ماهواره نظامی نور، نماد سیاست ایران

اسپوتنیک – نیروی هوا فضای سپاه پاسداران ایران، 22 آوریل با موفقیت اولین ماهواره نظامی ایران با نام "نور" را مدار زمین قرار داد. گفتنی است که ماهواره "نور" از کویر مرکزی ایران پرتاب شده است. پیش از این ایران موشک های خود را از پایگاه فضایی امام خمینی واقع در استان سمنان پرتاب می کرد.

متخصصان گردان 18 هوا فضای ارتش آمریکا ضمن تایید پرتاب موفقیت آمیز این ماهواره اعلام کردند که بدنه موشک قاصد و ماهواره نور هر دو در مدار قرار دارند و این گردان مسوولیت رهگیری فعالیت‌های ماهواره‌ای و فضایی را برعهده دارد‌.

دونالد ترامپ، رییس جمهور آمریکا بلافاصله در خصوص پرتاب ماهواره ایرانی گفت: از نزدیک ایران را زیر نظر داریم و از خودشان بیشتر در مورد ایران می‌دانیم. ما همه موارد را در این خصوص می دانیم و می دانستیم که این ماهواره آماده شده است. واشنگتن روند پرتاب ماهواره را از نزدیک دنبال می‌کرد.

اخیر ایران بارها تلاش کرده تا ماهواره نظامی خود را در مدار زمین قرار دهد. در اوایل سال 2019 این پرتاب با شکست مواجه شد. در ماه فوریه سال جاری ایران قصد داشت یک ماهواره غیر نظامی را به فضا پرتاب کند که موفق به انجام آن نشد و ماهواره نور پنجمین ماهواره ای بود که برای پرتاب آن تلاش کرد و با موفقیت این پرتاب را انجان داد.

در فوریه 2010 ایران با موفقیت موشک کاوشگر پیشگام را راه اندازی کرد. ایران به منظور آزمایش های علمی، لاک پشت، موش و کرم را به فضا فرستاده بود.

در سال 2013 برای برنامه فضایی ایران سال موفقی بود. در ماه ژانویه یک میمون با موشک پیشگام به فضا فرستاده شد و در ماه دسامبر  کاوشگر پیشگام توانست به کمک یک پرتابگر سوخت جامد، سرنشین خود را که میمونی از نژاد رزوس بود تا ارتفاع 120 کیلومتری سطح زمین حمل کند و به سلامت فرود آورد.

در سال 2009 ایران اعلام کرد که تصمیم دارد در سال 2021 فضانورد خود را به فضا اعزام کند. همچنین محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور پیشین ایران آرزو داشت که وی به عنوان اولین فضانورد به فضا برود. با این حال در سال 2015 برنامه فضایی برای اعزام فضانورد به دلیل مشکلات اقتصادی نهایی نشد و متخصصان این پروژه به بخش های نظامی منتقل شدند.

اما در سال 2006، انوشه انصاری به عنوان نماینده مردم ایران با فضاپیمای "سایوز TMA-9" به فضا سفر کرد و پس از 10 روز و 21 ساعت و 55 دقیقه در زمین فرود آمد.

سردار امیرعلی حاجی زاده، فرمانده نیروی هوا فضای سپاه ایران گفت: ماهواره‌بر قاصد مجهز به دو موتور سوخت مایع و جامد است  که با نمونه های قبلی متمایز است.

نیروی هوا فضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران 

نیروی هوافضای سپاه در سال 2009 در بخش نیروی هوایی سپاه ایجاد شد که مبتنی بر مأموریت‌های موشکی و فضایی سپاه پاسداران است. این نیرو حدود 20 هزار پرسنل دارد.

وظایف جنگی نیروی هوافضای سپاه حملات موشکی علیه نیروهای زمینی، هوایی و دریایی دشمن و امکانات نظامی و اقتصادی آن است. همچنین پیشتیبانی مستقیم از نیروهای زمینی و دریایی را دارد.

واحدهای نیروی هوافضای سپاه مجهز به سیستم های موشکی عملیاتی-تاکتیکی و تاکتیکی زمین به زمین، بالگردهای رزمی، حمل و نقل و کمکی می باشد.

با این حال نیروی اصلی جمهوری اسلامی ایران، نیروهای موشکی است که بخشی از نیرو هوافضای سپاه است. به گفته کارشناسان ایرانی، اهمیت نیروی هوافضا برای دفاع از کشور فراتر از از وظایف محوله به این نوع نیروهای مسلح است.

سپاه نظارت ساخت موشک و هواپیما را دارد و بطور موثر در توسعه این زمینه تحقیق و فعالیت می کند و وظایف خود را با تخصص گسترده ای انجام می دهد، از جمله ساخت پهپاد، آزمایش سیستم های موشکی جدید، توسعه اطلاعات ماهواره ای و برخی از فعالیت های ویژه.

 ایران در زمینه ساخت هواپیماهای بدون سرنشین به موفقیت های چشمگیری دست یافته است. پدافند هوایی ایران در دوره های مختلف پهپادهای آمریکا و اسرائیل را هدف قرار داده است و با در اختیار گرفتن آنها، پایه برای پیشرفت های خود در این زمینه استفاده کرده است.

پاه و اساس زرادخانه موشکی نیروی هوافضای سپاه خانواده موشک های شهاب است. این موشک ها با کلاهک 600 تا 900 کیلویی، مسافت 1000 – 1900 کیلومتری را طی کنند. کیلومتر، با کلاهک ۱ تنی تا ۱۵۰۰ کیلومتر و با کلاهک ۸۰۰ کیلویی تا ۲۱۰۰ کیلومتر اعلام شده ‌است. نوع جدید موشک "قدر" براساس آن ساخته شده که سه تغییر در آن دیده می شود. قدر 101 با برد تا 800 کیلومتر، قدر 110 با برد 2000 – 2500 کیلومتر و قدر  A 110 تا 3000 کیلومتر.

اما موشک بالستیک سجیل با سوخت جامد در این زمینه به یک موفقیت واقعی تبدیل شد. برد این موشک 2200 کیلومتر و با کاهش وزن کلاهک تا 500 کیلوگرم، تا 3 هزار کیلومتر افزایش می یابد.

سپاه دارای یک مرکز آموزش موشکی در اصفهان و دو سایت آموزش موشکی در سمنان و دشت لوت است.

رهبر ایران معتقد است که موشک های بالستیک می تواند حاکمیت و استقلال این کشور را حفظ کند.

اسرائیل و آمریکا همواره از فعالیت های موشکی ایران به ویژه پرتاب موشک نگران و عصبی هستند که قرار گرفتن ماهواره نور در مدار نیز از این قاعده مستثنا نیست.

بلافاصله پس از پرتاب ماهواره نور در تاریخ 22 آوریل، وزارت امور خارجه اسرائیل پرتاب ماهواره نظامی نور به فضا را محکوم و در بیانیه‌ای اعلام کرد: اقدام امروز ایران در پرتاب ماهواره یه فضا تنها نمای خارجی توسعه‌ی مداوم تکنولوژی موشک‌های پیشرفته ایران است. اسرائیل از "موشک‌های بالیستیک بین‌قاره‌ای" و "موشک‌هایی که قابلیت حمل کلاهک‌های هسته‌ای را دارند" به عنوان موشک‌های پیشرفته ایران یاد شده است. در عین حال تاکیده شده سپاه در آمریکا به عنوان یک سازمان تروریستی شناخته می شود.

پنتاگون نیز به نوبه خود اعلام کرد که پرتاب ماهواره نور می تواند برای ایالات متحده و متحدین آن در منطقه خطرناک باشد.

دیوید نورکوئست، معاون وزیر دفاع آمریکا نز در این خصوص گفت که پرتاب ماهواره نظامی ایران به مدار، نمونه دیگری از رفتارهای مخرب ایران در منطقه است.

مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا اعلام کرد که سازمان ملل باید مطابق قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل این اقدام ایران را باید بررسی و ارزیابی کند. پمپئو همچنین افزود که این اقدام ایران بر خلاف اظهارات این کشور بر ماهیت غیرنظامی برنامه‌های ماهواره‌ای ایران است.

آمریکا و متحدان این کشور بارها از پرتاب های مشابه ای که ایران صورت داده ایراز نگرانی کرده اند. آنها معتقدند که هدف اصلی متخصصان ایرانی، ارسال ماهواره به فضا نیست بلکه آزمایش فناوری بالستیک است.

به گفته مخالفان ایران، فعالیت های موشکی تهران مطابق قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل در تاریخ 20 ژوئیه 2015 نیست که به طور قانونی برنامه جامع اقدام مشترک آنرا تایید می کند.

توافق هسته ای "برجام" به هیچ وجه آزمایش موشکی را ممنوع نمی کند و قطعنامه 2231 می گوید: از ایران خواسته می‌شود هیچ فعالیتی مرتبط با موشک‌های بالستیک طراحی شده با قابلیت حمل تسلیحات هسته‌ای صورت ندهد، از جمله شلیک هرگونه موشک با استفاده از چنین فناوری‌های مربوط به موشک‌های بالستیک، تا زمان 8 سال پس از روز پذیرش برجام یا تا زمانی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارشی ارائه دهد که «جمع‌بندی مبسوط» را تایید کند، بسته به اینکه کدام زودتر اتفاق افتد.

از اینرو برنامه موشکی ایران با برجام مغایرت ندارد. در واقع اقدامات قانونی دیگری در سطح بین المللی وجود دارد که مانع توسعه و گسترش سلاح های موشکی می شوند. بعنوان مثال رژیم کنترل تکنولوژی موشکی و آیین نامه بین المللی رفتار برای جلوگیری گسترش موشک های بالستیک.

با این حال ایران در این زمینه پاک است، به این دلیل که در این توافق های بین المللی شرکت نمی کند.

جامعه جهانی تنها از ایران می خواهد که تا 20 ژوئیه 2023 از فعالیت های موشکی خودداری کند. اما این درخواست در تهران شنیده نمی شود.

اسرائیلی ها و آمریکایی ها در هر پرتاب ماهواره فضایی ایران، تلاش های این کشور را برای آزمایش و ساخت موشک های بالستیک بین قاره ای و تحت پوشش پرتاب موشک های فضایی اعلام می کنند. البته هر پرتابی یک آزمایش تکنولوژی با هدف بهبود آن است. علاوه بر این، بدون شک تمام موشک های فضایی ایران ریشه های نظامی دارند و پرتاب این موشک ها گامی در مسیر مدرن سازی موشک های نظامی است. با این حال تمام فناوری های موشکی که در اختیار نیروی هوا فضای سپاه قرار دارد و همچنین برای پرتاب ماهواه ای مورد استفاده قرار می گیرند، در واقع موشک های بالستیک کوتاه برد و برد متوسط است و تفاوت بین آنها و موشک بالستیک قاره‌پیما بسیار زیاد است. موشک بالستیک قاره‌پیما باید دارای خواصی باشند و اول از همه  از نظر آمادگی فوری برای پرتاب، بقا در تمام مسیر پرواز و سایر مواردی باشد که در موشک بالیستیک کوتاه‌ برد و برد متوسط ذاتی نیستند. تاکنون ایران قادر به ساخت موشک بالستیک قاره‌پیما نیست.

البته کار بر روی این مشکلات و دستیابی به نتیجه دلخواه، کاملا امکان پذیر است که نیاز به زمان و هزینه زیاد دارد.

از سوی دیگر، نگرانی مخالفان ایران قابل درک است. علاوه بر این به نقل از کارشناسان نظامی، استفاده از موشک های بالستیک و به ویژه  موشک بالستیک قاره‌پیما تنها در تجهیزات نظامی هسته ای موثر است. همچنین برای شلیک های معمولی بسیار گران بوده و از نظر نظامی و اقتصادی به صرفه نمی باشد.

در این راستا، برنامه موشکی ایران می تواند باعث نگرانی باشد. اما این نگرانی ها باید از طریق دیپلماتیک و مذاکرات برطرف شود.

در اواخر دسامبر 2019 و اوایل ژانویه 2020، تنش ها بین ایران و آمریکا به اوج خود رسید. "جنگ تانکر" در خلیج فارس، سرنگونی پهپاد آمریکایی توسط سپاه، حمله موشکی به تأسیسات نفتی در عربستان سعودی، حمله موشکی به پایگاههای نظامی آمریکا در عراق، تلاش برای تصرف سفارت آمریکا در این کشور و سرانجام ترور سردار سلیمانی فرمانده سپاه قدس ایران توسط آمریکا، این دو کشور را تا آستانه جنگ پیش برد.

اوضاع همچنان پرتنش است در 15 آوریل، 11 قایق نظامی سپاه نزدیک به کشتی های آمریکایی در خلیج فارس نزدیک شدند و به طرز خطرناکی آنها را اسکورت کردند. در پاسخ دونالد ترامپ، رییس جمهور آمریکا در تاریخ 22 آوریل به نیروی دریایی ایالات متحده دستور داد در صورت تلاش قایق های نظامی ایران برای ممانعت در فعالیت کشتی های آمریکایی در دریا، به آنها شلیک كنند.

جان هیتن و دیوید نورکوئست، مقامات عالی رتبه نیروهای مسلح آمریکا از رئیس جمهور این کشور حمایت و اعلام کردند که نیروی دریایی آماده استفاده از زور علیه ایران در خلیج فارس هستند و  چگونگی مقابله با ایرانی ها را شرح دادند.

در همین روز سپاه ایران ماهواره ای را با جدیدترین موشک خود به فضا پرتاب کرد که این اقدام پاسخ تهران است.

البته این پرتاب بیش از یکسال پیش آماده و برنامه ریزی شده بود. اما در زمانی که تنش بین ایران و آمریکا بالا گرفته است، پرتاب ماهواره نور را می تواند به عنوان نماد سیاست تهران تبدیل کند.

کاملاً قابل تصور است که پرتاب ماهواره نور تلاشی از طریق افزایش تنش های ایران و آمریکا برای تاثیر بر افت قیمت نفت در بازار جهانی باشد که برای ایران در بحران تحت شرایط تحریم و پایین بودن قیمت نفت بسیار مهم است.

تهران (در بخش های مختلف ساختار سیاسی ایران) به خوبی می داند که راه حل بسیاری از مشکلات، مذاکره با ایالات متحده است. اما برای این کار لازم است که امتیازاتی را بدست بیاورد.

ایران برای پرتاب ماهواره در شرایط بحران شدید مالی - اقتصادی و بحران ویروس کرونا، هزینه بسیاری را صرف می کند، در حالی که از ایالات متحده می خواهد تحریم ها را بردارد و از صندوق بین المللی پول تقاضای کمک پنج میلیارد دلاری دارد. بنابراین بازی فضایی ارزش شمع را دارد.

اینکه اوضاع چگونه خواهد شد، بسیار دشوار است، زیرا بسیاری از لحظه های فرصت طلب وجود دارد. اما پرتاب پر هزینه و مبهم ماهواره نظامی نور توسط نیروی هوا ـ فضای سپاه همچنان نقش خود را ایفا می کند.