ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران در جریان مذاکرات با ولادیمیر پوتین، همتای روس خود گفت که تهران پیش نویس توافقنامه همکاری استراتژیک 20 سال را به مسکو تحویل داده است. علاوه بر این، احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد و دارایی ایران گفت: ایران و روسیه حجم مبادلات تجاری خود را به 10 میلیارد دلار افزایش خواهند داد.
در رابطه با سفر اخیر ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران به روسیه و دیدار وی با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه با بهرام امیراحمدیان متخصص جغرافیای سیاسی، آسیای مرکزی و قفقاز، مدرس دانشگاه تهران، گروه مطالعات جهانی، رئیس سابق انجمن دوستی ایران و روسیه به گفتگو نشستیم.
از سند راهبردی همکاری 20 ساله ایران و فدراسیون روسیه چه انتظاراتی می توان داشت؟
سهم تجارت ایران از روسیه اندک است و در حدود نیم درصد می باشد. نیم درصد از کل تجارت خارجی روسیه از ایران است. ما اگر بخواهیم که روابط اقتصادی خود را با روسیه گسترش دهیم یکی این است که روسیه در ایران سرمایه گذاری انجام دهد. ما می دانیم که در زیر ساخت ها از جمله در نیروگاهها در شبکه های راه آهن در زمینه واردات تکنولوژی از روسیه همچنین در بخش زیر ساختی و بخش ساختمان و بخش انرژی می خواهند که با هم کار کنند. حالا که فرصت ایجاد شده هر دو طرف باید به یک نقطه تفاهمی برسند و این اگر موضوع همکاری های استراتژیک است مفهوم آن این خواهد بود که دیگر کشورها نتوانند در توقف، ایستایی و لغو قراردادها تاثیر داشته باشند. یعنی اینکه ادامه دار خواهد بود و منافع هر دو طرف در اجرای این برنامه است که اسمش می شود برنامه استراتژیک.
ما می دانیم که روسیه توانایی زیادی در استخراج و صادرات گاز دارد، کشور ما هم گاز زیاد دارد و به اندازه روسیه منابع اثبات شده گاز طبیعی داریم و می خواهیم که به جهان صادر کنیم و اگر روسیه در این زمینه در ایران سرمایه گذاری کند ما می توانیم به کشورهای پیرامون و منطقه گاز صادر کنیم. به ویژه اینکه می خواهیم روی تبدیل گاز مایع ال ان جی کار کنیم و نیاز داریم که روی آن سرمایه گذاری شود و بتوانیم به چین هم صادر کنیم.
بنابراین در زمینه های اقتصادی و تجاری اگر آنچه که برنامه ریزی شده است که به ده میلیارد دلار برسانیم جدیت زیادی لازم است. پیگیری های زیادی لازم است، فعال شدن بیشتر کمیسیون های مشترک همکاری های اقتصادی ایران با روسیه باید با جدیت دنبال شود. در داخل هم مجالس هر دو کشور در این زمینه اگر قوانینی نیاز باشد، این قوانین را تصویب بکنند یا اگر نیاز به اصلاح قوانینی وجود دارد روی آن کار کنند. این زمانی می تواند انجام شود که هر دو کشور به اهمیت این موضوع پی ببرند و دنبال اجرای آن باشند و دلسرد نشوند.
ایران و فدراسیون روسیه از طریق چه صنایع یا کالاهایی می‌توانند گردش تجاری را به رقم تعیین شده برسانند؟
ما در زمینه صادرات به روسیه به سبب ساختار اقتصادی ایران و روسیه که هر دو صادر کننده انرژی و مواد خام هستند بازارهای کمی داریم. چون که اقتصاد ما تقریبا به هم شباهت دارد. ولی خوب روسیه در زمینه تسلیحات و ماهواره ها و صنایع هوا و فضا قدرت دارد که ما در این زمینه کمتر قدرت داریم.
اگر سرمایه گذاری های مشترک انجام شود، در ایران از نظر تکنولوژی، از نظر انرژی موجود و نیروی انسانی ارزان همه این موارد برای سرمایه گذاری مناسب است. اگر روسیه در ایران سرمایه گذاری کند و اشتغال ایجاد کند و درآمد مردم افزایش پیدا کند بنظرم آنگاه می توان کالاهایی را هم تولید کرد که اکنون روسیه از اروپا و بخش های دیگر وارد می کند. ما این توان را داریم بویژه در صنایع سبک ایران قدرتمند است منتهی کارخانه های ما متوقف شده اند بخاطر واردات کالاهایی از چین، واردات کالاهایی که در داخل نیز آنها را تولید می کردیم. وقتی که نفت صادر می کردیم و به جای آن کالاهای مصرفی را وارد کردیم که خودمان هم آن را تولید می کردیم ولی چون قدرت رقابتی نداشته جایگزین کالاهای ایرانی شده است و صنایع سبک ما مختل شده اند.
ما می توانیم با روسیه در زمینه صنایع سبک و کالاهای مصرفی همکاری داشته باشیم.
مورد دیگر در زمینه صادرات گاز است که ما نمی توانیم زیاد صادرات داشته باشیم چون بازار نداریم، خط لوله نداریم ولی می توانیم با روسیه همکاری کنیم در بخش انرژی بویژه در بخش پتروشیمی. ما در منابع گاز پارس جنوبی امکان صادرات مواد غیرنفتی امکانات زیادی داریم که این بخش جای سرمایه گذاری است و بنظرم در بخش پارس جنوبی، روسیه هر چقدر توان دارد می تواند سرمایه گذاری کند چون برخی از شرکت های اروپایی بعد از تحریم از اینجا رفته اند که روسیه می تواند کار آنها را دنبال کند.
مورد دیگر اینکه اگر روسیه واردات محصولات غذایی خودش را از کشورهای دیگر به سمت ایران تغییر دهد آنگاه اقتصاد ایران هم می تواند شکوفا شود. ما هم ارزان تر تولید می کنیم و هم می توانیم با نظر روسیه و با استانداردهای روسیه کار کنیم به شرطی که گمرک روسیه و بخش های قرنطینه نباتی با ایران همکاری داشته باشد.
سفر رئیسی چگونه نگرش مردم عادی ایران را نسبت به روسیه تغییر خواهد داد؟
ما در ایران دو نگاه نسبت به روسیه داریم که یک نگاه منفی است و یک نگاه مثبت است.
نگاه مثبت هم در دولت است و هم در مردم و نگاه منفی هم در دولت و ساختارهای اقتصادی است و هم در بین مردم.
اگر روسیه در این شرایط که ایران در بحران اقتصادی است موجب شود که در این اشتغال ایجاد شود، درآمد ها افزایش پیدا کنند و بر مسئله بیکاری فائق بیاییم و پیروز شویم آنگاه نگاهها بهتر خواهد شد.
ولی تا مادامی که ما نگاه می کنیم که روسیه در زمینه نگاهش به ایران و روابطش به ایران بویژه در سوریه که مردم می گوید که شما در سوریه حضور دارید چون که اسرائیل در آنجا دشمن ما است و روسیه هم در سوریه حضور دارد ولی دوست اسرائیل است بنابراین چگونه ما دو کشور می توانیم با هم همکاری استراتژیک داشته باشیم که دشمن مشترک نداریم و دوست مشترک هم نداریم. بنابراین نگاه روسها هم به ایران باید تغییر کند.
نگاه منفی ایرانی ها به روسیه بیشتر بر می گردد به نگاه روسها به ایران. مثلا همین اواخر و در سال گذشته بود که سفیر روسیه در ایران با سفیر انگلستان نشستند و همان عکس تاریخی کنفرانس تهران را با یک صندلی خالی وسطشان عکس انداختند. که این حرکت بازتاب بسیار منفی در ایران داشت. این نگاه روسها که فکر می کنند که ما باز هم باید مستعمره باشیم. ایران یک کشور قدرتمندی است و به هیچ عنوان ایرانی این رفتارها را نمی پذیرد. بایستی از نگاه بالا به پایین پرهیز شود. در محیط سازمان ملل هر کشوری بدون در نظر گرفتن بزرگی و کوچکی و قدمت و وسعت و جمعیت همه آنها دارای یک صندلی هستند و برابر هستند.
ما ایرانی ها و دولت ایران بر این اعتقاد هستیم که هر کشوری که با ما در یک سطح مساوی بخواهد با ما مذاکره کند ما با آن سر میز می نشینیم ولی نگاه از بالا به پایین را بر نمی تابیم.