به گزارش اسپوتنیک، دکتر عبدالله مهربان پژوهشگر روابط بین الملل در خصوص امکان ایجاد یک اقتصاد واحد در شرق از طریق طرح کمربند جاده و همچنین نقش آن در کنار کریدور هند اروپا و واکنش های احتمالی ایالات متحده نسبت به عملی سازی این طرح به گفتگو با اسپوتنیک پرداخت.
عبدالله مهربان در آغاز این بحث گفت، طرح کمربند جاده به عنوان رقیبی برای کریدور هند اروپا نیست، و در واقع باید گفت کریدور هند اروپا به عنوان یک آلترناتیو و یک رقیب برای این طرح چینی به ویژه توسط اروپایی‌ها مطرح شد. زیرا ایالات متحده از قدرت گرفتن چینی‌ها به ویژه در بحث اقتصادی بسیار نگران است و مخصوصاً پیوند زدن اقتصاد چین به اروپا توسط همین طرح کمربند جاده باعث نگرانی ایالات متحده شده است.
آمریکایی که از مرکز تحولات دنیا مثل اروپا و خاورمیانه دور افتاده بود، بعد از جنگ جهانی دوم به محور تحولات دنیا تبدیل شد و همیشه اروپا را به عنوان یک متحد استراتژیک و به عنوان کارگزار خود در قلب دنیا نگاه می کرد د و همیشه این نگرانی را دارند که اروپا را از دست بدهند. به همین لحاظ نزدیک شدن و پیوند اقتصادی اروپا به چین و سایر مناطق دنیا برایشان جای نگرانی است که مبادا منجر به فاصله اروپا از آمریکا شود و وابستگی آنها به آمریکا کمتر شود.
به همین دلیل سیاست های دوره ترامپ باعث شکاف اروپایی ها و آمریکایی ها شد و تا اندازه ای باعثرای نیاوردن ترامپ شد و سبب گوشه گیری و انزوای آمریکا گریدید و در نتیجه این نگرانی را در بین محافل سیاست گذاری آمریکایی ها بیشتر کرد. به همین خاطر در دوره پسا ترامپ با این نگرانی که مبادا اروپائیها از ایالات متحده فاصله بیشتری بگیرند اقدام به ترمیم آن کردند. در این دوره ترامپ که بحث کریدورهای چندگانه کمربند جاده چینی ها بیشتر قوت گرفت، اروپائیها به نوعی در فکر استقلال اقتصادی و سیاسی خود از آمریکایی ها بودند و مخصوصا با محوریت آلمان و فرانسه و مسئله برگزیت هم این امر پررنگ تر شد. ما می دانیم که خطوط انرژی روسیه به اروپا تحت عنوان نورد استریم ۱و ۲که از طریق شمال اروپا به آلمان و دیگر مناطق اروپا در جریان بود و همچنین این طرح کمر بند جاده می تواند این پیوستگی را بیشتر کند و اروپا را به طور کلی از آمریکا دور کند.توجه داشته باشید که همین مسئله دور افتادن اروپایی ها باعث افول بیشتر هژمونی آمریکا می شود.
مهربان در ادامه افزود، در اینجا ذکر یک نکته ضروری است که در واقع مناقشه اوکراین یک نوع تله بسیار ظریف بود که آمریکایی ها برای روسیه گذاشتند تا منطقه اوراسیا را نا امن کنند، زیرا ناامن کردن این منطقه به نوعی عقیم کردن طرح کمربند جاده بود، به ویژه برای مقصد اروپایی آن. در واقع طرح کمربند جاده چینی در صورت حذف اروپا از آن اهمیت زیاد خود را از دست خواهد داد و به این دلیل است که آمریکایی ها بر منطقه اوراسیا دست گذاشتند.
در عین حال کریدور هند اروپا که یک ایده آمریکایی است و از طریق دریای هند و امارات و کشورهای عربی مثل عربستان و اسرائیل به اروپا می رود جایگزین کردند تا بتوانند اهمیت کریدور کمربند جاده را به عنوان یک آلترناتیو کاهش بدهند. اما به هر حال آن امتیازات و جذابیت های طرح چینی را به همراه ندارد.
با این حال با صرف بودجه های کلان در پی راه اندازی این کریدور بودند که جنگ میان غزه و اسرائیل در خاورمیانه شکل گرفت، و دقیقا ما به ازا و نقطه تقارن مناقشه اوکراین است که روسها را درگیر کرده و کریدور کمربند جاده را ناامن کرده و بلا تکلیف گذاشته است، مگر اینکه آمریکا خیلی زود بتواند این جنگ را پایان بدهد و مسئله اسرائیل فلسطین را حل کند.
وی اظهار داشت، ما در این چند سال گذشته شاهد جنگ کریدورها هستیم که در واقع جنگ بین چین و آمریکا است و در مقیاسی کوچکتر در مناطقی مثل ایران و ترکیه، ایران و عربستان یا ترکیه و عربستان و یا حتی پاکستان است. اما در کل همانطور که گفته شد نبردی بین چین و ایالات متحده است و تمام این کریدورهای فرعی دیگر را پوشش می دهد و شاید همین جنگ کریدورها که تبعات اقتصادی و سیاسی فراوانی را بهمراه دارد به نوعی بازنمایی جنگ جهانی سوم باشد .
آمریکا قطعا به این سادگی اجازه نخواهد داد که طرح چینی سربگیرد، مخصوصا که منطقه اوراسیا یکی از مهمترین و ژئواستراتژیک ترین مناطق دنیا است و تلاقی ژئوپلتیکی بین شرق و غرب درست کرده می خواهد به نوعی ناامن بگذارد تا این طرح شکل نگیرد. ما شاهدیم که روس ها و چینی ها به دنبال افول هژمونی آمریکایی هستند. چون افول هژمونی آمریکایی یعنی تغییر نظم بین الملل و افول خیلی از تابوهایی که در سده گذشته شکل گرفته و فضای تنفس بیشتر برای بسیاری از رقبا مثل چین و روسیه فراهم می کند.
این پژوهشگر روابط بین الملل در خصوص نگاه روسیه به طرح کمربند و جاده اذعان داشت، روسیه با یک نگاه نوستالوژیک بدنبال بلندپروازیهای اقتصادی و سیاسی جدید در جهان است . از این جهت آمریکا با یک نگاه محافظه کارانه تر و تمامیت خواهانه بدنبال حفظ وضع موجود است و کشورهای چین و روسیه به دنبال بازنگری در وضع موجود هستند. در این بین کشورهایی همچون ژاپن، کره جنوبی، آفریقای جنوبی، استرالیا و...در کل کشورهای گروه بیست از نظر اقتصادی کشورهای ضعیفی هستند، به همین دلیل وزنه را به سمت کفه غربی و آمریکایی سنگین تر می کند، از این چشم انداز می توانیم بگوییم که در جنگ کریدورها از این نظر وزنه غربی ها سنگین تر است.
اما به لحاظ اینکه اقتصاد چین اقتصاد پویایی است و نرخ رشد بسیار بالایی دارد و به راحتی نمی توان جلوی آن گرفت، آمریکا هم باید این مسئله را بپذیرد که نمی تواند این رشد اقتصادی سرسام آور را به سادگی کنترل کند و پیشگیری از آن می تواند فاجعه بار باشد. بنابراین باید یک فضای تنفسی برای رشد این اقتصاد مهیا کند چون ممکن است در حوزه های سیاسی و نظامی منجر به تقابل های فاجعه بار و خطرناک شود.
از سویی، روس ها نگاه متفاوت تری به طرح کمربند جاده دارند، بعبارتی بیشتر نگاه نوستالوژیک و نظامی سیاسی دارند، اما چینی ها نگاه اقتصادی سیاسی دارند. از این لحاظ می توانیم بگوییم یک اجماع ناهمگون وجود دارد و حتی ایرن که بین این محور چین روسیه قرار گرفته نگاه متفاوت ایدئولوژیک و رومانتیکی دارد. به هر حال باید گفت که ائتلاف نا همگونی است چون طرفین اهداف متفاوتی دارند. بنابراین باید گفت، شاید در بزنگاه ها، چین حاضر باشند معامله کنند و پشت ایران و روسیه را خالی کنند، اگر که آمریکایی ها در جای دیگری به چینی ها امتیاز بدهند.
در این راستا می بینیم که روسیه بدنبال یک ائتلاف نظامی- سیاسی در منطقه شرق است و نگاه ویژه ای به کشورهای اسلامی دارد و می خواهد این بلوک جدید در حال قوام و ساخت را کشورهای اسلامی تشکیل بدهند و جنگ غزه را یک فرصت می داند تا بتواند این ائتلاف را با محوریت ایران شکل بدهد، چون ایران بیشتر در کشورهای حوزه مقاومت تاثیرگذار است اگر نتواند نظر مساعد عربستان و کشورهای دیگری مثل مصر و امارات و قطر را جلب کند می تواند این ازماع را بوجود بیاورد.
عبدالله مهربان در پایان گفت، یک موردی هم که تا حالا پوتین به ترکیه اردوغانی امتیاز داده و علی رغم ناملایمتی هایی که اردوغان را تحمل کرده بیشتر به همین خاطر بوده که بتواند آن را در یک جبهه جدید حفظ کند و از ناتو دور نگه دارد. طرح کمربند جاده اگر موفق به اجرا شود، مخصوصا با دسترسی به اروپا و پیوند اقتصادی با اروپا می تواند بسیار موفق شود و نظم بین الملل را متحول کند اگرچه گمان نکنم آمریکایی ها به این راحتی اجازه بدهند این طرح سربگیرد. با این وجود نقطه ضعف آمریکا دور افتادن جغرافیایی از پیوستگی سرزمین اروپا، آسیا و خاورمیانه است که یکی از بزرگترین دغدغه ها و ضعف هاست که نمی توانند از این امتیاز بهره بگیرد. باید منتظر باشیم که بالانس قدرت و نیرو ها در آینده به کدام سمت خواهد رفت و جنگ کریدورها به کدام طرف کفه ترازو سنگینی خواهد کرد تا بتواند در آینده هر کدام از این کریدورها تعین کننده باشد.