به گزارش اسپوتنیک، افراد دارای معلولیت در ایران بخش قابل توجهی از جمعیت را به خود اختصاص می دهند، به دلیل عدم وجود آمارهای دقیق از تعداد افرادی که به نوعی محدودیت دارند نمی توان عددی را به طور دقیق در این رابطه اعلام کرد اما اعلام می شود در دنیا به طور میانگین 10 درصد از جمعیت به نوعی دارای معلولیت هستند.
اخیرا سازمان «دیده بان حقوق بشر» و کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران گزارش 71 صفحه ای با عنوان "من نیز انسانی چون شما هستم: تبعیضات ناروا و محرومیت معلولین در ایران" را منتشر کردند. در این گزارش گفته می شود که معلولان در ایران در وضعیت بسیار دشوار قرار دارند.
به گفته مولفان این گزارش، معلولان ایرانی هر روز در خیابانها و در حمل و نقل عمومی با بدرفتاری از سوی مردم و تبعیضات ناروا از سوی کارمندان سازمان ها و ادارات دولتی، کارکنان سازمان های مراقبت های بهداشتی مواجه می شوند.
در این گزارش در آمده است: «بسیاری از معلولین ایرانی هنوز در خانه های خود به دام افتاده اند و قادر به زندگی مستقل و مشارکت در جامعه همپای سایر شهروندان نیستند».
علاوه بر این، دیده بان حقوق بشر ویدئوی تبلیغاتی را در ارتباط با «بدرفتاری و تبعیضات ناروا از سوی کارمندان ادارات دولتی ایران نسیت به معلولین کشور خود» ساخته است.
لطفا از مشکلاتی که در این زمینه روزانه و یا موردی برای شما پیش می آید برای ما توضیح دهید؟
یکی از مهمترین موانعی که به طور روزمره من و سایر افرادی که معلولیت جسمی-حرکتی دارند موضوع حمل و نقل درون شهری و برون شهری است. نوع مشکلات با نوعی و شدت معلولیت رابطه مستقیم دارد، حمل و نقل و عدم مناسب سازی محیط ها تمام ابعاد زندگی افراد دارای معلولیت را تحت شعاع خود قرار می دهد. من با وجود ریسک ها و خطرات زیاد از مترو و بی آر تی BRT استفاده می کنم که البته با مشکلات بسیار زیادی هم مواجه می شوم. عدم وجود آسانسور در تمام ایستگاه ها، مناسب نبودن سرویس های بهداشتی در پارک ها و مراکز خرید حتی مراکز خرید بزرگ زندگی را برای افراد دارای معلولیت در ایران با مشکلات زیادی همراه کرده است. من تنها کاری که می توانم انجام دهم این هست که مراکز مناسب را شناسایی و تنها از آنها استفاده می کنم که تعدادشان بسیار محدود هست. من به خاطر داشتن ویلچر برقی استقلال حرکتی دارم و البته با قبول برخی ریسک ها به دل شهر می زنم و تلاش می کنم با کمک گرفتن از رهگذران موانع موجود را دور بزنم و عموما افراد با علاقه زیاد کمک می کنند تا از پله ای یا مانعی رد شوم.
در خارج برای معلولان صندلی های جداگانه در اتوبوس و مترو در نظر گرفته می شود، برای آنها مسیرهای راحت در پیاده رو تعبیه می شود، آیا در ایران هم این امکانات را برای معلولین فراهم می کنند؟
به دلیل استفاده از اتوبوس هایی که در خارج از ایران ساخته شده اند این موضوع وجود دارد و فضاها در سرویس بی ار تی وجود دارد اما مسئله وجود کارتخوان بعد از رمپ است که مانع ورود ویلچر می شود و البته سرعت توقف و حرکت اتوبوس ها و ازدحام جمعیت هم خود دلیل دیگری است که استفاده از خطوط بی ار تی را بسیار سخت و پر چالش می کند. در مترو این موضوع اصلا لحاظ نشده است. تنها یک تابلو متذکر می شود که اولویت نشستن با افراد دارای معلولیت و سالمندان است. داشتن اولویت در نشستن برای سالمندان و افراد دارای معلولیت وجود دارد اما اولویت در سوار شدن متاسفانه وجود ندارد و وقتی نتوانیم سوار شویم اولویت در نشستن معنایی ندارد. موضوع طراحی مبلمان شهری با توجه به نیاز سالمندان و معلولین موضوعی است که در کلان شهرها به صورت مقطعی به آن پرداخته می شود.
آیا برخورد مردم با شما مناسب است؟ آیا آنها وضعیت شما را درک می کنند و در جایی که نیاز باشد به شما یاری می رسانند؟
فرهنگ سازی در حوزه افراد دارای معلولیت جسته گریخته و در برخی موارد توسط موسسات خیریه اداره و مدیریت شده است که عموما اثرات مثبت چندانی به دلیل وجود نگاه خیریه نداشته است اما در کل فضای مجازی بستر مناسبی است برای این نوع فرهنگ سازی ها که به صورت اصولی و دقیق کمتر استفاده شده است. من با آگاهی از عدم وجود فرهنگ سازی ها انتظار چندانی ندارم و سعی می کنم خودم به صورت غیر مستقیم آموزش دهنده باشم. باید پذیرفت بسیاری از افراد هیچگاه برخورد نزدیکی با معلولین نداشته اند بنابراین من در ارتباطاتم به دنبال درک شدن توسط دیگران نیستم و عموما اگر احساس کنم ناز هست تا این فرد اطلاعاتی را دریافت کند تا بفر بعدی برخورد مناسبی داشته باشد دریغ نمی کنم. من همیشه خودم تعیین کننده نوع برخورد و واکنش دیگران بوده ام و البته این موضوع یک مهارت ارتباطی است که باید یاد بگیریم. من بجز در موارد بسیار نادر همیشه کمکی که نیاز داشته ام را دریافت کرده ام که عموما برای عبور از پله ها یا سوار و پیاده شدن از خودرو بوده است.
برای معلولین در ایران آیا امکان کار و یا تامین معاش فراهم شده است؟
در زمنه خود اشتغالی وام هایی در نظر گرفته شده است اما اگر مبالغ این وامها را در احتیار کار آفرینان بزرگ دنیا هم قرار دهید نمی توانند خود اشتغالی ایجاد کنند. متاسفانه این وام ها با سود کم پرداخت می شود و افرادی که سررشته ای از کار آفرینی ندارند با استفاده از این وام ها خود را گرفتار می کنند. باید بپذیریم خود اشتغالی و کار آفرینی نیاز به مقدمات و مهارت های خاصی دارد حتی برای کسب و کارهای کوچک خانگی هم نیاز به مقدماتی است که بیشتر از مبلغ وام هزینه دارد. وجود تشویق هایی در موضوع پرداخت حق بیمه که کمتر پرداخت می شود هم وجود دارد اما موضوع اصلی وجود قانون و عدم رعایت آن است که مشکل آفرینی می کند. نا مناسب بودن محل های کسب و کار افراد دارای معلولیت را وارد چرخه فقر و معلولیت می کند.
اگر می توانستید با مسئولان صحبت کنید چه درخواستی از آنها داشتید؟
من به دلیل فعالیت های روزنامه نگاری و سال ها فعالیت در حوزه حقوق افراد دارای معلولیت و انعکاس مشکلات و موانع بر سر راه زندگی آنها فرصت های این چنینی زیاد داشته ام. تنها موضوعی که تمام مسئولین باید بدانند عمل به قانون است. ما آنها را انتخاب کرده ایم که در خدمت ما باشند و وقتی این نگاه را داشته باشیم رفتار ما مطالبه گرانه خواهد بود. با پرداخت ماهی 5 تا 15 دلار در ماه به عنوان مستمری دنیا به ما می خندد! بزرگترین مشکل ما نداشتن مدیریت، وجود کوهی از مشکلات بر سر زندگی افراد دارای معلولیت است. در این شرایط سخت اقتصادی داشتن زندگی مستقل که زمینه رشد فردی را در افراد دارای معلولیت فراهم می کند تنها یک خواب و خیال است و هر کسی توان عبور از این همه موانع را ندارد.
ایا مردم به حقوق معلولین در جامعه احترام می گذارند؟ مثلا در جلوی شیب ها پارک نکنند؟
وقتی فرهنگ سازی نشود مردم هم یاد نمی گیرند در حال حاضر شرایط نسبت به 10 سال گذشته بهتر شده اما هنوزفضا برای افزایش آگاهی بسیار زیاد وجود دارد.
آیا در جامعه ایران برای شناختن حقوق معلولین به دیگر اعضای جامعه تلاشی می شود؟ مثلا در تلویزیون برنامه ای راجب به آنها پخش می کنند و یا در برنامه های درسی مطلبی درباره آنها نوشته می شود؟
من اعتقاد دارم در حوزه معلولین عموما فعالیت ها نمایشی و مصنوعی است. بخشی از این ماجرا بر می گردد به این که این حوزه کاملا تخصصی است اما نگاه تخصصی به آن وجود ندارد. هر کسی از راه برسد اظهار نظر می کند و پرچم دار فرهنگ سازی و غیره می شود. من بارها به برنامه های تلوزیونی دعوت شده ام و در ابتدا سعی کرده ام ببینم نگاه عوامل برنامه به موضوع معلولیت چیست! عادی سازی وجود معلولین در جامعه کار حساس و سختی است. متاسفانه قهرمان پروری و بزرگ کردن دستاوردهای معلولین وجود دارد! در مدارس هم تقریبا هیچ نوع فعالیتی در راستای فرهنگ سازی صحیح صورت نمی گیرد و اگر هم باشد جسته گریخته و شخص محور است.
خودتان چه فعالیت هایی انجام داده اید برای فرهنگ سازی؟
من برای فرهنگ سازی از امسال تمام کلیپ ها و تصاویری از ماجراجویی های اکستریمم منتشر می کنم را با زیر نویس برای ناشنوایان در صفحه اینستاگرامم قرار می دهم (@saeedzaroori) ما اگر می خواهیم تغییری در جامعه و فرهنگ برخورد با معلولین وجود داشته باشد باید خودمان هم فعالیت هایی انجام دهیم. من سال هاست فعالی های اکستریم اسپورت را دنبالا می کنم و تجربیات زیادی در این حوزه دارم (مااند تجربه سقوط آزاد، پرواز با انواع پرنده های فوق سبک، غواصی، قایقرانی، طبیعتگردی و غارنوردی و…. و تلاش کرده ام برنامه های گروهی (غواصی، پرواز با پاراموتور، حضور در کویر متین آباد، کایاک سواری و….) را با سختی های فراوان برای افراد دارای معلولیت که علاقه مند هستند برگزار کنم تا کمکی باشد برای فرهنگ سازی در رابطه با اینکه افراد دارای معلولیت هم می توانند در این فعالیت ها شرکت کنند و از زندگی خود لذت ببرند. انتشار مقالات و یادداشت های متعدد در روزنامه های معروف ایران و مصاحبه با افراد موفق از دیگر فعالیت های من است.
دام قشر از معلولین سخت ترین زندگی در ایران را دارند؟
با افزایش شدت معلولیت مشکلات و سختی ها تصاعدی افزایش می یابد، ناشنوایان، نابیناها و تمام افرادی که به نوعی دارای محدودیت هایی هستند مشکلات حل نشده زیادی دارند. وقتی فقر اقتصادی هم به معلولیت اضافه شود موضوع صرفا با حمایت های دولتی می تواند برطرف شود البته اگر بتوانند حق خود را مطالبه کنند.
در بخش دیگری با خانمی به نام ژاله که تازه دچار معلولیت شده بودند و از ویلچر استفاده می کنند و برای درمان مجبور شد از مشهد به تهران بیایند نیز صحبتی شد.
او شرایط و امکاناتی را که برای معلولین حتی در تهران به عنوان بزرگترین شهر ایران در نظر گرفته شده بود، کافی نمی دانست و از مشکلات این قشر از جامعه صحبت کرد. وی گفت: برای درمان به خانه یکی از بستگان به تهران رفتم در پله های ورودی آپارتمان که حدود 15 پله بود سطح شیب دار برای رفت و آمد معلولین طراحی شده بود ولی شیب این سطح بقدری زیاد بود که موقع پایین آمدن حتما باید یک نفر کمک می کرد و موقع بالا آمدن هم باید از رهگذرها خواهش می کردم که دونفری ویلچر مرا به بالای پله ها هل دهند. به علت وجود نداشتن دستشویی مخصوص برای معلولین هنگام خروج از خانه تا لحظه برگشت حتی با وجود گشنگی و تشنگی جرات خوردن آب یا غذا را نداشت. برای خرید ساده وقتی که از خانه خارج می شد تمام مسیرهای عبوری را ماشین ها بسته بودند و برای عبور از خیابان به پیاده رو و یا بلعکس مجبور می شده که مسیرهای اضافی و طولانی را طی کند.