حمید حکیم کارشناس مسائل اوراسیا و قفقاز، در خصوص سند همکاریهای جامع راهبردی دریای خزر که در پایان اجلاس فرماندهان نیروی دریایی ارتش کشورهای ساحلی دریای خزر به امضاء فرماندهان نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، فدراسیون روسیه، قزاقستان و جمهوری آذربایجان رسید، به خبرنگار اسپوتنیک در تهران گفت: نکته اصلی این است که در واقع چون این توافق با محوریت دریای خزر اتفاق افتاده، باید گفت که بهویژه برای کشورهای امضاکننده و برای منطقه خزر و پیرامون آن—یعنی باز تاکید این است که فقط بحث خود دریای خزر نیست—بلکه تمام بازیگران منطقهای مناطق پیرامونی آن، اعم از آسیای مرکزی، قفقاز و حتی خاورمیانه و خود روسیه (منظورم غیر از این چهار کشور اصلی است) میتوانند از این توافق بهرهمند شوند. این تفاهمنامه میتواند یک نقشه راه برای توسعه همکاریها در ابعاد دیگر باشد.
حمید حکیم کارشناس مسائل اوراسیا و قفقاز، به مخاطرات موجود در خزر و اقدامات برخی کشور های این حوزه اشاره کرد و اظهار داشت: یک مقدار اقداماتی که بعضی از بازیگران خزر، بهویژه همسایگان خزر و مخصوصاً یکی از کشورها، صورت داده بودند، عملاً خزر را به سمت نظامیشدن میبرد و این اتفاق قبلاً افتاده بود؛ یعنی در گذشته رخ داده بود. درحالیکه همسایگان خزر میتوانستند این مجموعه را به یک مجموعه همکاری و دوستی تبدیل کنند، اقدامات مخصوصاً یک کشور خاص، تا حدی باعث نظامیشدن فضای منطقه شد و پای بازیگران فرامنطقهای (غیر از کشورهای ساحلی خزر) را به این منطقه باز کرد و این خوشایند نبود، مخصوصاً برای دولتها و کشورهایی مثل ایران و روسیه که تاکیدشان بر همکاری بین کشورهای ساحلی خزر بود.
وی ضمن تاکید بر اینکه این تفاهمنامه میتواند پایهگذار و سنگبنا و نقشه راهی برای توسعه همکاریها در حوزههای دیگر، در ابعاد اقتصادی، امنیتی و سیاسی باشد، بیان کرد: البته به شرط آن که کشورها در مقام اجرا، واقعاً آن را اجرا کنند و پایبند باشند. نکته دیگر این که، این تفاهمنامه میتواند در کمرنگکردن مداخله بازیگران فرامنطقهای—که شاید بتوان گفت در سیاستهای کلان روسیه و ایران و شاید حتی سایر کشورهای منطقه همسو نیستند و صرفاً دنبال منافع خود هستند و به قولی دنبال ماهیگیری از آبهای گلآلود منطقه برای تامین اصول منافعشان هستند—موثر واقع شود. در واقع میتواند حضور آن بازیگران را کمرنگ کند و انشاءالله که بتواند پای آنها را هم از منطقه قطع کند.