اسپوتنیک، یک هفته بعد، اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای در سمرقند برگزار می شود. سران کشورهای آسیایی بیش از سه سال است که همه با هم ملاقات نکرده اند.
از آنجایی که کنگره حزب کمونیست چین برای اواسط اکتبر برنامه ریزی شده است، تا آخرین لحظه، با ورود شی جین پینگ، رئیس جمهور چین، شفافیت کاملی وجود نداشت. اما دیروز اعلام شد که رهبر چین هفته آینده به قزاقستان سفر خواهد کرد، بنابراین سفر او به ازبکستان را می توان یک اقدام قطعی دانست. این دومین دیدار شان در سال جاری خواهد بود، اما اولین دیدار شی و پوتین از زمان آغاز عملیات ویژه در اوکراین است. مودی نخست وزیر هند و شهباز شریف نخست وزیر پاکستان برای اولین بار در سمرقند دیدار خواهند کرد. سازمان همکاری شانگهای به محل مهمی برای گفتگوی آنها تبدیل خواهد شد، زیرا روابط بین این دو کشور همسایه بیش از حد پرتنش است.
در ابتدا، سازمان همکاری شانگهای به عنوان یک پیمان امنیتی روسیه و چین در آسیای مرکزی با شرکت کشورهای این منطقه در نظر گرفته شده بود. اما این سازمان به سرعت در حال رشد فراتر از این قالب است. اکنون سازمان همکاری شانگهای متشکل از چهار قدرت هسته ای است، یعنی تقریباً همه دارندگان سلاح های هسته ای غیر غربی (به جز کره شمالی).
در ازبکستان روال ورود ایران به سازمان همکاری شانگهای تکمیل می شود و گروه هشتگانه به نه گانه تبدیل می شود. اما هم اینک شروع روند انتقال بلاروس از ناظران به اعضای تمام عیار سازمان همکاری شانگهای اعلام شده است، بنابراین این سازمان مدت زیادی به عنوان "نه گانه" باقی نخواهد ماند. افغانستان و مغولستان اکنون در وضعیت ناظر باقی مانده اند. اگر قبلاً مانع اصلی در عضویت تمام عیار افغانستان حضور نیروهای آمریکایی در این کشور بود، اکنون این مشکل برطرف شده است. پس از استقرار سیستم مدیریتی تمام عیار و زندگی مسالمت آمیز (البته با کمک کشورهای سازمان همکاری شانگهای) افغانستان بدون شک به عضویت این سازمان پذیرفته خواهد شد. هیچ یک از کشورهای عضو هیچ اعتراضی به ورود مغولستان به سازمان همکاری شانگهای ندارند. پیشتر این کشور خود ترجیح می داد ناظر باقی بماند. اما افزایش تنش‌های جهانی و نوبتی از کشورهایی که مایل به پیوستن به سازمان همکاری شانگهای هستند ممکن است اولان باتور را به سمت فعال تر شدن سوق دهد. سازمان همکاری شانگهای همچنین شکل دیگری از تعامل را در توان خود دارد. اینها "شریکان گفتگو" هستند. نه کشور از این قبیل وجود دارد: ارمنستان، جمهوری آذربایجان، کامبوج، نپال، سریلانکا، ترکیه، قطر، مصر، عربستان سعودی. علاوه بر این، سه کشور اخیر تنها یک سال پیش این وضعیت را دریافت کردند، اما آنها می خواهند ناظر شوند تا به سرعت به صورت کامل و تمام عیار به سازمان بپیوندند. سوریه و میانمار نیز می خواهند به آن بپیوندند. و امارات متحده عربی حتی خواست فورا آنها را به عنوان عضو سازمان همکاری شانگهای بپذیرند. اگرچه این غیرممکن است، اما به خودی خود گویای افزایش شدید علاقه به این پیمان است.
دلایل روشن است: در طول دهه گذشته، روند تحکیم جهان غیرغربی شتاب بیشتری گرفته است، اما از ابتدای سال 2020، شتاب تسریع شده است. ابتدا کرونا و قرنطینه های ناشی از آن و بحران جهانی شدن، سپس تلاش برای محاصره روسیه توسط غرب در رابطه با عملیات ویژه در اوکراین، سپس تحریک موضوع تایوان نیز وجود داشت که به چشم انداز عادی سازی روابط بین غرب و امپراتوری آسمانی ضربه زد.
در این شرایط بهترین الگو برای بسیاری از کشورهای تأثیرگذار جهان اسلام، نشان دادن استقلال خودشان است که به صورت داشتن فاصله مساوی از دو قطب یعنی روسیه-چین و آمریکا- اتحادیه اروپا معرفی می شود. اما متحدان نظامی آمریکا مانند ترکیه و عربستان سعودی چگونه می توانند استقلال خود را نشان دهند؟ با پیوستن به سازمان همکاری شانگهای. بله، این یک بلوک نظامی نیست، اما تعلق به این سازمان به وضوح نشان دهنده عدم تمایل به شرکت در هر گونه ترکیب غربی ضد روسیه و ضد چینی است.
به همین دلیل است که رجب طیب اردوغان و احتمالاً محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی به سمرقند پرواز خواهند کرد. در این صورت، "نهگانه" سازمان همکاری شانگهای، هرچند غیررسمی، به "باشگاه 11" تبدیل خواهد شد. این محلی خواهد بود که در آن روسیه، چین، هند و چهار کشور مهم جهان اسلام با یکدیگر ملاقات خواهند کرد (عربستان سعودی "ثروتمندترین و تاثیرگذارترین"، ایران "باستانی ترین و پرشورترین"، ترکیه "توسعه یافته ترین و جاه طلب ترین"، پاکستان "تنها هسته ای"). اما در میان ناظران سازمان همکاری شانگهای مصر - "کشور اصلی جهان عرب" - و قطر "غول اطلاعاتی و تبلیغاتی" نیز وجود دارد.
غرب همواره از تضادهای بین کشورها در بازی جهانی خود به طور فعال استفاده کرده است. اکنون غربی ها دیگر روی نزاع روسیه و چین شرط بندی نمی کنند، بلکه روی به جان هم انداختن هند و چین شرط بندی می کنند. و آنها عملا مطمئن هستند که می توانند جهان اسلام را در مدار خود حفظ کنند و از آن در بازی خود علیه پکن و مسکو استفاده کنند.
روسیه و چین علاقه ای به قرار دادن مسلمانان در برابر یکدیگر ندارند. آنها علاقه مند به جلب مسلمانان به ساختن نظم جهانی جدید پساغربی هستند. و اگر سه قدرت بزرگ - روسیه، چین و هند - موفق به ایجاد روابط استراتژیک با جهان اسلام و همکاری در یک نظم جدید جهانی شوند، "اسلامی شدن" سازمان همکاری شانگهای مهمترین چالش پروژه انگلوساکسون و حکم نهایی در مورد سلطه جهانی انگلوساکسون ها خواهد بود.