گزارش و تحلیل

بد بیاری یا حماقت ها در کاخ سفید؟

شاید برخی به یاد داشته باشند، در دوران انتخابات ریاست جمهوری ترامپ ادعا می کرد جنگ در اوکراین را ظرف 24 ساعت و پرونده هسته ای ایران را طی یک هفته پایان خواهد داد و به هیچ وجه آمریکا را وارد جنگ جدیدی نخواهد کرد.
Sputnik
از روزی که ترامپ وارد کاخ سفید شد تا به حال روزی نبوده که تعدادی فرمان اجرایی صادر نکرده و حتی روز اول چیزی بیش از یکصد فرمان اجرایی صادر کرد تا به همه بگوید برای بازگشت مقتدرانه به کاخ سفید برنامه ریزی داشته. آنچه را که ظاهرا ترامپ و مشاورانش حواسشان به آن نبود این است که طی چهارسال فاصله دوره اول و دوره دوم ترامپ جهان خیلی تغییر کرده، خیلی. روابط کشورها هم تغییر کرده.
قبل از دوره اول ورود ترامپ به کاخ سفید بسیاری امیدوار بودند با همکاری با آمریکا بتوانند شرایط بهتری را برای جهان رقم بزنند و عملا تلاش داشتند که کج دار و مریز با آمریکا همکاری کنند. شرایط در اوکراین بحرانی بود اما در حدی نبود که طرفین ناتو و روسیه وارد رویارویی ای شوند که یکی بخواهد کمر دیگری را بشکند. به هر حال طرفین اروپایی و روسی منافع مشترکی داشتند، مثل بحث تامین انرژی اروپا توسط روسیه، که تمایل داشتند این منافع حفظ شود. در خاورمیانه ایران و برخی کشورهای عربی در شرایط پر تنش قرار داشتند و هر لحظه بیم آن می رفت که جنگ میان ایران و طرفدارانش از یک طرف و عربستان سعودی از طرف دیگر راه بیافتد و به همین دلیل برخی کشورهای عربی به دنبال عادی سازی روابط با اسرائیل بودند تا بلکه اسرائیل از آنها در مقابل ایران حمایت کند.
در شرق آسیا هم چین تلاش داشت با ایالات متحده تعامل سازنده داشته باشد. در آمریکای لاتین و آفریقا هم شرایط بسیار متفاوت بود. سیاستی که ترامپ شروع کننده آن در دوره اول خود بود در دوران بایدن جواب داد و کار به جنگ میان روسیه و ناتو در اوکراین کشید و در نهایت اروپایی ها دریافت انرژی ارزان قیمت روسیه را متوقف کردند تا انرژی گران قیمت آمریکا را بخرند اما همین امر منجر به ان شد که اقتصاد این کشورها دچار مشکلات عدیده شود و صنعت آنها به سمت ورشکستگی برود. آنها تصوری از توانمندی روسیه نداشتند و تصور می کردند اگر با هم جمع شوند می توانند روسیه را ظرف مدت کوتاهی شکست دهند اما روسیه نشان داد که به خوبی شرایط را سنجیده و وارد عملیات ویژه خود شده.
در خاورمیانه هم چین برای اولین بار به عنوان یک ابرقدرت که قابل احترام دیگران است ظهور کرد و میانجی ایران و عربستان شد. آنچه را که ترامپ متوجه نیست این است که فروپاشی نظام حاکم بر سوریه و قدرت گرفتن ترکیه در منطقه موجب آن می شود که کشورهای عربی دلواپس نفوذ ترکیه شوند چرا که ترکیه در میان اهل تسنن نفوذ دارد و میتواند داخل آنها را تحریک کند در حالی که ایران در میان این قشر از مردمان منطقه خاورمیانه نفوذ زیادی ندارد. در کنار این ماجرا کشت و کشتارها و جنایاتی که اسرائیل بر علیه فلسطینی ها انجام داده موجب آن شده که کشورهای عربی درباره روابط خود با اسرائیل تجدید نظر کنند چرا که فضای داخلی این کشورها مخالت نزدیکی با اسرائیل می باشد.
امروزه کشورهای عربی نزدیکی با ایران را مفید تر و موثر تر می بینند و آنها به هیچ وجه تمایل ندارند جناح اخوان المسلمین و ترکیه و قطر در منطقه قویتر شوند و یا اینکه ایران تضعیف شود. به همین دلیل هم می باشد که آمریکام مجبور شده هواپیماهای بمب افکن خود را به جزیره دیگو گارسیا ببرد و نه پایگاه حمیمیم قطر یا انژرلیک ترکیه. بر عکس تصور، کارشناسان منطقه ای و آنهایی که با شرایط خاورمیانه آشنایی دارند به خوبی می دانند کارهایی که اسرائیل انجام داده در نهایت منجر به تقویت جبهه مقاومت می شود چرا که امروزه صدها هزار نفر داوطلب شده اند به بهانه های مختلف با آمریکا و اسرائیل بجنگند. بله، جبهه مقاومت ضربه های سنگینی را متحمل شده اما فرو نپاشییده.
در چنین شرایطی ترامپ وارد جنگ اقتصادی با جهان شده و بعد مجبور شده عقب نشینی کند و فقط متمرکز چین باشد در حالی که امروزه چین دست بالاتر را در رویارویی اقتصادی دارد و همین که تصمیم گرفته صادرات مواد اولیه نایاب به آمریکا را متوقف کند آمریکایی ها به چه کنم چه کنم افتاده اند چرا که همه صنایع آنها از گوشی و کامپیوتر گرفته تا ماشین آلان صنعتی نیاز به این مواد اولیه دارند و اگر اینها به آمریکا نرسد حتی برای تامین قطعات یدکی هواپیماها و کشتی های خود با مشکل اساسی مواجه می شود. قیمت ها داخل آمریکا به شکل سرسام آوری بالا رفته وفقط ثروتمندان که درجریان تصمیمات ترامپ بودند موفق شده اند صدها ملیارد دلار به جیب بزنند. از سوی دیگر ترس اروپایی ها از غضب روسیه منجر شده که آنها درباره صلح اوکراین مقاومت کنند و ترس آنها از اینکه آمریکا آنها را فروخته موجب آن شده که درون ناتو دو دستگی به وجود آید. درباره مذاکرات با ایران امروزه اسرائیل و لابی های اسرائیلی در آمریکا فشار زیادی به ترامپ و دولت او واردمی کنند و وی تاب مقاومت در مقابل آنها را ندارد و لذا مجبور می شود مدام نظرات خود را تغییر دهد.
به هر حال اوضاع آمریکا امروزه به شکلی غیر قابل باور و بی سابقه آشفته است، آشفته تر از آنچه حتی در رسانه ها منعکس می شود و جهان، چه دوست چه دشمن، به سمت مخالف آمریکا در حال حرکت است. امروزه حتی درون آمریکا اختلافات اوج گرفته و بسیاری ترامپ را به تلاش برای تبدیل شدن به دیکتاتور متهم می کنند، دادگاه ها و ایالت ها در مقابل او ایستاده اند و بر علیه او و تصمیماتش اعتراض می کنند. آن تصور که آمریکا به تنهایی یک طرف است و جهان طرف دیگر امروزه نشان داد که تصوری ساده لوحانه و بلکه ابلهانه بیش نیست، این اتفاقات فقط به دلیل بد بیاری نیست بلکه به دلیل تصمیم گیری های اشتباه وتصور های واهی است.
بحث و گفتگو