اسپوتنیک – ماه دسامبر سال 2018 کشور سوئیس اعلام کرد که در حال راه اندازی یک کانال مالی و تجاری است تا ایران بتواند از تجارت بشردوستانه (Humanitarian Trade) با این کشور و یا حتی سایر کشورهای اروپایی، به دور از سایه تحریمهای امریکا استفاده کند.
سوئیس که پس از اشغال سفارت امریکا در تهران منافع این کشور در ایران را نمایندگی می‌کند و بارها در مناقشات مختلف نقش میانجی را بر عهده داشته است؛ با این حال حجم روابط تجاری ایران و سوئیس از مبلغ قابل توجهی برخوردار نیست. حجم مبادلات دوجانبه تجاری ایران و سوئیس در سه ماهه اول 2019 به 299 میلیون کرون (حدود 29.9 میلیون یورو) رسید که از این میزان 263 میلیون کرون ( 26.3 میلیون یورو) را صادرات سوئیس به ایران و 36 میلیون کرون ( 3.6 میلیون یورو) واردات از ایران به این کشور بوده است. مهمترین اقلامی که سوئیس به ایران صادر کرده است، شامل مواد غذایی، دارویی و تجهیزات پزشکی می شود.
با گذشت حدود یکسال از مطرح شدن موضوع کانال مالی مشترک میان ایران و سوئیس، مارکوس لاینتر، سفیر سوئیس در تهران در کنفرانس ایران گرین که با حمایت اتاق تهران برگزار شد، از راه‌اندازی این کانال مالی برای انجام مبادلات کالاهای انسان‌دوستانه خبر داد. به گفته وی، حوزه اصلی فعالیت این کانال در مبادله کالاهای بشردوستانه همچون دارو، تجهیزات پزشکی و محصولات غذایی تعریف شده است. لایتنر در این رابطه گفت: این کانال مالی قرار نیست رقیب یا جایگزینی برای اینستکس باشد و در صورت راه‌اندازی، متفاوت از ساز و کار مالی اینستکس عمل خواهد کرد.
اما تا چه حدی می‌توان به کارایی این کانال مالی امید داشت؟ تامین مالی این کانال مشترک به چه صورت خواهد بود؟ آیا طرف سوئیسی هراسی از تحریمهای ایالات متحده ندارد؟ در این راستا اسپوتنیک با رضا طهماسبی، رئیس حوزه ارتباطات و رسانه اتاق بازرگانی تهران همکلام شده است که مشروح این گفتگو در ذیل تقدیمتان می‌شود.
منبع اصلی خبر مربوط به راه‌اندازی این کانال مالی مشترک، سوئیسی و در واقع آقای مارکوس لاینتر، سفیر سوئیس درایران است و پیش از این هم ایشان اشاره سربسته‌ای به این موضوع داشتند. در کنفرانس دو روزه ایران‌گرین که به همت اتاق مشترک ایران و سوئیس و با حمایت اتاق بازرگانی تهران و با حضور رئیس اتاق بازرگانی تهران، سفیر سوئیس در تهران و تعداد زیادی از نمایندگان بخش خصوصی و فعالان اقتصادی ایرانی و برخی کشورهای خارجی در محل هتل اسپیناس پالاس تهران برگزار شد؛ آقای مارکوس لاینتر طی سخنرانی خود این موضوع را اعلام نمودند.
سوئیس یکی از کشورهای طرف مبادله ایران در اروپا به خصوص در حوزه مواد غذایی و محصولات کشاورزی است. از آنجایی که کالاهای مورد مبادله بین ایران و سوئیس کالاهای خارج از شمول تحریم است، از بابت تحریمهای آمریکا با مشکل مواجه نمی‌شود. اما مورد عمده در تجارت با کشورهای اروپایی اینست که بانک‌ها یا موسسات مالی که باید کار نقل و انتقالات پول را انجام بدهند علی رغم عدم منع قانونی یا تجاری، به خاطر محافظه کاری یا ریسکی که این مبادلات با ایران برای آنها دارد، وارد این کار نمی‌شوند. بانک‌های اروپایی صرفا بدین دلیل که در آمریکا دارای شعب هستند و ممکن است در این کشور تراکنش‌هایی را داشته باشند وارد مبادله در راستای تجارت کالاهای بشر دوستانه با ایران نمی‌شوند. سوئیس در حال حاضر ادعا دارد که این کانال را راه‌اندازی نموده است و قاعدتا این کشور برای نقل و انتقال پول یکسری بانک‌ها یا موسسات مالی را به ایران معرفی خواهد کرد که احتمالا بانک‌ها و موسسات کوچکی خواهند بود که حوزه فعالیت آنها محدود به سوئیس یا اتحادیه اروپاست و احتمالا با آمریکا مبادله‌ای ندارند که از بابت آن نگرانی داشته باشند؛ ضمن اینکه کالاهایی که توسط آنها ساپورت می‌شود خارج از شمول تحریم هستند. بنابراین این موضوع از جهت نقل و انتقالات مالی موضوع عجیبی محسوب نمی‌شود.
در اینجا موضوع تنها بر‌می‌گردد به اراده کشور سوئیس برای مبادله با ایران و از آنجا که در حوزه کالاهای خارج از تحریم، مبادلات میان دو کشور از سطح خوبی برخوردار است، سوئیس ریسک این کار را پذیرفته است. این ماجرا برای سوئیس دارای منفعت است و برای ایران نیز یک بازی برد – برد محسوب می‌شود؛ بنابه گفته سفیر سوئیس در تهران از هر دو هندوانه که در ایران کاشته و مصرف می‌شود، واریته یک هندوانه از سوئیس آمده است. همچنین بذر 90 درصد هویج کشت شده در مزارع ایران، در سوئیس تولید شده است. علاوه بر این از هر هشت نوزاد ایرانی، یک نوزاد مصرف‌کننده محصولات دارویی و غذایی ساخت سوئیس است و همه اینها بدین معنی است که کشور سوئیس در کالاهای غیرتحریمی بازار خوبی در ایران دارد و قاعدتا تلاش می‌کند که این بازار را از دست ندهد.
سفیر سوئیس در تهران همچنین اشاره کرده است که این ساز و کار و کانال مالی، اختراع و ابداع تازه‌ای نیست و در دوره قبلی تحریمها علیه ایران نیز مشابه آن وجود داشته و در زمینه تسهیل شرایط نقل و انتقالات پولی برای تبادل کالاهای بشردوستانه به ایران فعال بوده است و در حال حاضر هم با توجه به منافعی که این کشور در ایران دارد، دولت سوئیس سعی می‌کند این کانال را راه‌اندازی کند، البته که هنوز این ساز و کار اجرایی نشده است.
در صحبت‌های آقای مارکوس لاینتر تاکید شده است که این کانال رقیب یا جایگزین اینستکس نیست، این موضوع درست است زیرا این سازوکار تنها بین ایران و سوئیس فعال خواهد بود و برخلاف اینستکس که دارای بروکراسی‌ها و اما و اگرهای سنگینی است و فعلا خیلی بعید است که اجرایی بشود، عملی‌تر است. علاوه بر این در تفاوت با اینستکس، سوئیس یک هدف مشخص را انتخاب نموده و روی آن متمرکز شده است و قرار نیست کالاهای مشمول تحریم و یا کالاهای دارای کاربرد دوگانه از نظر اوفک را صادر کند. در بین سوئیس تنها کافی است چند موسسه و بانک را مامور مبادله پولی با ایران کند.