گزارش و تحلیل

توافق با عربستان چگونه شکل گرفت؟

اختلافات فیما بین ایران و عربستان سعودی اختلافاتی دیرینه است که به چند قرن بر می گردد و نمی توان تصور کرد که این اختلافات به این راحتی ها پایان یابد اما می توان گفت توافق اخیر در پکن به نوعی زمینه مرحله جدیدی از روابط فیما بین دو کشور را رقم خواهد زد.
Sputnik
این اختلافات حتی به دوره هایی قبل از تشکیل دولت سعودی در شبه جزیره عرب بر می گردد وشاید چندین کتاب نیاز باشد تا درباره دلایل این اختلافات بتوان با تفصیل صحبت کرد اما همین بس کافی است که بدانیم یکی از شروط اتحاد محمد عبد الوهاب و محمد بن سعود (بنیانگذار اولین پادشاهی سعودی حدود 250 سال پیش این بود که آنها با هم همکاری کنند تا ریشه شیعیان را بکنند و اولین کاری که سعودی ها پس از تشکیل اولین حکومت خود انجام دادند این بود که به کربلا حمله کردند و همه را آنها قتل عام کردند و بعد هدفشان حمله به سمت ایران بود که در آن زمان توسط عثمانی ها متوقف شدند.
به هر حال روابط ایران و عربستان سعودی در برهه هایی فراز و نشیب های زیادی را شاهد بود وچندین بار دو کشور شاهد قطع کامل روابط و حتی رسیدن به مرز جنگ و یا منع ایرانی ها از حضور در مناسک حج و... را شاهد بودند و مجددا روابط برقرار شد.
اگر به خاطرات امیر اسد الله علم (دوست نزدیک شاه و رئیس دربار) برگردید می بینید حتی شاه ایران هم همیشه دلواپس حمله اعراب بود تا حمله شوروی سابق.
بر کسی پوشیده نیست که سعودی ها و در کنار آنها برخی اعراب شبه جزیره عربی هیچ فرصتی را برای مقابله با ایران دریغ نکردند و هر زمان که کوچکترین فرصت برای نابودی ایران به دست آوردند بی درنگ قدم در آن گذاشتند.
همین که آنها پس از انقلاب احساس کردند به دلیل اعدام تعدادی از فرمانده های نیروهای مسلح و فرار تعدادی دیگر ممکن است که ارتش ایران به هم ریخته باشد و امکان تصرف ایراد به وجود آمده باشد آنها از طریق عراق به ایران حمله کردند.
گو اینکه همه عموما صدام را عامل این حمله می دانند اما همه کارشناسان متفق القول هستند که این جنگ جنگ تمام این عربها با ایران بود و نه فقط صدام حسین ویا عراق با ایران.
بعدها هم ما مشاهده می کنیم که اینها از هرگونه اقدام منفی بر علیه ایران در جامعه جهانی حمایت کردند و در زمینه اعمال تحریم ها نه فقط پیش قدم بودند بلکه همراه و همسو و تشویق کننده بودند و حتی در برهه هایی هزینه های زیادی برای خرید رای نماینده های کنگره آمریکا و مجالس دیگر کشورهای اروپایی کردند تا بر علیه ایران رای جمع کنند و تحریم های کذایی بر علیه ایران اعمال گردد.
امیدشان به این بود و هست که با این تحریم ها ایضا ضعیف شود تا در نهایت امکان حمله و نابودی ایران فراهم گردد.
اسناد ویکی لیکس هم که نشان داد ملک عبد الله بن عبد العزیز زمانی که دست در دست آیت الله هاشمی رفسنجانی قدم می زد و ادعای رفاقت با ایران می کرد برای بوش نامه نوشته بود و تقاضا کرده بود آمریکا به ایران حمله کند و متعهد شده بود عرب ها هزینه کل عملیات را نیز حاضر هستند تقبل کنند.
به هر حال آمریکایی ها حاضر نشدند جان سربازهایشان را فدای پول اعراب کنند و در نتیجه حمله انجام نشد ولی رفتار های خصمانه ادامه پیدا کرد و عرب ها در هر زمینه ای که امکان ضرر زدن به ایران در آن بود سرمایه گذاری کردند.
چون آنها باور داشتند که دلیل خودداری آمریکا از حمله به ایران ترس از متحدان این کشور در سرتاسر منطقه است، آنها همچنین کمپینی برای مبارزه با متحدین ایران در منطقه را نیز راه انداختند، ولی آن هم بی نتیجه ماند.
پس از اینکه آنها در حمله خود به ایران شکست خوردند و پس از اینکه آنها در تشویق آمریکا در حمله به ایران شکست خوردند مرحله بعدی جنگ نرم آنها بر علیه ایران بود آنها کمپین دیگری برای شیعه ستیزی و گسترش اختلاف شیعه و سنی در منطقه و همچنین ایرانی ستیزی و ایرانی هراسی در منطقه و جهان راه انداختند.
حتی زمانی که ایرانی ها برجام را امضا و اجرا کردند و کل جامعه جهانی با برجام همراه شد آنها با برجام مخالفت کردند و کلی هزینه کردند تا رئیس جمهوری آمریکا را متقاعد کنند از برجام خارج شود وآن را به هم بزنند.
همچنین آنها تلاش کردند با استفاده از جنگ نرم درون ایران اختلافاتی ایجاد کنند و با سوء استفاده از شرایط ترورسیم اقتصادی آمریکا بر علیه ایران کاری کنند که ایران از درون با مشکل مواجه گردد.
همین چند ماه پیش بود که اوج تلاش آنها را در به هم ریختن شرایط داخلی ایران مشاهده کردیم و رسانه های مورد حمایت آنها دست به جنگ تبلیغاتی بر علیه جمهوری اسلامی ایران راه انداختند و همچنین گروه های تروریستی مورد حمایت آنها دست به اقدامات تروریستی درون ایران زدند.
شاید هر کشور دیگری بود و شاید بهتر است بگوییم هر نظام دیگری در هر جای جهان حاکم بود این همه جنگ تبلیغاتی و نظامی و اقتصادی و سیاسی و فرهنگی و اجتماعی و معیشتی و رسانه ای و ... موجبات فروپاشی آن نظام و یا حتی آن کشور را نیز فراهم می کرد اما در نهایت همه تلاش های آنها ناکام ماند.
آنها تصور کردند که با به میان آوردن چند چهره می توانند جریان مخالف را هدایت کنند اما مشاهده کردند که چنین اتفاقی هم رخ نداد.
در نهات آنها متوجه شدند که مشکل از سیاست های آنها نیست مشکل از مردم ایران است که حامی کشور و ساختار سیاسی خود هستند و علیرغم همه مشکلاتی که با آن مواجه می باشند وحتی اعتراضاتی که انجام می دهند، اما به هیچ وجه حاضر نیستند اجازه دهند کشورشان نابود شود و دشمنان به مقاصد خود برسند.
آنها تازه متوجه شدند که همه آنچه برخی ویرانی طلب ها در گوش آنها می خواندند مبنی بر اینکه اگر پول تو جیب آنها بریزند می توانند رویای آنها در نابودی ایران را محقق کنند، دروغی بیش نبوده و فقط سرشان کلاه رفته.
از سوی دیگر امروزه شرایط منطقه ای و جهانی به گونه ای نیست که امکان ادامه روند فعلی برای عربستان سعودی میسر باشد.
حدود هفت سال پیش وقتی جنگ در یمن را شروع کردند چیزی حدود 700 ملیارد دلار ذخیره ارزی داشتند امروزه مجبور هستند برای پوشش کسری بودجه خود چیزی حدود 120 ملیارد دلار استقراض کنند.
همچنین سیاست های تندرویانه دولت جدید اسرائیل همه را در منطقه به سمت جنگ می کشد و ایالات متحده هم ظاهرا از شرایط به وجود آمده در شرق اروپا بسیار راضی است و تمایل دارد شرایط مشابهی در منطقه خاورمیانه ایجاد شود تا امنیت انرژی تحت تاثیر قرار گیرد و آمریکایی ها بتوانند از آب گل آلود ماهی بگیرند.
سعودی ها و عرب ها وقتی اوضاع اوکراین و کشورهای اروپایی را می بینند به خوبی متوجه هستند که قرار است آنها قربانی بعدی آمریکا باشند و تلاش دارند به هر ترتیبی شده خودشان را از این مخمصه نجات دهند.
به هر حال اگر جنگ و یا حتی درگیری ای فیما بین ایران و اسرائیل و یا ایران و آمریکا رخ دهد قطعا شبه جزیره عرب فضای این درگیری خواهد بود.
به همین دلیل می توان گفت سعودی ها تشخیص دادند که در حال حاضر و پس از اینکه هیچ کدام از سنگ هایشان به هدف نخورد بهتر است که از باب آشتی با ایران ورود کنند و خودشان را حد اقل از این جریانها دور کنند.
پس از شکست جنگ مستقیم و جنگ ترکیبی و اغتشاش و... دیگر راهی جز جنگ یا مصالحه برایشان باقی نمانده و به نظر می رسد سعودی ها ترجیح دادند راه مصالحه را پیش بگیرند.
واین راه هم بهترین راه است.
بحث و گفتگو