تلاش خواهد کرد تا سیاست های خود را پیاده کند مخصوصا که تا چشم به هم بزنند چهارسال خواهد گذشت و مجددا درگیر مبارزه با ترامپ و ترامپیسم خواهند بود.
البته اگر طی این چند سال داخل آمریکا با آرامش مواجه باشند و ترامپیست ها برای آنها دردسر درست نکنند.
گو اینکه طبق کارتون سیسمپسون ها قرار بود ظاهرا ترامپ در حین قدرت بمیرد اما ظاهرا این مردن وی مدتی به تعویق افتاده و شاید اگر برای دولتمردان حاکم آمریکا مزاحمت ایجاد کند به زودی مثلا به دلیل بسته شدن تویتر اش از افسردگی سکته کند یا پایش پیچ بخورد مسموم شود کرونا بگیرد در حین شنا دم ساحل فلوریدا کوسه به او حمله کند او را بخورد یا به هر نحو دیگری بمیرد، و دیگر شر او کم شود، احتمالا حتی یک مراسم عزاداری با شکوه در حد رئیس جمهوری سابق هم برایش راه بیاندازند و بایدن و اوباما و کلینتون و بوش هم بیایند سر قبر اش اشک بریزند.
به هر حال سر مراسم خاکسپاری اش مانند زمان ترک کاخ سفید تنها نخواهد بود، همه می آیند مطمئن شدن مرده و به خاک سپرده شده.
به هر حال نباید فراموش کرد که مجامع امنیتی آمریکا مانند برخی کشورهای دیگر نیستند که دفترچه راهنمای حذف مزاحم را نخوانده باشند، طرف را به کنسولگری ببرند و همانجا تکه تکه کنند و بعد فکر کنند با جسد چه کار باید انجام دهند.