به گزارش اسپوتنیک، محقق بیناد کارنگی که به لیبی سفر کرد در نیویورک تایمز نوشت: کرونا می تواند وضعیت خاورمیانه را بسیار پیچیده تر کند و موج دیگری از انقلاب ها را به وجود آورد.
فردریک وِری (Frederic Wehrey) کارشناس خاور میانه می افزاید: کشورهایی که جنگ های داخلی در آنها ادامه دارد به ویژه آسیب پذیر خواهند بود. شیوع کرونا می تواند به عدم نظم و قانون در کشورهای دارای رژیم های ناکارآمد خاورمیانه جلب توجه کند.
وی در ادامه نوشت: هنگام سفر اخیر به لیبی، با خانواده ای که در اردوگاه آوارگان واقع در شرق طرابلس زندگی کرد، ملاقات کردم. این یکی از ده ها هزار خانواده هایی است که در زمان جنگ خانه خود را ترک کردند. آنها هفت نفر اند و همه در یک اتاق به اندازه 20 بر 10 زندگی می کنند. آب آشامیدنی کم است و افراد محلی پناهجویان را مورد مسخره قرار می دهند. ویروس کرونا که در سراسر جهان گسترش یافته است برای پناهجویان و مهاجران فاجعه بار است.
اقدامات سریع مسئولان در زمینه بهداشت و حفاظت سلامت و تحکیم اقتصاد می تواند وضعیت را برای مدت کوتاهی بهبود بخشد. اما یک درس مهم از قیام ها در کشورهای عربی در سال 2011 و اعتراضاتی که در سال گذشته رخ داد این است که بدون داشتن سیستمی که در آن تمام نیروهای سیاسی نماینده داشته باشند، بدون غلبه بر فساد، بدون برابری اقتصادی وعدالت، اقدامات تکنوکراتیک و کاربرد ابزار اجبار می تواند تنها یک راه حل موقت باشد. به احتمال زیاد، پس از شیوع پاندمی در خاورمیانه ، خواست های مربوط به سهم گرفتن شهروندان در فرایندهای حکومتی شدت می یابد. بیشترین تأثیرات مهلک این بیماری همه گیر در کشورهایی که درآنها جنگ های داخلی ادامه دارند احساس می شود: لیبی ، یمن و سوریه از جمله این کشورها هستند.
حوادث در لیبی در آوریل 2019 آغاز شد، هنگامی که خلیفه حفتر فرمانده و حاکم نظامی شرق لیبی برای سرنگونی دولت توافق ملی به رهبری نخست وزیر فائز السراج ، حمله ای را به پایتخت طرابلس انجام داد. در طول درگیری ها ، نیروهای حفتر بارها به مراکز پزشکی و پرسنل اورژانس حمله کردند.
با آغاز بیماری همه گیر کرونا در لیبی، خشونت بیشتر شد، زیرا احزاب متخاصم و حامیان خارجی آنها از این امر استفاده کردند زیرا توجه دیپلمات هاي جهان به سایر مسایل معطوف شده بود.
نیروهای سیاسی مخالف در حال انجام اقدامات متوسط برای مقابله با ویروس کرونا بوده و ساعت منع عبور و مرور را اعلام کرده و برپایی تجمعات بزرگ را ممنوع کردند. اما رشد فزاینده مسایل اقتصادی ناشی از پایین آمدن قیمت نفت، محاصره پایانه های نفتی توسط سربازان حفتر و عدم تمایل نخبگان از هر دو طرف به پرداخت پول به شبه نظامیان، مانع از بهبود اوضاع می شود. در عین حال، گروه های مسلح می توانند از این بیماری همه گیر برای تقویت نفوذ خود استفاده کنند. ستیزه جویان حفتر در حال حاضر پزشکان را در شرق لیبی تهدید می کنند.
فرماندهان یگان های رزمی احتمالاً کمکهای پزشکی خارجی را رهگیری می کنند، و آن را برای رفع نیازمندی های شبه نظامیان خود استفاده می کنند یا آن را در بازار سیاه می فروشند. شیوع ویروس کرونا در یک روستا یا منطقه می تواند باعث افزایش خشونت و زورگویی در مورد افراد آلوده شود.
هزاران مهاجر، اکثرا از آفریقا ، که سعی داشتند خود را به اروپا برسانند به ویژه در این شرایط دشوار آسیب پذیر هستند. آنها که در مراکز نگهداری که توسط ستیزه جویان اداره می شود، به سر می برند، تحت شکنجه و خشونت قرار می گیرند و اغلب به کار اجباری کشانده می شوند. ویروس کشنده، رنج این افراد را غیرقابل تحمل خواهد کرد.
و لیکن، لیبی چیزی در مقایسه با یمن نیست، جایی که بزرگترین فاجعه بشردوستانه جنگي در جهان ایجاد شده است. درگیری در این کشور هم اینک رابطه متقابل بین جنگ و بیماری را نشان داده است. شیوع وبا در یمن، که بزرگترین و حادترین در تاریخ معاصر شد، تقریباً به طور کامل نتیجه حملات ائتلاف سعودی به بیمارستان ها ، سیستم های آبرسانی و سرویس های بهداشتی آن کشور بود.
عملیات نظامی در یمن همچنین موجب قحطی وحشتناک در این کشور شده است و اکثر اهالی یمن امروز کاملاً به کمک های خارجی و واردات سوخت وابسته اند. یمن هنوز هیچ موردی از عفونت کرونا ویروس را گزارش نکرده است اما این امر به دلیل نبود تست و عدم تمایل متجاوزان برای اطلاع رسانی در مورد این عفونت است. اگر اپیدمی کرونا در این کشور شدت بگیرد، بسیاری از اهالی یمن بین دو انتخاب وحشتناک روبرو خواهند شد: ابتلا به بیماری یا گرسنگی.
تلاش برای دستیابی به آتش بس در یمن، که متجاوزان و حامیان خارجی آنها در مورد آن به توافق رسیدند، شکست خورده و خصومت ها ادامه می یابد و به طور دوره ای شدت پیدا می کند. همانطور که در لیبی، نیروهای خارجی بیشتر به راه اندازی جنگ، نه به رفاه شهروندان تمایل دارند.
ویرانی ارتش، تأثیر مخربی بر پزشکی و بهداشت عمومی دارد که کمبود دارو را ایجاد می کند و پزشکان از کشور فرار می کنند. در نتیجه، یمن در موقعیت بسیار خطرناکی قرار گرفته است. اگر این پاندمی متوقف نشود، کل یمن را در بر می گیرد و در شرایط تراکم جمعیت در این کشور، اوضاع وخیم می شود. انزوا و فروپاشی یمن شدت می یابد و شبه نظامیان و شورشیان قدرت بیشتری به دست می آورند.
اما عواقب شدید ناشی از شیوع کرونا ویروس در سوریه خواهد بود، به ویژه برای میلیون ها نفر آواره. در استان ادلب برای سه میلیون نفر اهالی فقط 153 دستگاه تهویه مصنوعی ریه وجود دارد. اوضاع به دلیل کمبود آب و تراکم عظیم جمعیت شهری که حتی نسبت به نیویورک بالاتر است، وخیم است. فقط در ادلب ، صد هزار نفر می توانند بمیرند. اقتصاد سوریه در حال سقوط است و نرخ لیره سوریه با سرعت فاجعه بار رو به کاهش است.
این ویروس قدرت و حالت پایداری را امتحان می کند. امیرنشین های پولدار خلیج فارس قادر به زنده ماندن در برابر این طوفان هستند، اما وضعیت آنها نیز بسیار دشوار خواهد بود. به دلیل پایین آمدن قیمت نفت و گاز، آنها مجبور خواهند بود محدودیت های بودجه ای را وضع کنند و رکود اقتصادی جهانی ضربه بزرگی به تلاش های آنها برای متنوع کردن اقتصاد از طریق توسعه گردشگری ، تجارت و لجستیک وارد خواهد کرد. سلطنت های خلیج فارس در چنین شرایطی بعید است که بخواهند به رژیم های کم درآمدتری مانند مصر، اردن و مراکش که اغلب از سخاوتمندی آنها برخوردار بودند، کمک کنند.
در تونس که تنها دموکراسی در جهان عرب است، درجه ریسک حتی بالاتراست. چگونه دولت تونس که قادر به مقابله با افزایش بیکاری، گرانی و نارضایتی مردم نیست می تواند بر عواقب اقتصادی پاندمی کرونا فایق می آید؟ این یک آزمایش مهم قدرت و توانایی دموکراسی عرب است.
در شرایط کاهش خدمات ارائه شده توسط نهادهای دولتی در این منطقه ، ساختارهای غیر رسمی از جمله جامعه مدنی، گروههای مرتبط و شبه نظامیان می توانند خلاء را پر کنند. ما در طول چند دهه شاهد چنین روندی در لبنان بودیم که مناطق هر چه جدیدتری در آن سامان و همچنین سرزمین ها و شهرهای مرزی را در بر می گیرد.
در خاورمیانه، این تزلزلات جنبه جدی تری به خود می گیرد. مسئله این است که کمک معمول در چنین شرایطی - از کشورهای حوزه خلیج فارس ، سازمانهای بین المللی و قدرتهای بزرگ - ممکن است این بار به نتیجه نرسد. سازمان های بین المللی تلاش می کنند، اما منابع آنها نامحدود نیست و برای مقابله با پاندمی جهانی کافی نیست. اروپا به شدت از ویروس آسیب دیده است. در ایالات متحده، تعداد افراد مبتلا و کشته شده به سرعت در حال افزایش است و دولت ترامپ در حال تعمق درخصوص مشکلات داخلی ناشی از کرونا ویروس است.
رهبران جهان عرب با مشکلات خود روبرو شدند. اگر به دوران گذشته نگاه کنیم، می بینیم که این امر نااميد کننده است. تغییرات بنیادی می تواند از یک چیز کوچک شروع شود، به ویژه در جایی که از در آن رکود اقتصادی، بحران سیاسی وجنگ هایی که توسط افراد بیگانه انجام می شود.
یک ضرب المثل قدیمی عربی می گوید: "حتی یک پشه می تواند باعث خونریزی در چشم شیر شود."
فردریک وری، کارمند علمی ارشد در بنیاد کارنگی بخاطر صلح بین المللی و نویسنده کتاب "سواحل شعله ور. نبرد بخاطر لیبی جدید" است. The Burning Shores: Inside Battle for New Libya