اسپوتنیک — نمایشگاه کاریکاتوری با عنوان «ملکه کشتی ربا» با همت بنیاد فرهنگی روایت فتح در مجتمع فرهنگی و هنری اسوه تهران برگزار شده است که تحلیل آثار آن خوراک این روزهای شبکه های اجتماعی نیز می باشد.
این نمایشگاه شامل ۳۵ کاریکاتور از ۱۴ هنرمند متعهد و متخصص است که به موضوع توقیف نفتکش ایرانی «گریس ۱» از سوی نیروی دریایی بریتانیا از زوایای گوناگون پرداخته است.
سید مسعود شجاعی طباطبایی، دبیر نمایشگاه در خصوص علت برپایی نمایشگاه در قالب کاریکاتور و کارتون عنوان کرده است که کاریکاتور رسانه ای با زبان جهانی ست و لازم دانستیم همه حقایق را در خصوص این دزدی در قالب نمایشگاه «ملکه کشتی ربا» بیان کنیم.
به بهانه تشکیل نمایشگاه کاریکاتور در خصوص اقدامات انگلیس در رابطه با نفتکش حامل نفت ایران و اقدام مقابله به مثل ایران مصاحبه ای با سید مسعود شجاعی طباطبایی صورت گرفت که در زیر می خوانیم.
اسپوتنیک: هدف از تشکیل این نمایشگاه چه بوده است؟
این نمایشگاه در پی اتفاق عجیبی که توسط دولت انگلیس رخ داد، صورت گرفت. این اتفاق در مورد توقیف نفتکشی در جبل الطارق بود که نفت ایرانی حمل می کرد. این توقیف بدون هیچ دلیل منطقی انجام شد و تنها دلیل آن این بود که این نفتکش نفت ایرانی را به سمت سوریه می برد که دلیل درست و منطقی برای توقیف یک نفتکش نبود و این اتفاق در عرف بین المللی مردود است. بنابراین منافع ملی ما ایجاب می کرد تا نسبت به این اتفاق واکنش صورت بگیرد. از نظر سیاسی این واکنش انجام شد و وزیر خارجه انگلیس احضار شد و به ایشان اخطار داده شد. از نظر عرف سیاسی، واکنش مقابله به مثل وجود دارد و ایران نیز در مقابل به علت تخلفات جدی نفتکش انگلیسی را توقیف کرد. این تخلفات برای عبور از خلیج فارس و تنگه هرمز صورت گرفته بود. حتی اگر این تخلفات را نادیده بگیریم، منافع ملی ایران ایجاب می کرد تا اقدام مقابله به مثل صورت بگیرد و این کار انجام شد اما رسانه های غربی بخش اول را نادیده گرفتند که توقیف نابحق نفتکشی بود که نفت ایران را حمل می کرد و روی بخش دوم مانور داده و مباحثی را مطرح کردند که دور از اخلاق حرفه ای در عرصه خبررسانی بود. بنابراین به نظر می رسید که زبان بین المللی و قابل فهم کاریکاتور زبان مناسبی باشد تا با این اقدام برخورد شود و حقایق واقعی پشت صحنه این اتفاق افشا شود.
برای این کار فرصت کمی در اختیار بود اما ۱۴هنرمند در حوزه کاریکاتور ظرف مدت ۴ الی۵ روز ۳۵ اثر آماده کردند. موضوع اصلی ربایش نفتکشی بود که نفت این را حمل می کرد و نماد آن را ملکه انگلیس در لباس دزد دریایی در نظر گرفتند. نکته ای که وجود داشت این بود که در عین حال هنرمندان کاریکاتوریست در اثرهای خود به به جنبه های مختلفی که می توانست افشاگر ماهیت استعماری دولت انگلیس باشد نیز پرداختند و بحث اقتدار ایران را به نوعی در کارهای خود نشان دادند.
اسپوتنیک: کاریکاتوریست ها از چه کشورهایی در این نمایشگاه شرکت نمودند؟
چون موضوع نمایشگاه موضوعی داخلی است بنابراین همه کاریکاتوریست ها که به این اتفاق واکنش نشان دادند ایرانی هستند اما متن کاریکاتورها به دو زبان انگلیسی و فارسی نوشته شده است. کتاب مجموعه آثار هنرمندان نیز در کتابی جمع آوری شده و به چاپ رسیده است. در سایت هنر مقاومت به آدرس الکترونیکی http://resistart.ir/ نیز تمامی آثار به همراه نام هنرمندان با کیفیت خوب موجود می باشد.
اسپوتنیک: کدامیک از کاریکاتورها توانست بیشترین حق مطلب را ادا کند و بیشتر مورد توجه قرار گرفت؟
یکی از آثار در فضای مجازی بیشتر دیده شد و نسبت به آن بازخورهای مختلفی چه مثبت و چه منفی ارائه شد. این کار توسط عباس گودرزی به تصویر کشیده شد که در آن یکی از نیروهای سپاه در حال تنبیه کردن ملکه انگلیس بوسیله نفتکش است. مباحث مختلفی در باب این اثر مطرح شد و مورد توجه بسیاری قرار گرفت. این مباحث در رابطه با خود ملکه انگلیس و حواشی آن مطرح شد و توانست در میان بازخوردها مقام اول را کسب کند.
اسپوتنیک: ارزیابی سلسله نمایشگاه های کاریکاتور برگزار شده در عرصه سیاست چیست؟
امسال شاهد ۳ اتفاق مهم در عرصه سیاسی بودیم که اتفاق اول مربوط به برگزاری جشن تولد ملکه انگلیس در تهران بود که به نظر ما نگاهی استعماری در آن بود چرا که سفیر کشور انگلیس در ایران اعلام کرده بود که هرکس می خواهد در این اتفاق سهیم باشد با پرداخت ۲۵۰۰ یورو در باغ سفارت حضور یابد که هم با سفیر و هم با مهمانان معاشرت و خوش و بش کند. با توجه به این مسئله که سفیر انگلیس بعد از برجام تمامی شرکت های انگلیسی را از ایران خارج کرده بود و پس از آن برای تامین هزینه جشن تولد ملکه انگلیس از ایرانیان پول درخواست کرده بود، بنابراین لازم بود تا نسبت به این اقدام استعماری واکنشی انجام شود. بنابراین طی اقدامی جدی نمایشگاهی در واکنش به این اقدام انجام شد. اقدام دوم در رابطه با انهدام پهباد آمریکایی بود که یکی از بزگترین پهباد ها در دنیا به حساب می آمد. این پهباد ۲۰ میلیون دلاری رادار گریز در هر روز می توانست در ارتفاع نود هزار پایی صد هزار کیلومتر مربع را عکاسی کند. با توجه به پرواز این پهباد در آسمان ایران که هدف جاسوسی داشت ایران توانایی خود را در انهدام این پهباد ثابت کرد که اتفاق بزرگی بود. لاشه این پهباد نیز به نمایش گذاشته شد. بنابراین لازم بود تا نمایشگاهی در رابطه با این اقدام برگزار شود که شامل پوستر، کارتون و کاریکاتور بود. عنوان این نمایشگاه سیلی های سخت بود که اشاره ای به اقتدار سپاه در حفظ امنیت و حریم جمهوری اسلامی ایران می کرد که اتفاق بزرگی بود. قبل از این اتفاقات نیز مسابقه ای در سطح بین الملل با عنوان ترامپیسم برگزار شد که در ابتدای ریاست جمهوری دونالد ترامپ بود. افراد از ۸۵ کشور جهان در این مسابقه شرکت کردند.
در حال حاضر نیز نوع برخوردهای استعماری، نژادپرستانه و خلاف عرف و اخلاق ترامپ از چشم ما دور نمانده است. این برخوردها که حتی با رسانه های داخلی خود دارد و منجر به تعطیلی کلی و یا دچار مشکل شدن ستون خاصی می شود. مانند تعطیلی ستون کاریکاتور نیویورک تایمز و یا تعطیلی نشریه ای تحت عنوان نشریه مَد Mad Magazine)) که بیش از ۷۰ سال سابقه دارد. این اقدامات و همچنین تحریم ظالمانه دولت آمریکا در مقابل ایران که در هیچ دوره ای از تاریخ سابقه نداشته است ما را بر آن داشت تا مسابقه ترامپیسم ۲ را نیز برگزار کنیم که فراخوان آن طی دو هفته آینده اطلاع رسانی خواهد شد.
اهمیت نمایشگاه «ملکه کشتی ربا»
نمایشگاه فعلی از این جهت نسبت به نمایشگاه های دیگر حائز اهمیت است که اولا در حوزه کارتون و کاریکاتور می باشد و دوما به نگاه استعماری انگلیس پرداخته و ظرف مدت بسیار کوتاهی برگزار شده است. نمایشگاه ملکه کشتی ربا طی مدت ۴ الی ۵ روز شکل گرفت و حتی کتاب آن به چاپ رسید. این اتفاق جزو اتفاقات متفاوتی ست که در این رابطه صورت گرفته است. قطعا هر اتفاقی در ارتباط با تجاوز و هر برخورد نظامی علیه منافع ایران به غیر از برخورد نیروهای نظامی با زبان گویای هنر نیز بی پاسخ نخواهد ماند.
اسپوتنیک: تاثیر کاریکاتور بر افکار عمومی نسبت به سایر ابزار رسانه در چیست؟
کاریکاتور زبان بین المللی و قابل فهم برای عموم است. هر فردی با دیدن پوستر این نمایشگاه و ملکه انگلیس در آن لباس متوجه خواهد شد که مراد از آن دزد دریایی است. بنابراین صرف نظر از عنوان نمایشگاه به ماهیت آن پی خواهد برد. هر کاریکاتور حتی بدون عنوان و توضیح، معنادار ، قابل فهم و رسا است و پیام رسانی سریع و آنی دارد و این مزیت زبان کاریکاتور می باشد. همچنین کاریکاتور بعلت بهره مند بودن از چاشنی طنز بخصوص در میان ایرانیان که در گفتمانشان هم طنز بسیاری وجود دارد، جذابیت بیشتری دارد. در دنیا نیز زبان طنز زبان جذابی است که می تواند لبخندی بر گوشه لب افراد بیاورد و حتی آنان را وادار به خنده کند. در کل رسانه های تصویری از رسانه های دیگر از طرفداران بالاتری برخوردار هستند.
اسپوتنیک: آیا داوری در بین این آثار انجام می شود؟
خیر. چون این آثار در فاصله زمانی کوتاه انجام شد و در کمتر از ۳ روز به نتیجه رسید حالت مسابقه ندارد.
اسپوتنیک: چه اقداماتی در حوزه فضای مجازی نیز انجام شد؟
به غیر از این کاریکاتورها در این نمایشگاه، در حوزه فضای مجازی نیز اقدامات جدی صورت گرفت و خوشبختانه در شهر تهران نیز بیلبوردهای زیادی در این راستا به این اتفاق اختصاص پیدا کرد. در توییتر میان ایرانی ها نیز هشتگ ملکه کشتی ربا نیز مقام اول را کسب کرد. از این جهت خوشحالیم که توانسته ایم در مدت کمی نسبت به اقدام غیور مردان سپاه که در راستای منافع ملی ایران بود، ادای دین کنیم. امیدواریم که اقدامات ما در فضاهای دیگر مانند اینستاگرام و فیس بوک نیز بخوبی دیده شود. رسانه های مختلف مانند اسپوتنیک و دیگر رسانه ها نیز اخبار ما را پوشش دادند و ما از این جهت از آنها سپاسگزاریم.
از خبرگزاری اسپوتنیک تشکر می کنم. به نظر من این نمایشگاه و اتفاقاتی از این قبیل با کمک رسانه ها باید دیده شود. با توجه به سخنان آیت الله خامنه ای رهبر ایران، دوره استعماری و به اصطلاح بزن در رویی به سر آمده است. هر دولتی در دنیا مانند انگلیس نمی تواند به سادگی منافع ملی کشوری را زیر سئوال برد و قطعا برخورد جدی مانند برخورد ایران در مقابل آن صورت می پذیرد. در دنیای فعلی استعمار جایگاهی ندارد و حتی اگر بعضی از دولت ها نیز این نگاه را بپذیرند و منفعل عمل کنند اما مردم کشورهای مختلف با هر نوع زورگویی و ظلم مخالف هستند.