تحلیلگر ژاپنی: روزهای سلطه دلار انگشت شمار شده است

اسپوتنیک با استناد به Japan Business Press Co می نویسد: واردات روسیه از چین از ماه مارس امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش یافته است، اما در ماه ژوئیه به شدت 20 درصد (نسبت به ژوئیه 2021) افزایش یافته است. در ضمن، واردات خودرو و تجهیزات در یک زمان 43 درصد افزایش یافت. چرا واردات از چین به روسیه در ماه ژوئیه تا این حد افزایش یافت؟

با آغاز بحران اوکراین، چینی ها به محاسبه با خریداران روسی بر اساس دلار ادامه دادند. در نتیجه صادرات چین به روسیه به دلیل تحریم های غرب کاهش یافته است. و هنگامی که بانک های روسی حذف شده از سوئیفت به طور انبوه به CIPS چین پیوستند، شرکت های صادراتی چینی تسویه حساب خود را به یوان تغییر دادند و صادرات از چین به روسیه به سرعت آغاز شد و بالا رفت.

بر اساس نظرسنجی SWIFT، سهم محاسبات یوان در خارج از سرزمین اصلی چین در ماه آوریل در روسیه تنها 0.6 درصد بود، اما تا ژوئیه 6.5 برابر افزایش یافت و به 3.9 درصد رسید. در رده بندی جهانی، روسیه از نظر معاملات با چین به یوان پس از هنگ کنگ (71 درصد) و انگلیس (6 درصد) در رتبه سوم قرار دارد.

سیستم پرداخت بین بانکی بین المللی دولت چین "CIPS" از سال 2015 شروع به کار کرده است. تا ژوئن سال جاری، 1341 بانک در CIPS شرکت می کنند، از جمله بانک های بزرگ غربی مانند مگابانک های ژاپنی، دویچه بانک و جی پی مورگان چیس. از اواسط ژوئیه، 23 بانک روسی قبلاً به CIPS متصل شده بودند، گازپرومبانک، یکی از شرکت های تابعه گازپروم، در حال آماده شدن برای اتصال است. از اوایل ماه اوت، بورس اوراق بهادار مسکو معاملات اوراق بهادار به یوان را آغاز کرد. اولین آنها اوراق قرضه غول آلومینیومی روسیه Rusal بود که در سال 2027 سررسید می شد.

اگرچه سهم یوان در پرداخت های بین المللی در ژوئن سال جاری 2.2 درصد بود، طبق داده های سوئیفت در رتبه پنجم جهان قرار گرفت، اما در شرایط کنونی، احتمالاً واحد پول چین به تدریج به افزایش سهم خود در بازار بین المللی ادامه خواهد داد.

و روسیه شروع به استفاده از پول خود، روبل، به عنوان تسویه حساب کرد. سیستم ارتباطات بین بانکی به نام سیستم پیام مالی SPFS که در سال 2014 در روسیه معرفی شد، به طور فزاینده ای بین روسیه و بانک های اتحادیه اقتصادی اوراسیا مورد استفاده قرار می گیرد که شامل ارمنستان، بلاروس، قزاقستان و قرقیزستان می شود. علاوه بر این، در زمان بحران اوکراین، روسیه پرداخت‌های روبلی برای گازی را که صادر می‌کند تشدید خواهد کرد. شاید این یکی از دلایلی باشد که نرخ روبل در برابر دلار که پس از آغاز عملیات ویژه در اوکراین سقوط کرد، اکنون حتی بیشتر از قبل شده است.

روسیه همچنین در حال کار بر روی ایجاد یک سیستم پرداخت ارزی دوجانبه با ایران است. بورس ارز ایران در ماه ژوئیه جفت ارز روبل - ریال را ثبت کرد. این به هر دو کشور اجازه داد تا بخشی از ارزهای خود را تسویه کنند. روسیه و ایران قرار است تجارت سال گذشته خود را دو برابر کنند: از 4 میلیارد دلار تا 8 میلیارد دلار. و ایران همچنین به دنبال گسترش ابتکار عمل به ارزهای دیگر مانند لیر ترکیه، روپیه هند و درهم امارات است.

هند همچنین به دنبال تبدیل واحد پولی خود، روپیه، به ارز تسویه حساب است. پس از تایید بانک مرکزی، بانک‌های هندی می‌توانند با کشورهایی که بنا به دلایلی نمی‌توانند از دلار استفاده کنند، به روپیه معامله کنند، به عنوان مثال، با روسیه یا سریلانکا. دولت هند همچنین در حال ایجاد شرایطی برای عقد قراردادهای صادراتی به روپیه است.

پیش بینی پیشرفت اوضاع در اطراف اوکراین دشوار است. اما کاملاً بدیهی است که فرآیندهای تشکیل ارزهای تسویه جدید و سیستم پرداخت جایگزین سوئیفت در جهان فعال شده است. و نفوذ کشورهای غربی بر جامعه بین المللی طی شش ماه گذشته به سطح بی سابقه ای کاهش یافته است. این روند بیشتر در آفریقا قابل توجه است: اکثر کشورهای آفریقایی نه تنها هیچ تحریمی علیه روسیه به دلیل بحران اوکراین اعمال نکرده اند، بلکه از تحریم هایی که توسط ایالات متحده و غرب علیه مسکو اعمال شده است نیز تبعیت نمی کنند. و هر چه بحران اوکراین طولانی تر شود، به همان اندازه منافع آفریقا از غرب به سمت روسیه و چین حرکت می کند.

البته بعید است که هژمونی دلار در آینده نزدیک پایان یابد. اما واقعیت این است که نظام مالی و اقتصادی جهانی بر سر دوراهی قرار گرفته است.

تحلیلگر Kazuhiko Fuji : مولف ارشد و استاد انستیتوی تحقیقات در وزارت اقتصاد و صنعت ژاپن.