اسپوتنیک - وزارت امور خارجه کویت آغاز گفتگو بین کشورهای عربی و قطر را در اوایل ژانویه 2021 تأیید کرده است. اما وزارت امور خارجه بحرین اصرار دارد که تا زمانی که قطر رسما به خاطر حادثه ملوانان دستگیر شده بحرینی عذرخواهی نکرده و آنها را آزاد نکند، روند صلح کشورهای عربی را آغاز نکند. بحرین با درخواست های خود برای ادامه محاصره قطر در حال حاضر در اقلیت است.
در همین زمینه با سید هادی افقهی، کارشناس مسائل خاورمیانه و کشورهای عربی گفتگویی را انجام دادیم؛
موضع رسمی تهران در مورد درگیری های دیپلماتیک در خلیج فارس بر سر قطر چیست؟
اول اینکه قطر با کشورهای عربی درگیر نیست، بلکه با چهار کشور درگیر است. به این صورت که ابتدا عربستان سعودی از قطری‌ها خواست به اتحاد ضد تروریست در خلیج فارس که در ابتدای دوران آقای ترامپ مطرح شده بود بپیوندند و قطر زیر بار نرفت. در واقع عربستان سعودی می‌خواست شورای همکاری خلیج فارس را به اتحادیه تبدیل کند، شورا با اتحاد متفاوت است، در اتحاد مرزها برداشته می‌شود و پول واحد ایجاد می‌شود، مثل اتحادیه اروپا. خب پس از مطرح شدن چنین طرحی از سوی عربستان سعودی، قطر، عمان و کویت زیربار نرفتند و اعلام کردند الان برای چنین اقدامی زود است و هنوز حتی در قالب شورای همکاری با مشکل مواجه هستند.
خب مشخص بود که اگر اتحادیه تشکیل شود، با توجه به امکانات بیشتر، عربستان بقیه کشورهای عربی را می‌بلعد، و از آنجاییکه قطر پیشرو این مخالفت بود، چهار کشور عربستان، امارات، بحرین ومصر با هم متحد شدند و قطر را تحریم کرده و با قطع روابط دیپلماتیک، قطر را محاصره کردند.
پس از این 9 شرط را تعیین کردند که قطر می‌باست آنها را رعایت نموده و همچنین عذرخواهی می‌کرد تا آنها محاصره را بردارند. خب در اینجا قطری‌ها با ایران تماس گرفتند و برای مقام رهبری نامه نوشتند مبنی بر اینکه اینها ما را محاصره کردند و هم مرز هوایی، هم رز زمینی و هم مرز دریایی به روی ما بسته‌اند و به این ترتیب از ایران درخواست کمک کردند. ایران هم مرزهای هوایی و دریایی خود را برای نقل و انتقال کالا به قطر گشود. در نهایت این به نفع ایران و به نفع قطر تمام شد، یعنی ایران توانست تحریم‌ها و محاصره‌ها را بشکند. آمریکایی‌ها به خصوص در زمان ترامپ دیدند که به این ترتیب قطر در حال افتادن در دامن ایران است و ازطریق پرداخت حق عبور و مرور دریایی و هوایی به ایران که بالغ بر 250 میلیون دلار می‌شد، درحال شکستن محاصره است.
پس از این اینها طرح آشتی را مطرح کردند و بعد کشنر به منطقه آمد و با طرفین مذاکراتی انجام داد. در اینجا قطری‌ها دیدند که عربستان سعودی نمی‌خواهد هیچ امتیازی بدهد و طلبکارانه برخورد می‌کند. به همین دلیل قطر خواستار عذرخواهی کشورهای طرف های درگیر و پرداخت غرامت برای محاصره این کشور شد.
از طرفی آمریکا برای جلوگیری از شکسته شدن تحریم‌های ایران از طریق حق عبور و مرور آبی و هوایی قطر فشار می‌آورد که آشتی برقرار کند و از عربستان سعودی خواسته تا مرزهای هوایی خود را به روی قطر باز کند که البته سعودی‌ها زیر بار نرفتند و باز شرط و شروط گذاشتند.
به این ترتیب بیانیه کویتی‌ها عملا با شکست مواجه شد، کویت یک بیانیه خشک و خالی صادر کردند مبنی بر اینکه به وساطتت امیر و وزیر خارجه کویت کشورهای عربی با قطر دارند آشتی می‌کنند. و الان باز در روزهای آخر ترامپ دارند تلاش می‌کنند که طرح آشتی را به سرانجام برسانند.
ایران البته حرف و مشکلی با این مسئله ندارد. در همین زمینه پیش از این آقای روحانی طرح صلح هرمز را مطرح کرد و پیشنهاد داد که بدون دخالت آمریکایی ها و رژیم صهیونیستی همه کشورهای حاشیه خلیج فارس مشکلات را بدون واسطه و بطور مستقیم حل کنیم. که البته آنها جرات نمی‌کنند بدون اجازه آمریکا بیایند و بخواهند با ایران همه مسائلشان را حل و فصل کنند. چرا دیگر فلسفه و ضرورتی برای حضور آمریکا در منطقه نمی‌ماند. در نهایت نظر ایران این است که اینها در وهله اول مشکلات بین خودشان را رفع کنند بدون اینکه کسی بخواهد امتیاز بیشتری بگیرد. قطر قبول ندارد که امتیاز بدهد، چراکه پشتش محکم است. قطر سرمایه گذاری‌های زیادی در کشورهای اروپایی و آمریکا دارد. با ترکیه پیمان نظامی – امنیتی دارد و می‌ترسند به قطر حمله بکنند وگرنه پیش از اینهامحمد بن سلمان می‌خواست به قطر حمله کرده و در واقع اشغال کند. ولی وقتی دیدند که ایران حمایت کرد، اروپا حمایت کرد و ترکیه نیروی نظامی فرستاد اینها خویشتن داری کردند.
چگونه ایران می تواند در شرایط فعلی با بحرین تعامل برقرار کند؟
بحرین اصلا جرات نمی‌کند با ایران وارد مذاکره شود و این کشور در واقع یکی از استانهای عربستان است و واقعا اختیار از خود ندارد و با فشار عربستان بحرینی ها مجبور به عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی شدند، فلذا بحرین چندان در معادلات منطقه و بحث آشتی با ایران اثری ندارد، فردا عربستان سعودی و یا آمریکا یک اشاره بکنند، بحرین به سمت ایران خواهد رفت. اگر مشکل با عربستان حل شود، با امارات و بحرین اتوماتیک وار حل خواهد شد. و با عربستان مشکل چطور حل خواهد شد؟ وقتی آمریکا اجازه بدهد. لذا ما در یک دایره بسته داریم حرکت می‌کنیم. هر کدام از طرفین منتظر است تا دیگری کوتاه بیاید و از طرف دیگر به محض اینکه طرفین به سمت حل کردن مسئله گام بردارند، آمریکا قواعد بازی را برهم می‌زند.