اسپوتنیک - جو بایدن، از حزب دموکرات که به گفته رسانه های برجسته آمریکایی به عنوان رئیس جمهور آینده ایالات متحده انتخاب شد، آمادگی دولت خود را برای کار در مورد بازگشت ایالات متحده به برجام در خصوص برنامه هسته ای ایران تأیید کرد.
در همان زمان، شورای نگهبان قانون اساسی ایران طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها علیه تهران را تصویب کرد. بر این اساس، طرح فوق در حال تبدیل شدن به قانونی برای اجرا است. دولت حسن روحانی، رئیس جمهور ایران پیش از این مخالفت خود را با این طرح ابراز کرده بود و اعلام کرده بود که این طرح به دیپلماسی کشور آسیب می رساند. به نقل از کابینه حسن روحانی، این طرح اقتدار ایران در برجام را تضعیف می کند.
دکتر مانی محرابی، استراتژیست و تحلیلگر روابط بین الملل و عضو هیئت علمی اندیشکده روابط بین الملل ایران به سوالات خبرنگار اسپوتنیک پاسخ داد.
- در چنین شرایطی روابط با آمریکا تحت برجام و با رهبری بایدن چگونه خواهد بود؟
باید در نظر داشته باشیم که در حال حاضر عملا چیزی به نام برجام وجود خارجی ندارد و اگر وجود داشته باشد هم ایالات متحده در آن نقشی ایفا نمی‌کند! برجام در حال حاضر قراردادی ست که نه مفاد آن اجرا می‌شود و اهداف مورد نظر ایران از آن محقق شده است، پس نباید بر اساس آن دست به تحلیل زد.
اما اگر منظور شما به طور کلی روابط ایران و ایالات متحده است باید در نظر داشت که برخلاف آنچه از رسانه‌های غربی شنیده می‌شود، در عرصه سیاسی ایالات متحده ایجاد رابطه دیپلماتیک با ایران در گرو روی کار آمدن شخص یا گروه خاصی نیست، بلکه اندیشکده‌های روابط بین الملل، سازمان‌های امنیتی، لابی‌های بین المللی و حتی گروه‌های اقتصادی در تعیین و شکل دهی دکترین سیاست خارجی کاخ سفید نقش دارند و در چنین شرایطی گره زدن چنین تصمیم بزرگی که عملا می‌تواند سیاست کلان بین المللی را تحت تاثیر قرار دهد با رفتن ترامپ از کاخ سفید یا روی کار آمدن بایدن کاملا غیرتخصصی ست.
سیاست خارجی ایالات متحده یک خط سیر مشخص را طی می‌کند که بر مبنای تئوری اصل قدرت است و بر این اساس ایالات متحده روابط خود با سایر کشورها را بر پایه امتیازگیری بنا می‌کند. رابطه با ایران نیز از این اصل مستثنی نیست، حالا ممکن است روش‌ها کمی دچار تغییر شود ولی در اصل ماجرا تغییری ایجاد نخواهد کرد.
- عواقب این طرح برای دیپلماسی ایران چیست؟ دلیل اصلی مخالفت دولت ایران چیست؟
اتفاقا این طرح قدرت ایران در رایزنی‌های آینده را به میزان قابل توجهی افزایش خواهد داد! بنده دلیل مخالفت دولت ایران را نمی‌دانم ولی اصولا باید پیش از مذاکره، دست به ساختن برگ‌های برنده زد تا بتوان با استفاده از آنها به امتیازدهی و امتیازگیری پرداخت. این طرح نیز برگ‌های زیادی را در اختیار مذاکره کنندگان ایرانی قرار خواهد داد که از این لحاظ طرحی حساب شده و کاربردی محسوب می‌شود.
به نظر بنده نمایندگان مجلس که اکثرا اصولگرا نیز هستند با در نظر گرفتن بدعهدی‌های پیشین ایالات متحده، در پی ایجاد شرایطی هستند که دست ایران در مذاکرات احتمالی آینده بازتر از وضعیت کنونی باشد و بتواند از موضع قدرتمندتری به مذاکره بپردازد.